Thống kê cho thấy, trong khoảng thời gian diễn ra giải vô địch bóng đá thế giới (World Cup) gần đây nhất (2002, 2006, 2010, 2014), thị trường chứng khoán Việt Nam thường có diễn biến không mấy thuận lợi. Liệu lần này lịch sử có thay đổi?

Mùa World Cup cũng là mùa báo cáo kết quả kinh doanh nên dễ dẫn đến những sự biến động của thị trường

Trước tiên cần phải nhấn mạnh, chưa bao giờ trước một kỳ World Cup nào mà chứng khoán Việt Nam đi xuống liên tục giống như tháng 5 vừa qua và có những biến động rất khó lường. Chẳng hạn, trong 3 mùa World Cup 2002, 2006 và 2014, VN-Index đều có diễn biến giảm trong vòng đấu bảng ở nửa cuối tháng 6 và tích cực trở lại kể từ vòng loại trực tiếp (vòng 1/16). Cái khó ở giai đoạn này nằm ở việc nhà đầu tư phải rất biết chắt chiu cơ hội, lựa chọn đúng thời điểm mua vào, rồi tìm những cổ phiếu có định giá hợp lý để tích luỹ và chốt lãi hợp lý.

Trong khi đó, diễn biến của mùa 2010 thì lại trái ngược khi thị trường thuận lợi tại vòng bảng, nhưng càng vào sâu lại trở nên khó khăn hơn. Dẫu biết rằng mỗi năm biến động của thị trường xuất phát từ những nguyên nhân khác nhau, nhưng không phải vô cớ mà thị trường trong giai đoạn World Cup lại bộc lộ những biến động khó lường. Dù biết đây chỉ là giả thiết mang tính cầu nối.

Nguyên nhân trước tiên có thể kể ra đó là giai đoạn giữa năm, tức khi mùa World Cup diễn ra cũng là lúc các DN niêm yết công bố kết quả kinh doanh hoạt động nửa năm, từ đó nhà đầu tư sẽ có nhiều cơ sở hơn để kỳ vọng hoặc cũng để thất vọng. Nói cách khác, đây là khoảng thời gian để kiểm chứng kỳ vọng của thị trường chứng khoán.

Trong 3 mùa World Cup 2002, 2006 và 2014, chứng khoán lại gặp khó ở vòng bảng nhưng càng về sau thì trở nên tích cực cũng bởi nguyên nhân rất đơn giản: Vào đến các vòng loại trực tiếp, tứ kết, bán kết, chung kết thị trường đi về giữa tháng 7, cũng là lúc các DN công bố kết quả kinh doanh, báo cáo tài chính quý II và nửa năm của mình. Trong trường hợp càng nhiều DN làm ăn thuận lợi thì diễn biến của thị trường lại càng tích cực. Kịch bản này hoàn toàn có thể lặp lại trong năm 2018 này khi báo cáo tài chính bán niên 2018 sẽ kiểm chứng những kỳ vọng của nhà đầu tư thông qua giá cổ phiếu. Mặt khác, việc thị trường điều chỉnh mạnh trong tháng 5, khiến cho nhiều cổ phiếu giảm giá 30-40% cũng tạo ra mặt bằng định giá rẻ cho hàng hoá trên thị trường. Đây cũng là cơ sở để nhà đầu tư có thể mua tích luỹ cổ phiếu trong những phiên điều chỉnh.

Đó là những mối liên quan về mặt thời điểm giữa World Cup và chứng khoán. Tuy nhiên, cũng cần đề cập đến những tác động trực tiếp. Khi vào mùa bóng đá, những dịch vụ liên quan đến thiết bị trình chiếu, thậm chí ăn uống, du lịch (đến nơi xem bóng đá) sẽ có tăng trưởng về nhu cầu và những đơn vị cung cấp dịch vụ, sản phẩm có liên quan sẽ hoạt động mạnh mẽ hơn. Tuy nhiên, tính đến thời điểm này, cũng chưa có một báo cáo phân tích nào đầy đủ, toàn diện về hiệu ứng mùa vụ của World Cup vì nhiều lý do khác nhau. Chẳng hạn, trên sàn chứng khoán hiện không có công ty nào liên quan đến dịch vụ truyền hình niêm yết cổ phiếu; tương tự như vậy là các công ty du lịch lớn, thường tổ chức các tour xem bóng đá cũng chưa niêm yết. Sự kỳ vọng vào những nhà phân phối hàng điện máy thực chất cũng không rõ ràng.

Có một thực tế là càng ngày các chương trình khuyến mại TV mùa World Cup càng giảm nhiệt, so với cách đây 5-10 năm chắc chắn không thể sôi động bằng. Nhu cầu mua sắm TV hiện nay thường không chỉ tập trung vào một sự kiện nào đó. Các chương trình khuyến mại, kích cầu nếu có cũng hay tập trung ở thị trường các tỉnh thành nhiều hơn là các thành phố lớn như Hà Nội, TP.HCM. Nói tóm lại, nếu cho rằng chứng khoán “e ngại” World Cup thì cũng có lý, nhưng chỉ một phần và nguyên nhân bắt nguồn từ tâm lý nhiều hơn là các yếu tố có thể lượng hoá và phản ánh rõ ràng. Đó cũng là lý do mà thị trường chứng khoán mùa này sẽ ẩn chứa những biến động bất ngờ không thua gì 64 trận đấu sẽ diễn ra trên nước Nga bắt đầu từ tối nay, 14/6.

Thời báo ngân hàng