Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư (CMCN 4.0) đang làm thay đổi nhiều lĩnh vực sản xuất, trong đó có ngân hàng. Mô hình ngân hàng số đã, đang và sẽ làm thay đổi toàn bộ cấu trúc hệ thống của ngân hàng, làm thay đổi hoàn toàn kênh phân phối và các sản phẩm dịch vụ ngân hàng truyền thống. Điều đó đòi hỏi các ngân hàng phải nhanh chóng thay đổi để bắt kịp cuộc CMCN4.0 nếu không muốn bị tụt lại phía sau.

Xu hướng tất yếu

Ba năm trở lại đây, dịch vụ ngân hàng trực tuyến ở Việt Nam đã tăng trưởng 6,3 lần. Với hơn 51 triệu người sử dụng 3G/4G vào thời điểm trung tuần tháng 12/2018 và phần lớn khách hàng sử dụng smartphone hàng ngày, nhu cầu về sản phẩm dịch vụ ngân hàng số gia tăng nhanh và mạnh là tất yếu. Nhiều NHTM Việt Nam đã và đang bắt tay vào ứng dụng công nghệ thế hệ 4.0 trong cung cấp dịch vụ ngân hàng số, chuyển đổi mô hình kinh doanh theo hướng hiện đại, số hoá.

Các giải pháp về ngân hàng điện tử (e-banking) đang ngày càng được sử dụng phổ biến

Phó Thống đốc NHNN Nguyễn Kim Anh cho rằng, phát triển dịch vụ ngân hàng trên nền tảng số, công nghệ số có thể giúp các ngân hàng đổi mới toàn diện từ quy trình cung ứng sản phẩm dịch vụ theo hướng tối ưu, tự động hóa, minh bạch cho đến cải tiến hệ thống tiếp cận khách hàng, cung ứng dịch vụ rộng lớn hơn không giới hạn không gian, thời gian với chi phí thấp hơn.

Về khía cạnh kinh tế - xã hội, số hóa ngân hàng trên cơ sở ứng dụng mạnh mẽ, khai phá tối đa tiềm năng các công nghệ số cũng góp phần tích cực thúc đẩy tài chính toàn diện (Financial Inclusion), qua đó nâng cao cơ hội tiếp cận tài chính, góp phần tạo cơ hội sinh kế cho những người dân liên quan, luân chuyển dòng vốn đầu tư và tiết kiệm trong xã hội, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế…

So sánh hai hình ảnh trước đây, và hiện tại - khi đã có sự tham gia ngày càng mạnh mẽ của công nghệ - cũng cho thấy “số hoá” là không thể khác. Khách hàng trở thành trung tâm trong cuộc đua tranh của các ngân hàng và điều đó đã buộc các ngân hàng phải thay đổi cách thiết kế sản phẩm, quy trình tuỳ thuộc vào thói quen, hành vi của khách hàng. Tốc độ, tiện lợi, 24/7 là những từ khoá cần thiết; có sự xuất hiện của các công ty fintech. Và như vậy, công nghệ đã và đang dần thay đổi cách tiếp cận và phục vụ khách hàng.

Theo ông Phạm Tiến Dũng, Vụ trưởng Vụ Thanh toán (NHNN) việc chuyển đổi số hiện nay thì khẩu hiệu của nhiều ngân hàng trên thế giới là “3-1-0”. “3” là cung cấp dịch vụ online với trải nghiệm để khách hàng có thể tiếp cận món vay và đăng ký trong vòng 3 phút. Trong “1” giây, hệ thống sẽ trả lời có đồng ý tiếp nhận món vay đó hay không. Và “0” là không có người tham gia vào quá trình xử lý khoản vay. Đó có lẽ là ví dụ dễ hình dung nhất về số hoá ngân hàng, hay nói cách khác, số hoá ngân hàng như xu thế tất yếu.

Với những lợi thế về tốc độ, đơn giản, hiệu quả, tôn trọng quyền riêng tư... đã cho phép Fintech chia sẻ với khách hàng nhiều hơn, trao cho họ quyền kiểm soát và quyết định trong các giao dịch tài chính và các hoạt động đầu tư. Theo chia sẻ của Ths. Phạm Xuân Hoè - Phó Viện trưởng Viện Chiến lược Ngân hàng (NHNN), với vai trò tiên phong trong việc phát triển những ý tưởng digital banking cập nhật trên nền tảng công nghệ tiên tiến nhất đã làm cho xu hướng phát triển của các Fintech hiện không chỉ tập trung cung cấp các sản phẩm dịch vụ tài chính, ngân hàng cũ theo một phương thức mới mà đang có chiều hướng ngày càng đa dạng hơn.

Hành động ngay từ bây giờ

Ông Il Dong Kwon - Phó tổng giám đốc Công ty tư vấn Oliver Wyman khẳng định, các ngân hàng cần phải “hành động từ bây giờ và có các bước đi cụ thể để tạo ra giá trị từ làn sóng công nghệ số đang thâm nhập vào ngành”. Điều này đồng nghĩa với việc xây dựng lại hình dung về trải nghiệm khách hàng, xây dựng các mô hình kinh doanh số; tận dụng dữ liệu như một tài sản chiến lược; đo lường “lợi nhuận số” một cách chi tiết để ra quyết định tốt hơn. Hay xây dựng sức bền, khả năng chống đỡ trong môi trường mạng; chuẩn bị cho những thay đổi căn bản về lực lượng lao động trong tương lai và tạo lập khả năng thích nghi theo quy mô.

