Ngược dòng thời gian

Nhờ sự giới thiệu của một người con đất cù lao, tôi tìm gặp cụ ông Lê Văn Chín thường được gọi là ông Chín Lùn, năm nay 83 tuổi. Gia đình cụ là một trong những hộ định cư nhiều đời ở đất cù lao. Nhà cụ nằm sát mé sông Đồng Nai, cách cầu Ghềnh (hay Gành theo cách gọi của người dân cù lao) chưa đầy 100m. Trong ký ức của cụ Chín, Cù lao Phố khi xưa là những đồng lúa mênh mông, chưa có trường học nào, cụ phải ra chợ Đồn học tiểu học, rồi thi lên trường tỉnh. Quãng năm 1946-1947, dân cư ở đây rất ít, chỉ khoảng dưới 1.000 dân và xung quanh cầu Ghềnh khi đó chỉ có vài ba nhà. Nếu tính cả quanh khu vực UBND xã bây giờ, cũng chỉ có 10 nhà, bao quanh là vườn tược, cây trái sum suê. Vào mùa khô, cậu bé Chín vẫn thường cùng bạn đồng trang lứa lội (bơi) qua sông. 

Có thể nói, cái tên Cù lao Phố gắn liền với quá trình khẩn hoang, khai phá vùng đất phương Nam từ thời chúa Nguyễn cách đây đã hơn 3 thế kỷ nên nó đã ăn sâu trong tiềm thức của người dân Biên Hòa.  

Bố của cụ Chín từng là thợ sắt, tham gia thi công cầu Ghềnh những năm đầu thế kỷ 20. Khi còn sống, ông già kể lại là xây cầu Ghềnh hồi đó chỉ có mật đường, vôi Càn Long trộn với cây ô dước giã nhỏ. Xây cầu ngày đó hao lắm vì phải quây sắt lại rồi hút nước ra để thi công trụ móng cầu, công nhân leo xuống có người bị chết ngạt… Vậy mà công trình vẫn tồn tại với thời gian nếu không có sự cố sà lan sập cầu cách đây ít năm!

Xưa kia, việc đi lại của người dân Cù lao Phố với nội ô TP Biên Hòa trông chờ vào cầu Ghềnh và cầu Rạch Cát. Khác với cầu Ghềnh mới, ngày trước mặt đường ngoài chạy tàu lửa còn sử dụng cho cả ô tô đi chung, còn xe máy và xe đạp cùng người đi bộ đi hai bên cầu. Nhưng từ khi xây dựng cầu Ghềnh mới (khánh thành ngày 2-7-2016, kiến trúc, màu sắc vẫn được giữ nhằm giữ lại chút hồn của một công trình có tính biểu tượng của tỉnh Đồng Nai) thì chỉ có cho tàu lửa chạy, xe máy và người đi bộ đi một bên. Cầu được thiết kế thành 3 nhịp và độ tĩnh không cũng nâng lên so với cầu cũ để thuận lợi cho tàu bè qua lại trên sông. Trước đó, việc giao thương đi lại chủ lực là cầu Hiệp Hòa nối Cù lao Phố với nội ô thành phố Biên Hòa. 

Nếu biết khai thác tiềm năng du lịch văn hóa, người dân Hiệp Hòa còn có thể làm giàu từ du lịch vì lợi thế nằm gần trung TP Biên Hòa. Ngày giỗ Đức ông Nguyễn Hữu Cảnh là một ngày lễ hội lớn của Cù lao Phố diễn ra vào ngày 16-5 Âm lịch.    

Kế hoạch của tỉnh là sẽ sớm xây thêm một cây cầu nữa bắc qua sông Đồng Nai và kèm theo đó là một con đường mới qua đất cù lao nối với trung tâm sự kiện của tỉnh. Chia tay Cù lao Phố khi nắng chiều đang dần tắt bên phía bờ Tây của sông Đồng Nai, tôi càng thêm mến mộ những con người bình dị như cụ Chín, mới hiểu vì sao người xứ Trấn Biên lại yêu mến đất cù lao này đến vậy.

Theo SGGP