Theo báo cáo của Cục Tài chính doanh nghiệp, cả năm 2022 chỉ ghi nhận bổ sung 1 doanh nghiệp cổ phần hóa là Công ty TNHH MTV Phà An Giang. Công ty này thuộc danh mục cổ phần hóa giai đoạn 2017 - 2020 và đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt. Tổng giá trị doanh nghiệp là 309 tỷ đồng, trong đó giá trị thực tế phần vốn Nhà nước là 278 tỷ đồng.

Trong 3 tháng đầu năm 2023, các đơn vị tiếp tục triển khai công tác cổ phần hóa theo kế hoạch đã được phê duyệt.

Về thoái vốn, trong quý I/2023, các tập đoàn, tổng công ty, doanh nghiệp Nhà nước thoái vốn tại 4 doanh nghiệp với giá trị sổ sách là 41,2 tỷ đồng, thu về 168,4 tỷ đồng.

Cụ thể, SCIC thoái vốn tại 3 doanh nghiệp với giá trị sổ sách 6,8 tỷ đồng, thu về 33,6 tỷ đồng. Tập đoàn Hóa chất Việt Nam thoái vốn tại Công ty cổ phần Ắc quy Tia Sáng, với giá trị sổ sách 34,4 tỷ đồng, thu về 134,8 tỷ đồng.

Một trong những nguyên nhân khách quan là do doanh nghiệp cổ phần hóa, thoái vốn có quy mô lớn.

Những năm gần đây, tiến độ cổ phần hóa, thoái vốn doanh nghiệp Nhà nước rất chậm so với kế hoạch. Nguyên nhân khách quan là do doanh nghiệp cổ phần hóa, thoái vốn có quy mô lớn, phạm vi hoạt động rộng, đa ngành, đa lĩnh vực.

Bên cạnh đó, nhiều tài sản chuyên ngành, khó xác định giá trị nên việc xử lý tài chính tài sản, nợ, xác định giá trị doanh nghiệp, giá trị phần vốn Nhà nước và công tác chuẩn bị hồ sơ, phương án cần nhiều thời gian.

Nguyên nhân chủ quan được chỉ ra là việc nhận thức và tổ chức thực hiện của một số cơ quan đại diện chủ sở hữu và người đứng đầu doanh nghiệp còn chưa cao, chưa quyết liệt trong tổ chức triển khai, thực hiện cổ phần hóa, thoái vốn nên còn tư tưởng né tránh, đùn đẩy trách nhiệm.

Việc rà soát, lập kế hoạch sắp xếp lại doanh nghiệp giai đoạn 2021 - 2025 chưa được các cơ quan, đơn vị quan tâm đúng mức.

Ngoài ra, công tác chuẩn bị cổ phần hóa, thoái vốn chưa tốt. Nhiều doanh nghiệp chưa hoàn thiện đầy đủ thủ tục pháp lý sắp xếp lại, xử lý các cơ sở nhà, đất theo pháp luật về quản lý, sử dụng tài sản công trước khi cổ phần hóa, thoái vốn. Còn nhiều vướng mắc, tồn tại về tài chính chưa được xử lý dứt điểm.

Cuối cùng, việc phối hợp giữa các cơ quan đại diện chủ sở hữu với các UBND tỉnh, thành phố, bộ, ngành liên quan trong xử lý vướng mắc phê duyệt phương án sử dụng đất. Việc xử lý tồn tại tài chính còn chưa tốt, kéo dài.

Trước những tồn tại này, Bộ Tài chính đã đưa ra một số biện pháp khắc phục về hoàn thiện cơ chế, chính sách, trong thời gian tới.

Căn cứ tình hình thực tế, các cơ chế chính sách pháp luật sẽ tiếp tục được rà soát, nghiên cứu, sửa đổi một cách đồng bộ đảm bảo tháo gỡ khó khăn, vướng mắc và đẩy nhanh tiến độ cổ phần hóa doanh nghiệp.

Các cơ quan đại diện chủ sở hữu đôn đốc các doanh nghiệp trực tiếp quản lý, sử dụng nhà đất kê khai báo cáo, lập phương án sắp xếp lại các cơ sở nhà, đất theo quy định tại Nghị định số 167, Nghị định số 67 để trình cấp có thẩm quyền phê duyệt theo thẩm quyền.

Đồng thời, cơ quan chức năng xây dựng cơ sở dữ liệu để theo dõi, quản lý tiến độ kê khai, báo cáo, lập, phê duyệt phương án sắp xếp lại, xử lý nhà, đất và tổ chức xử lý nhà, đất đã được cấp có thẩm quyền phê duyệt.

Một giải pháp quan trọng nữa là tăng cường công khai, minh bạch thông tin về tình hình tài chính, hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp Nhà nước để tạo niềm tin, thu hút sự quan tâm của các nhà đầu tư trước khi triển khai công tác cổ phần hóa, thoái vốn.

Về tổ chức triển khai thực hiện, Bộ Tài chính yêu cầu cần các bộ, ngành, địa phương, doanh nghiệp theo chức năng, nhiệm vụ được giao nghiêm túc thực hiện các chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ về đổi mới, cơ cấu lại doanh nghiệp, nâng cao hiệu quả hoạt động và hiệu quả sử dụng nguồn lực Nhà nước.

Tác giả: Trần Thị Tú Anh