Janet Louise Yellen sinh năm 1946 tại Brooklyn, Mỹ. Bố của bà là một bác sĩ gia đình làm việc tại một văn phòng còn mẹ là một giáo viên.

Có vóc dáng nhỏ nhắn nhưng bà Yellen không phải là một người phụ nữ dễ lẫn vào đám đông. Năm nay 68 tuổi và sở hữu một mái tóc ngắn bạc trắng như cước, bà gây ấn tượng với người đối diện bởi ánh mắt cương trực và đôn hậu. Những người đồng nghiệp cũ ở Đại học California miêu tả bà Yellen là “một quý bà nhỏ bé với chỉ số IQ cao”. Trong mắt bạn bè, bà Yellen là một người có suy nghĩ chín chắn và mang một phong cách khiêm tốn dù có học thức và địa vị đáng nể.

Con đường học vấn đáng ghen tị

Thuở nhỏ, Yellen tốt nghiệp Trung học Fort Hamilton với danh hiệu “học bổng của lớp”. Trong những năm cuối cấp, bà được nhận vào một chương trình vinh danh khoa học tại Columbia. Bà cũng là một trong 29 học sinh giành được học bổng của trường Trung học Regents.

Bà từng là tổng biên tập của tờ The Pilot năm 1963 của trung học Fort Hamilton. Do được chọn là đại biểu học sinh lên đọc diễn văn trong ngày tốt nghiệp, bà đã từng tự viết một bài phỏng vấn bản thân cho tờ báo, trong đó miêu tả mình là “một nhân vật nhỏ bé có chút năng khiếu với sách bút.”

Từ năm 1978 đến 1980, bà tiếp tục dạy học tại trường Kinh tế London và sau đó tham gia vào khoa Kinh tế của đại học California, Berkeley, Hoa Kỳ. Những sinh viên tại đây vẫn còn nhớ đến bà với một sự kiên nhẫn đáng nể trong giảng dạy; bà viết tay tất cả những giáo trình dạy học của mình.

Bắt đầu có một chỗ đứng tại Fed

Với vị trí này, bà Yellen đã đưa ra cơ sở để Fed cam kết giữ mức lạm phát ở 2% với lập luận rằng “triệt tiêu” hoàn toàn mức lạm phát sẽ đem lại hại nhiều hơn là lợi. Alan S.Blinder, phó chủ tịch của Fed lúc đó đã luôn ghi nhớ phương pháp tiếp cận của Yellen tới những khác biệt trong chính sách là “ đầy tính tranh cãi, tuy nhiên theo cách tích cực.”

Năm 2004, bà trở thành chủ tịch của Ngân hàng Dự dữ Liên bang San Francisco, chịu trách nhiệm của 9 bang phía tây Rockies, bà Yellen đã có công giúp ngân hàng này thoát khỏi khủng hoảng và ở vị trí này trong liên tục 6 năm tiếp theo.

Ben S. Bernake (giữa), cựu chủ tịch Fed - người tiền nhiệm của bà Yellen

Năm 2005, bà Yellen cũng là một trong những nhà hoạch định chính sách đầu tiên tiên liệu được cuộc khủng hoảng bong bóng bất động sản năm 2008 của Mỹ. Phát biểu tại hội nghị chính sách của Fed tháng 9/2006, bà Yellen cho rằng: “tốc độ giảm sút của các hoạt động giao dịch bất động sản và giá nhà ở liên tiếp sẽ còn khiến chúng ta phải ngạc nhiên,”. Tuy nhiên bà cũng cho rằng vấn đề của thị trường bất động sản sẽ không đem đến những hệ lụy quá lớn.

Tháng 10/2008 nhiều tuần sau khi ngân hàng lỗi lạc Lehman Brothers rơi vào đỉnh điểm của khủng hoảng tài chính, bà Yellen là giới chức đầu tiên của Fed cho rằng quốc gia này đã thực sự lâm vào suy thoái.

Tháng 3/2009, Yellen là người ủng hộ việc mở rộng chương trình kích thích, mua lại trái phiếu của Fed vốn vẫn được biết tới là gói QE. Bà nói: “tôi tin rằng những vấn đề hiện nay của nền kinh tế Mỹ cần phải dùng mọi công cụ có thể để cứu vãn, bao gồm việc mua trái phiếu chính phủ, nợ của các doanh nghiệp, chứng khoán đảm bảo bởi doanh nghiệp được thực hiện cùng với chương trình cho vay – liên kết với Kho Bạc- để tạo ra một thị trường tín dụng tư rộng mở.”

Tháng 4/2010, bà Yellen được bổ nhiệm làm phó chủ tịch Quỹ Dự trữ Liên bang, chức vụ cao thứ 2 trong hệ thống NHTW Mỹ.