Thực tế đó khiến ngân hàng buộc phải thay đổi để thích ứng với bối cảnh phát triển mạnh mẽ của công nghệ, đặc biệt là sự ra đời của các Fintech. Các chuyên gia đều thừa nhận, sự xuất hiện của Fintech đã làm thay đổi cục diện của ngành công nghiệp dịch vụ tài chính.

Không những làm thay đổi kênh phân phối và các sản phẩm dịch vụ truyền thống và trải nghiệm khách hàng, CMCN 4.0 sẽ giúp các ngân hàng từng bước trở thành ngân hàng kỹ thuật số mà ở đó mọi hoạt động của khách hàng đều thông qua các thiết bị điện tử.

TS. Nguyễn Viết Lợi - Viện trưởng Viện Chiến lược và Chính sách tài chính (Bộ Tài chính) chia sẻ, trong xu thế phát triển của hệ thống tài chính thế giới nói chung và lĩnh vực ngân hàng nói riêng trong bối cảnh CMCN 4.0, ngành Ngân hàng Việt Nam cũng đã có những chuyển động tích cực, nhằm tận dụng những ưu thế do cuộc cách mạng này mang lại.

Theo đó, các giải pháp về ngân hàng điện tử (e-banking) đang ngày càng được sử dụng phổ biến hơn, được đánh giá cao về tính tiện lợi và tiết kiệm thời gian. Nhiều NHTM lớn trong hệ thống nhanh chóng phát triển những dịch vụ mới như Techcombank, VIB, MB... cho phép khách hàng chuyển tiền qua mạng xã hội (Facebook, Zalo...), rút tiền tại ATM không cần dùng thẻ.

Trở thành ngân hàng số đã không là một lựa chọn, mà là sự cần thiết đối với mỗi ngân hàng. Nhiều nhà băng đã có định hướng và chiến lược chuyển đổi mô hình kinh doanh, dịch chuyển từ ngân hàng truyền thống sang ngân hàng số, hoặc hợp tác với các công ty Fintech, mua lại hay thành lập công ty hoặc dự án Fintech của ngân hàng. Có thể nhắc đến như các dự án ngân hàng số Timo, ứng dụng ngân hàng số Yolo của VPBank; LiveBank của TPBank; Vietcombank với không gian ngân hàng số Digital Lab...

OCB đã áp dụng nền tảng hợp kênh (Omni-channel) vào các hoạt động của ngân hàng; VPBank mới đây cũng hợp tác với Tập đoàn SAP SE triển khai phần mềm SAP Omnichannel banking (OCB) cùng với các dịch vụ bao gồm Dịch vụ Hỗ trợ cao cấp SAP (PE) và Hỗ trợ bảo trì ứng dụng SAP (AMS) để chuyển đổi nền tảng ngân hàng và các dịch vụ. Với việc áp dụng nền tảng hợp kênh, ngoài các tính năng của ngân hàng điện tử thông thường còn có các chức năng khác như quản lý tài chính, giỏ thanh toán, thanh toán định kỳ/tương lai... giúp khách hàng quản lý tài chính của mình.

Bên cạnh đó, các ngân hàng cũng ngày càng quan tâm tới việc quản lý dữ liệu. Một số ngân hàng bắt đầu triển khai nghiên cứu áp dụng dữ liệu lớn vào hoạt động của mình như: VietinBank với Dự án Kho dữ liệu doanh nghiệp (EDW) góp phần hỗ trợ VietinBank nâng cao hoạt động quản lý cũng như giám sát và quản trị rủi ro theo tiêu chuẩn quốc tế; VPBank ứng dụng công nghệ phân tích dữ liệu của IBM để đồng bộ hoá dữ liệu khách hàng, hỗ trợ phân tích hành vi khách hàng nhanh chóng.

Không chỉ chú trọng vào ứng dụng công nghệ trong phát triển sản phẩm, dịch vụ ngân hàng, vấn đề an ninh, bảo mật cũng được xem là yếu tố trọng yếu trong chiến lược “số hoá” của nhiều nhà băng. Chia sẻ về những nhân tố giúp chuyển đổi ngân hàng số thành công, TS. Cấn Văn Lực cho rằng các ngân hàng cần: cam kết của lãnh đạo cấp cao, đội dự án ngân hàng số và nguồn nhân lực số, nền tảng IT có khả năng điều chỉnh vai trò phù hợp của chi nhánh, tập trung trải nghiệm của khách hàng, hệ sinh thái đổi mới/cởi mở, quản lý rủi ro kinh doanh số và văn hoá ngân hàng số.

Quá trình số hoá đáp ứng nhu cầu trải nghiệm dịch vụ tích hợp của khách hàng trong kỷ nguyên số đang diễn ra mạnh mẽ, tạo nên sự phát triển đột phá của ngành dịch vụ tài chính - ngân hàng thế hệ mới.

Theo Thời báo ngân hàng