Kinh tế tư nhân: Đông nhưng không mạnh

Ngày 30/5/2017, tại Hà Nội, được sự chỉ đạo của Ban Kinh tế Trung ương, Trung tâm Thông tin kinh tế phối hợp với Viện Nghiên cứu chiến lược thương hiệu và cạnh tranh tổ chức Hội thảo “Đổi mới DNNN và phát triển kinh tế tư nhân”.

Trong những năm qua, Đảng và Nhà nước ta đã ban hành và lãnh đạo tổ chức thực hiện nhiều chủ trương, chính sách, biện pháp quan trọng về phát triển kinh tế, trong đó chú trọng vấn đề cơ cấu lại, đổi mới, nâng cao hiệu quả DNNN và khuyến khích và tạo điều kiện để kinh tế tư nhân phát triển.

Từ chỗ cả nước có hơn 12.000 DN 100% vốn Nhà nước, đến năm 2001 giảm xuống còn 5.655 DN 100% vốn Nhà nước, và đến thời điểm tháng 10/2016 chỉ còn 718 DN 100% vốn Nhà nước. Tuy nhiên, đến nay DNNN vẫn chưa thực hiện được vai trò là lực lượng nòng cốt của kinh tế Nhà nước; chưa thực hiện được nhiệm vụ dẫn dắt, tạo động lực phát triển đối với nền kinh tế. Nhìn chung, hiệu quả kinh doanh và đóng góp của phần lớn DNNN còn thấp, chưa tương xứng với nguồn lực Nhà nước đầu tư. Nhiều DNNN làm ăn thua lỗ, thất thoát, tham nhũng, lãng phí, tiêu cực…

Trong khi khu vực kinh tế tư nhân ngày càng đóng góp lớn hơn trong cơ cấu nền kinh tế, tăng thu ngân sách Nhà nước, tạo việc làm, bảo đảm an sinh xã hội. Tỷ trọng trong GDP của khu vực kinh tế tư nhân, bao gồm cả kinh tế cá thể duy trì ổn định khoảng 39 - 40%. Đội ngũ doanh nhân ngày càng lớn mạnh, số lượng DN của tư nhân tăng nhanh với nhiều loại hình đa dạng; phong trào khởi nghiệp được đẩy mạnh.

“Tuy nhiên, tốc độ tăng trưởng của kinh tế tư nhân có xu hướng giảm trong những năm gần đây; năng lực nội tại của kinh tế tư nhân nhìn chung còn thấp, chủ yếu vẫn là kinh tế hộ, cá thể, trình độ công nghệ thấp và chậm đổi mới; trình độ quản trị, năng lực tài chính, năng suất lao động, hiệu quả kinh doanh, chất lượng sản phẩm và sức cạnh tranh còn yếu”, TS.Phạm Minh Điển – Phó vụ trưởng Vụ Kinh tế tổng hợp Ban Kinh tế trung ương cho biết.

Bên cạnh đó, khả năng liên kết với các thành phần kinh tế khác và tham gia chuỗi giá trị sản xuất trong nước, khu vực và toàn cầu còn nhiều hạn chế. Tình trạng gian lận thương mại, cạnh tranh không lành mạnh, gây ô nhiễm môi trường, không bảo đảm vệ sinh, an toàn thực phẩm… còn diễn biến phức tạp.

Đột phá từ tư duy

Hội nghị lần thứ năm Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XII đã thống nhất và nhất trí cao ban hành 3 Nghị quyết quan trọng về kinh tế, trong đó có Nghị quyết về: “Tiếp tục cơ cấu lại, đổi mới và nâng cao hiệu quả DNNN”; Nghị quyết về “Phát triển kinh tế tư nhân trở thành một động lực quan trọng của nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa”.

“Trong khi các nghị quyết này chưa được ban hành, Hội thảo hôm nay là cơ hội để chúng ta có thêm ý kiến đóng góp thúc đẩy đổi mới DNNN, phát triển kinh tế tư nhân bởi đây là 2 vấn đề lớn cần phải làm của đất nước ta hiện nay”, PGS.TS.Trần Đình Thiên – Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam phát biểu. 

Sở dĩ như vậy, theo ông Thiên, nhiều năm nay ta có hàng loạt con số chứng minh 3 khu vực kinh tế: DNNN, DN FDI và DN tư nhân phát triển hơn, nhưng chất lượng của cả 3 khu vực vẫn thế, không hề thay đổi.

“Tuy đóng góp ngày càng quan trọng vào phát triển kinh tế - xã hội của Việt Nam, nhưng hiệu quả sản xuất của DN tư nhân còn hạn chế”, theo ông Hồ Sỹ Hùng – Cục trưởng Cục Phát triển DN (Bộ Kế hoạch và Đầu tư). Ông Hùng đã nêu lên hàng loạt nguyên nhân và rào cản khiến hiệu quả hoạt động của DN tư nhân chưa cao. Đó là vẫn còn định kiến, rào cản về kinh tế tư nhân, đó là khó khăn khi tiếp cận đất đai và tín dụng, chi phí kinh doanh cao…

PGS.TS.Nguyễn Hồng Sơn – Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Quốc gia cũng cho rằng, kinh tế tư nhân chưa muốn lớn và chưa lớn được vì rất nhiều rào cản như ông Hùng đã nêu. Nhưng nguyên nhân lớn nhất là rào cản về tư duy và định kiến khi chưa có sự thống nhất cao hoàn thiện nhằm đạt được sự thống nhất về tư tưởng và qua đó chỉ đạo thực hiện về nội hàm của tính xã hội chủ nghĩa của kinh tế thị trường, kinh tế Nhà nước là chủ đạo và vai trò của Nhà nước và thị trường trong nền kinh tế định hướng xã hội chủ nghĩa. “Những điều này đang có nguy cơ lạm dụng trên thực tế, tạo ra sự bất bình đẳng, lợi ích nhóm, khó xây dựng được một môi trường và hệ sinh thái khuyến khích khởi nghiệp và phát triển DN”, ông Sơn nói.

Hội thảo cho rằng, để phát triển kinh tế tư nhân và đổi mới DNNN cần phải đổi mới tư duy, lý luận quan trọng về cơ cấu lại và đổi mới DNNN. Chỉ có đổi mới DNNN mới tạo không gian cho khu vực kinh tế tư nhân phát triển. Cần làm rõ hơn vị trí, vai trò, chức năng và mối quan hệ Nhà nước – thị trường phù hợp với kinh tế thị trường. Quan trọng là phải làm tốt vai trò dẫn dắt phát triển các DN thuộc thành phần kinh tế khác, bảo đảm DN thực sự trở thành lực lượng nòng cốt, cần có những hành động thực sự để DN bé phải liên kết được với nhau, DN lớn phải kết nối với DN toàn cầu tạo nên một lực lượng DN Việt Nam phát triển nhanh, bền vững, đa dạng với tốc độ tăng trưởng cao cả về số lượng, quy mô và chất lượng. 

Theo TBNH