Bảo vệ gói QE 2

Bà Yellen khi đó với tư cách là phó chủ tịch của Fed đã lên tiếng hết lòng ủng hộ và bảo về để gói kích thích này: “QE không phải là thuốc chữa bách bệnh, tuy nhiên tôi tin vào sự hiệu quả của nó trong việc đẩy mạnh khu vực việc làm và góp phần bình ổn giá.”

Từng được hỏi rằng lĩnh vực chuyên môn kinh tế hay các vị trí chốt yếu của NHTW Mỹ liệu có ghế dành cho những người phụ nữ, bà Yellen cho rằng “đó là xu hướng mà chúng ta sẽ thấy trong tương lai”.

Tháng 7/2013, sau khi tổng thống Obama tỏ ý rằng Bernanke sẽ không được tái bổ nhiệm vào cuối nhiệm kỳ, ông Summers Bernanke đã thông báo danh tính những ứng cử viên tiềm năng được Nhà Trắng chú ý. Tuy nhiên danh sách ông đưa ra nhanh chóng tạo ra sự bất đồng trong nội bộ Capitol Hill. 1/3 trong tổng số 54 thành viên Thượng nghị viện Đảng Dân chủ đã gửi một lá thư kín kêu gọi ông Obama chọn bà Yellen vào vị trí đó.

Ngày 9/10/2013 tổng thống Obama chỉ định Janet L. Yellen là người phụ nữ đầu tiên trong lịch sử nắm giữ vị trí chủ tịch Quỹ Dự trữ Liên bang Mỹ Fed. Ông gọi bà Yellen là “ một trong những nhà kinh tế và nhà hoạch định chính sách lỗi lạc nhất nước Mỹ.”

Ngày 7/1/2014 với tỷ lệ 56 phiếu thuận và 26 phiếu chống, bà Janet Yellen đã nhận được sự phê chuẩn của Thượng viện Mỹ, trở thành nữ Chủ tịch đầu tiên trong lịch sử 100 năm của Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (FED).

Janet L.Yellen đã có một lễ nhận chức lặng lẽ tại trung tâm phòng họp của NHTW Mỹ, cùng ngày người tiền nhiệm của bà, ông Ben Summers Bernanke bắt đầu công việc mới với tư cách là nhà nghiên cứu kinh tế tại học viện Brookings.

Dưới sự lãnh đạo của nữ chủ đầu tiên, Fed đã mở rộng chương trình kích thích bao gồm 3 gói QE từ năm 2008-2014 một cách hiệu quả. Việc hoàn thành gói QE là nhờ sự kiên định của Fed trong việc thực hiện dù có những thời điểm tỉ lệ thất nghiệp không giảm nhanh như mong đợi và nhiều người nghi ngại tính hiệu quả của chương trình này.

Theo cách tiếp cận truyền thống này, bà Yellen đã tiếp tục duy trì con đường người tiền nhiệm Ben S.Bernanke  tuy nhiên giới chức Fed và những chuyên gia bên ngoài đều cho rằng người nữ chủ có khả năng hoạch định con đường một cách quyết đoán hơn.

Khi bà Yellen nắm quyền vào tháng 2, những chính sách của Fed chủ yếu hướng đến tỉ lệ thất nghiệp. Fed đã tuyên bố ý định giữ mức lãi suất cơ bản tiệm cận 0 nếu tỉ lệ thất nghiệp vẫn ở mức 6,5%.

“Một điểm sáng trong năm thứ nhất của bà Yellen với tư cách chủ tịch của Fed là cách bà khéo léo điều khiển qua việc truyền đạt lại những chỉ dẫn của mình. Tôi nghĩ đó là một công việc không hề dễ dàng” – một đồng sự của bà cho hay.

Trong khi cựu chủ tịch Fed, Alan Greenspan thường phát biểu trước để đưa ra khung của cuộc thảo luận; bà Yellen đã theo chân người tiền nhiệm, chọn cách phát biểu sau cùng các đại biểu và tóm tắt lại cuộc họp.

Một điều khác biệt nữa trong cách lãnh đạo của bà Yellen là việc bà luôn dành thời gian với những người lao động Mỹ và hiểu được vấn đề của họ.

Có thể nói bà Yellen luôn tin vào việc khắc phục nạn thất nghiệp phải được chú trọng không kém gì lạm phát.

Những chính sách của bà Janet Yellen, nữ chủ tịch đầu tiên của Fed, vẫn chưa được định hình một cách hoàn toàn rõ ràng nhưng chúng ta có thể mong đợi nhiều hơn ở người phụ nữ này sau khi chứng kiến những gì bà đã làm cho nền kinh tế Mỹ. Nhất là trong giữa năm 2015, Fed rất có thể sẽ nâng mức lãi suất cơ bản lần đầu tiên trong hơn 1 thập kỷ. Điều đó không những là một bước đi lớn với Mỹ mà còn ảnh hưởng tới nền kinh tế toàn cầu vậy nên cả thế giới sẽ còn phải dõi theo từng đường đi nước bước của người phụ nữ quyền lực này.