Tỷ giá tăng chủ yếu do kỳ vọng của cả nền kinh tế

Việc NHNN đã phải bán ra hơn 2 tỉ đô la Mỹ trong khoảng một tuần trở lại đây cho thấy dòng vốn ngoại trên thị trường bắt đầu có dấu hiệu hụt hơi. Nguồn vốn đầu tư gián tiếp nước ngoài (FII) được xem là động lực chính giữ cho tỷ giá giữa đô la Mỹ và tiền đồng của Việt Nam ổn định trong cả năm 2017 cũng như phần lớn thời gian trong sáu tháng đầu năm 2018. Tuy nhiên, biến động của thị trường tài chính toàn cầu khiến các nhà đầu tư quốc tế phải thay đổi khẩu vị rủi ro theo hướng thận trọng hơn.

Định hướng điều hành của Chính phủ là duy trì mặt bằng lãi suất ổn định ở mức thấp để khuyến khích các thành phần kinh tế mở rộng hoạt động kinh doanh, qua đó thúc đẩy kinh tế tăng trưởng. 

Mặc dù vậy, cũng cần phải nhấn mạnh rằng tỷ giá tăng nhanh trong thời gian gần đây không hoàn toàn đến từ sự hụt hơi của dòng vốn ngoại, cũng như sự mất cân đối giữa cung và cầu về ngoại tệ, mà chủ yếu đến từ kỳ vọng của cả nền kinh tế. Sự kỳ vọng này lại xuất phát từ các yếu tố bên ngoài nhiều hơn là bên trong. Đó là việc cuộc chiến tranh thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc đang có nguy cơ lan rộng và chuyển hóa thành một cuộc chiến tranh về tiền tệ; Cục Dự trữ liên bang Mỹ (Fed) tiếp tục duy trì chính sách tăng lãi suất mà nó có thể kéo dài sang cả năm 2019 và thậm chí là năm 2020. Do vậy, hàng loạt các đồng tiền trong khu vực và trên thế giới đã giảm mạnh so với đô la Mỹ.

Các doanh nghiệp của Việt Nam lo ngại sự biến động đó sẽ tác động đến giá trị của tiền đồng trong tương lai. Sự lo ngại này không phải không có cơ sở khi mà tiền đồng đang được NHNN định giá dựa trên giá trị của tám đồng tiền cả ở trong khu vực và trên thế giới(1). Do đó, các doanh nghiệp đã chủ động thực hiện nghiệp vụ phòng ngừa rủi ro tỷ giá (hedging) thông qua việc đẩy mạnh mua ngoại tệ kỳ hạn (forward) ở thời điểm hiện tại nhằm đáp ứng nhu cầu về nghĩa vụ thanh toán thực trong tương lai.

Mặt bằng lãi suất trong nước đang chịu áp lực tăng

Việc NHNN bán ra khoảng hơn 2 tỉ đô la Mỹ đồng nghĩa sẽ có khoảng 46.000 tỉ đồng đã được hút khỏi hệ thống ngân hàng trong tuần qua. Lãi suất trên thị trường liên ngân hàng (interbank) ngay lập tức tăng tới 200 điểm cơ bản (2%) so với diễn biến của một tuần trước đó. Trong bối cảnh cầu về tiền trong nền kinh tế thường có xu hướng tăng nhanh vào các tháng cuối năm thì việc NHNN hút tiền đồng về sẽ làm cho thanh khoản của toàn hệ thống trở lên khan hiếm hơn. Bên cạnh đó, chỉ số giá tiêu dùng (CPI) đang đối mặt với áp lực tăng nhiều hơn áp lực giảm trong những tháng còn lại của năm 2018. Lãi suất trên Interbank tăng cùng với áp lực lạm phát ở mức cao sẽ khiến cho các ngân hàng phải tính tới khả năng phải tăng lãi suất huy động trên thị trường (dân cư và doanh nghiệp).

Trong tuần qua, VPBank và Eximbank là hai ngân hàng đầu tiên điều chỉnh tăng lãi suất huy động trên thị trường. Mặc dù mức tăng là không nhiều nhưng diễn biến này trái ngược hoàn toàn xu hướng chung của toàn thị trường từ đầu năm 2018 đến nay cũng như với định hướng điều hành của Chính phủ là duy trì mặt bằng lãi suất ổn định ở mức thấp để khuyến khích các thành phần kinh tế mở rộng hoạt động kinh doanh, qua đó thúc đẩy kinh tế tăng trưởng.

Bối cảnh thị trường hiện nay đang đặt ra một bài toán khó cho NHNN trong thời gian tới. Đó là giữ cho tỷ giá ổn định hay duy trì mặt bằng lãi suất ở mức thấp. Nếu muốn giữ lãi suất thì NHNN buộc phải hy sinh mục tiêu tỷ giá và ngược lại. Theo đó, NHNN có thể để cho tỷ giá tăng nhanh hơn (mất giá nhiều hơn) so với những gì đã diễn ra gần đây. Dường như NHNN lại một lần nữa phải đối mặt với bài toán về bộ ba bất khả thi tại Việt Nam gồm lãi suất, tỷ giá và lạm phát. Các nhà kinh tế học đã chỉ ra rằng các ngân hàng trung ương sẽ không thể cùng một lúc giữ cho bộ ba trên ổn định và nằm trong sự kiểm soát của ngân hàng trung ương mà sẽ phải lựa chọn hai trong ba mục tiêu ở trên.

 Theo Thesaigontimes