"Đồng tiền của chúng tôi, nhưng là vấn đề của các ông", ông John Connally, Bộ trưởng Tài chính Mỹ thời Nixon John Connally từng tuyên bố với thế giới vào năm 1971.

Bốn thập kỷ sau, sự suy yếu của đồng USD có nguy cơ kích hoạt một cuộc chiến tranh tiền tệ toàn diện. Điều này có thể khiến các nhà hoạch định chính sách lơ là nhiệm vụ quan trọng bậc nhất của họ: Phục hồi nền kinh tế toàn cầu sau dịch Covid-19.

Đồng USD sụt giảm, đồng euro tăng giá

Đồng bạc xanh đã có xu hướng sụt giảm trong vài tháng qua. Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (FED) mới đây tuyên bố cho phép lạm phát gia tăng và thị trường lao động nóng hơn trước đây. Quyết định này có vẻ sẽ còn khiến đồng USD lao dốc mạnh hơn nữa.

"Nếu những thay đổi đối với các mục tiêu và chiến lược của chính sách tiền tệ mà chúng tôi đưa ra trong tuyên bố mới được thực hiện từ vài năm trước, lợi ích thu được sẽ còn lớn hơn", Thống đốc FED Lael Brainard khẳng định trong bài phát biểu tuần này. Nói cách khác, ngân hàng trung ương Mỹ có thể tiếp tục duy trì lãi suất thấp trong thời gian dài.

Theo Bloomberg, việc điều chỉnh chiến lược của FED đè nặng lên sức mạnh của đồng USD và tiếp nhiệt lượng cho đồng euro.

Giới đầu tư tin vào khả năng tăng giá của đồng euro

Việc đồng euro tăng giá đều đặn so với các đồng tiền chính khác bắt đầu khiến Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB) lo lắng. Chuyên gia kinh tế trưởng Philip Lane của ECB đã phải đưa ra một can thiệp bằng lời nói hiếm hoi vào đầu tuần vừa qua.

"Tỷ giá EURO-USD đang có vấn đề. Nếu tỷ giá này bị tác động, các dự báo của châu Âu và thế giới cũng thay đổi theo. Điều đó sẽ tác động đến việc thiết lập chính sách tiền tệ của chúng tôi", ông Lane tuyên bố hôm 1/9.

Nỗ lực nhằm hạ giá đồng euro của ông Lane cho thấy ECB không hề hài lòng với tỷ giá 1,2 USD đổi 1 euro. Không khó để giải thích thái độ này của ECB. Đồng euro càng mạnh, hiệu ứng thiểu phát càng lớn do hàng hóa nước ngoài có giá thấp hơn. Giảm phát nhập khẩu, thường từ Trung Quốc, là một yếu tố từ lâu đã kiềm chế lạm phát ở nhiều nền kinh tế phát triển.

Vì vậy, cơ quan này còn rất ít lựa chọn để đáp ứng mục tiêu lạm phát. Khối đồng tiền chung euro đã đẩy lãi suất thực xuống mức âm và mạnh tay đưa ra các chính sách nới lỏng định lượng lớn.

Cuộc chiến giảm giá đồng tiền

Về mặt kỹ thuật, khu vực đồng euro đang trong tình trạng giảm phát sau khi giá tiêu dùng hàng năm giảm 0,2% vào tháng 8. Có một số yếu tố khác có thể khiến tình trạng này trầm trọng hơn, nhưng điều đáng lo ngại hơn cả là lạm phát cơ bản giảm đáng kể xuống còn vỏn vẹn 0,4%. Điều đó khiến các nhà hoạch định chính sách đau đầu.

Kỳ vọng lạm phát khác nhau giữa Mỹ và châu Âu đã giải thích cho việc đồng euro tăng đến 6% so với đồng USD trong năm nay. Chỉ số hoán đổi lạm phát kỳ hạn 5 năm của đồng euro ở mức 1,22%, thấp hơn gần một điểm phần trăm so với đồng USD (2,14%).

Về phần mình, FED đang thực hiện một cách hiệu quả chính sách coi nhẹ thị trường tiền tệ. Cơ quan này đã cung cấp khả năng tiếp cận gần như vô hạn đối với đồng bạc xanh cho các ngân hàng trung ương trên khắp thế giới trong thời kỳ đại dịch. Vì lợi ích của nền kinh tế Mỹ và phần lớn quốc gia đang phát triển, FED sẽ không vội vàng đảo ngược điều này.

Lạm phát cơ bản của khu vực đồng euro giảm xuống mức thấp kỷ lục

Điều đó khiến ECB phải đấu tranh để giữ đồng euro không tăng giá. Tuy nhiên, lịch sử chỉ ra rằng các ngân hàng trung ương thường khá bất lực trong việc thay đổi giá trị thị trường của đồng tiền nước mình.

Nhật Bản đã chi gần 80 tỷ USD từ tháng 1/1999 đến tháng 4/2000 nhưng vẫn thất bại trong việc ngăn chặn đồng tiền nước này tăng giá so với đồng USD.

Trong khoảng thời gian đó, đồng yen tăng từ mức thấp gần 125 yen đổi 1 USD lên mức cao nhất 101,46 yen đổi 1 USD. Đà tăng dừng lại sau khi các nhà giao dịch bắt đầu đặt câu hỏi về nền kinh tế Nhật Bản. Xu hướng chỉ đảo ngược khi một cuộc suy thoái chắc chắn xảy ra.

Và đã hơn 20 năm kể từ khi ECB can thiệp đơn phương vào thị trường tiền tệ. Trở lại tháng 11/2000, cơ quan này cố gắng phục hồi đồng euro vốn giảm xuống mức thấp 0,82 USD. Đến cuối năm đó, đồng tiền này tăng lên khoảng 0,94 USD. Nhưng lý do duy nhất là các nhà đầu tư kém hứng thú hơn với triển vọng của nền kinh tế Mỹ.

Theo Bloomberg, một khi FED vẫn còn nhiều chính sách tiền tệ có thể áp dụng hơn các nước phát triển khác, đồng USD sẽ tiếp tục giảm giá. Nếu điều đó không thay đổi, ECB phải chấp nhận đồng tiền tăng giá hoặc có nguy cơ làm gia tăng căng thẳng kinh tế xuyên biên giới vào thời điểm triển vọng toàn cầu rất mong manh.

Tác giả: Thảo Cao