Tổng thống Azerbaijan Ilham Aliyev, Tổng thống Nga Vladimir Putin và Thủ tướng Armenia Nikol Pashinyan trong cuộc gặp ba bên tại Moskva (Nga) ngày 25/5/2023. (Ảnh: AFP/TTXVN)

Ngày 2/6, Nga cho biết Azerbaijan và Armenia đã đạt được tiến bộ đáng kể trong các cuộc đàm phán được tổ chức để bỏ chặn các tuyến giao thông vận tải giữa hai nước láng giềng vốn đang có tranh chấp ở vùng lãnh thổ Nagorny-Karabakh.

Nga, Mỹ và Liên minh châu Âu (EU) đang nỗ lực giúp đảm bảo hòa bình lâu dài giữa Azerbaijan và Armenia, hai quốc gia đã trải qua hai cuộc chiến tranh trong 30 năm qua.

Quan hệ căng thẳng giữa hai quốc gia vùng Trung Á này liên quan đến quyền kiểm soát Nagorny-Karabakh, khu vực nằm sâu trong lãnh thổ phía Tây Nam của Azerbaijan, nhưng có đa số dân cư là người gốc Armenia nên muốn sáp nhập vào nước này.

Căng thẳng gia tăng giữa hai nước láng giềng với đỉnh điểm là cuộc chiến tranh kéo dài từ tháng 2/1988 đến tháng 5/1994.

Kể từ năm 2008, Azerbaijan và Armenia đã tiến hành hàng chục cuộc gặp cấp cao, nhưng chưa tìm được biện pháp hòa giải phù hợp cho các các vấn đề, trong đó có việc phân định biên giới và trao đổi tù nhân.

Quan hệ giữa hai nước càng trở nên căng thẳng sau khi ngày 23/4 vừa qua, Azerbaijan thiết lập một trạm kiểm soát trên tuyến đường bộ duy nhất đi qua lãnh thổ nước này và nối Armenia với khu vực Nagorny-Karabakh.

Sau vòng đàm phán ba bên lần thứ 12 tại Moskva, Phó Thủ tướng Nga Alexei Overchuk cho biết Azerbaijan và Armenia ghi nhận tiến bộ đáng kể trong việc nhất trí các phương pháp giải tỏa giao thông vận tải giữa hai nước.

Ông cho hay hai bên đã đạt được sự hiểu biết chung về việc khôi phục một tuyến đường sắt phía Nam, nối Armenia với Azerbaijan và Iran.

Tuyến đường này cũng sẽ kết nối Azerbaijan với Nakhchivan, một vùng đất của người Azerbaijan bị ngăn cách với phần còn lại của Azerbaijan bởi lãnh thổ Armenia. Tuyến đường này cũng giáp với Iran.

Nga thường đóng vai trò trung gian hòa giải trong các cuộc đàm phán hòa bình giữa Azerbaijan và Armenia, quốc gia nằm ở vùng rìa Tây Nam của Liên Xô cũ.

Trong những tuần gần đây, các cuộc đàm phán hòa bình giữa hai nước dường như đã đạt được tiến triển, khi Thủ tướng Armenia Nikol Pashinyan và Tổng thống Azerbaijan Ilham Aliyev xác nhận hai bên đang tiến tới bình thường hóa quan hệ.

Tổng thống Azerbaijan cho rằng "có khả năng đi đến một thỏa thuận hòa bình, xét đến việc Armenia chính thức công nhận Karabakh là một phần của Azerbaijan."

Trong khi đó, Thủ tướng Armenia khẳng định hai bên "đã đạt được bước tiến tốt trong việc bình thường hóa quan hệ dựa trên sự công nhận toàn vẹn lãnh thổ của nhau."

Ông Pashinyan khẳng định Yerevan "sẵn sàng giải tỏa tất cả các tuyến giao thông trong khu vực đi qua lãnh thổ Armenia"./.

Tác giả: Minh Tuấn