Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc.

Sáng 2/11 Quốc hội thảo luận tại hội trường về ngân sách, nhiều đại biểu phản ánh khó khăn của doanh nghiệp trong hoàn thuế VAT.

Đại biểu Nguyễn Thị Thu Hà (Quảng Ninh) nêu những ách tắc, tồn đọng hoàn thuế VAT khiến các doanh nghiệp và một số hiệp hội ngành hàng phải bức xúc gửi đơn thư kêu cứu.

Bà Hà nêu con số tổng hợp đến ngày 7/6/2023 của Hiệp hội Gỗ và Lâm sản Việt Nam, số tiền thuế VAT của doanh nghiệp chế biến, xuất khẩu gỗ chưa được hoàn đến nay là 6.100 tỷ đồng, trong đó các doanh nghiệp xuất khẩu dăm gỗ khoảng hơn 4.000 tỷ đồng. Riêng 11 doanh nghiệp xuất khẩu dăm lớn trên địa bàn Quảng Ninh chưa được hoàn 1.105 tỷ đồng.

Báo cáo giải trình, Bộ trưởng Bộ Tài chính cho biết, hiện nay đã hoàn được 92%, chỉ còn giải quyết 14.857 hồ sơ, đang giải quyết 534 hồ sơ, 9.154 tỷ đồng nữa.

Theo Bộ trưởng, điều kiện hoàn thuế là phải có hóa đơn giá trị gia tăng, có chứng từ chuyển tiền; đối với các công ty xuất nhập khẩu thì có thêm chứng từ chuyển tiền hợp đồng để chuyển tiền hàng hóa và tờ khai hải quan.

“Một số vướng mắc chúng tôi đã xác minh ở nước ngoài là cơ quan thuế của nước ngoài bảo không tồn tại doanh nghiệp này, có nghĩa là hợp đồng bị vô hiệu, mà hợp đồng vô hiệu thì không hoàn được”, ông Phớc giải thích.

Người đứng đầu ngành tài chính cũng nói, đã có bài học đau xót trong hoàn thuế. Chẳng hạn, chỉ riêng việc hoàn thuế liên quan đến Thủ Đức House , Cục Thuế TP.HCM có 18 người đi tù.

Nếu trong luật thuế nói hoàn thuế mà chỉ xác minh người bán cuối cùng, cán bộ thuế không vi phạm thì chúng tôi thực hiện ngay, còn luật thuế quy định nếu hoàn trước, kiểm tra sau là 6 ngày, kiểm tra trước, hoàn sau là 40 ngày, chúng tôi phải chấp hành, ông Phớc giải trình.

Cũng liên quan đến thuế VAT, từ phiên thảo luận về kinh tế, xã hội cho đến thảo luận về ngân sách, một số đại biểu đề nghị giảm từ 10% xuống 8% có thời hạn cho toàn bộ hàng hóa nhằm kích cầu tiêu dùng, phát triển sản xuất, kinh doanh, tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp và phát triển nguồn thu.

Tuy nhiên, theo Bộ trưởng, việc này phải thực hiện theo đúng Nghị quyết 43 nên một số ngành nghề không được giảm, như kinh doanh tài chính, viễn thông, chứng khoán, ngân hàng… “Rõ ràng nếu giảm nhiều quá cũng gây áp lực lên ngân sách”, ông Phớc nói.

Quan điểm của một số đại biểu là giảm chi thường xuyên cũng được Bộ trưởng hồi âm, song ông Phớc cho biết, quan điểm của ông ngược lại, tức là phải giảm chi đầu tư, phải tiết kiệm trong đầu tư, đầu tư không được để lãng phí, đầu tư là phải có hiệu quả, đầu tư không được để thất thoát.

“Còn chi thường xuyên, chúng tôi tính toán có những bộ, ngành riêng tiền lương, phụ cấp lương chiếm trên 66%, không có gì để tiết kiệm. Bây giờ bộ, ngành tiếp khách rất ít, đi công tác cũng ít, cho nên cũng không nên đặt vấn đề này nhiều. Còn đại biểu nào muốn chúng tôi sẽ chi tiết cho các đồng chí một số bộ ngành để thấy rằng chúng ta rất tiết kiệm trong vấn đề chi thường xuyên, chủ yếu là phục vụ cho con người, lương và phụ cấp lương là chính”, Bộ trưởng phát biểu.

Thông tin về thực hiện dự toán ngân sách năm 2023, ông Phớc nói, đến ngày 30/10, thu ngân sách được 85%, tức 1.366.000 tỷ. Có nhiều đại biểu cho rằng thu tăng từ tiền đất, nhưng tiền đất chỉ đạt 57,8%, tức chỉ đạt có 86.482 tỷ. Các khoản thu dầu thô cũng rất nhỏ bé, chỉ 46.000 tỷ, tức chỉ 2,6% tổng thu ngân sách. Cho nên nguồn thu ngân sách chủ yếu từ sản xuất kinh doanh, đặc biệt thu nội địa, ông giải thích.

Người đứng đầu ngành tài chính cũng trao đổi lại với một số ý kiến là việc thực hiện các vấn đề về ngân sách không vướng luật. Nhưng theo ông, nếu hoàn thiện pháp luật tốt thì tăng trưởng sẽ mạnh hơn, nền kinh tế bền vững hơn và doanh nghiệp sẽ phát triển mạnh mẽ hơn. Ông dẫn chứng những vướng mắc trong Luật Đất đai về tính giá đất, hay Luật quy hoạch, giải ngân đầu tư công...

Ông Phớc ví dụ, muốn điều chỉnh danh mục công trình cũng phải ra Quốc hội, muốn điều chỉnh vốn từ dự án này sang dự án khác cũng phải ra Quốc hội.

Bất cập ở đây, theo Bộ trưởng, là muốn lập dự án phải có tiền, tiền phải đưa vào kế hoạch đầu tư công, có dự án mới được bố trí tiền. Những dự án trong gói phục hồi không giao được vốn chứ đừng nói giải ngân. "Như gói 14.000 tỷ để xây dựng trạm y tế của các phường, xã thì đến nay chưa giao được vốn. Kể cả gói Sân bay Long Thành là công trình trọng điểm quốc gia, đến hôm nay cũng chưa giao được vốn, vì có dự án được phê duyệt đâu, mà muốn có dự án phê duyệt thì phải có tiền, nếu lấy chi thường xuyên đưa vào chuẩn bị đầu tư thì lại sai quy định của Luật Đầu tư công", Bộ trưởng lý giải.

“Luật Đầu tư công phải mở ra, phải đa dạng hóa nguồn vốn, cân đối được tài khóa và quy định chủ yếu trình tự thủ tục. Tôi nghĩ phải sửa và sắp tới có thể sửa Luật Ngân sách thì đưa vào một chương phù hợp với Luật Ngân sách về chi thường xuyên và chi đầu tư. Ngay cả vấn đề chi thường xuyên, chi đầu tư bây giờ cũng còn tranh luận. Cho nên vấn đề vướng pháp luật thì tôi nghĩ là có và chúng ta tiếp tục hoàn thiện”, ông Phớc thẳng thắn.

Thời gian giải trình chỉ được 10 phút, trước khi dừng lời, Bộ trưởng nói “hôm tới chất vấn, đại biểu chất vấn tôi sẽ giải trình rõ hơn”.

Tác giả: Nguyễn Lê