Những diễn biến gần đây cho thấy, nhà đầu tư sử dụng kênh phái sinh ngày càng chuyên nghiệp hơn. Đầu tư Chứng khoán trao đổi với ông Lê Thế Tài, Trưởng phòng Tư vấn đầu tư số 2, Công ty cổ phần Chứng khoán FPT (FPTS). 

Thanh khoản trên sàn phái sinh trong 2 tháng gần đây nhìn chung ở mức thấp so với bình quân nhiều tháng trước đó, trong khi số lượng tài khoản duy trì xu hướng tăng, ông có nhận xét gì?

Thị trường chứng khoán phái sinh còn rất mới mẻ ở Việt Nam, nhiều nhà đầu tư chứng khoán còn chưa biết đến cách thức giao dịch và hoạt động của thị trường này. Trong giai đoạn đầu thì một lẽ tất nhiên là số lượng tài khoản mở mới sẽ liên tục tăng, trong khi số lượng tài khoản đóng là không đáng kể.

Về sự suy giảm thanh khoản của thị trường này trong khoảng 2 tháng gần đây, theo cá nhân tôi, có 2 lý do.

Ông Lê Thế Tài, Trưởng phòng Tư vấn đầu tư số 2, CTCP FPTS

Thứ nhất, chỉ số VN30 trong thời gian vừa qua cơ bản là đi ngang với rất ít xu hướng rõ ràng. Cùng với đó là sự giảm sút thanh khoản trên thị trường cơ sở, điều này một phần bị ảnh hưởng bởi sự căng thẳng và diễn biến khó lường của cuộc chiến thương mại Mỹ - Trung làm cho nhà đầu tư có tâm lý e ngại và thận trọng hơn trước.

Thứ hai, khi nhà đầu tư chứng khoán phái sinh phải chịu thêm một số loại phí mới (bắt đầu áp dụng từ 15/2/2019) thì họ cũng cẩn trọng hơn, tính toán hơn trong giao dịch để mong tìm kiếm được lợi nhuận.

Diễn biến đáng chú ý trong thời gian gần đây là khối lượng hợp đồng mở (OI) tăng cao, chiếm tỷ trọng lớn so với tổng khối lượng giao dịch. Theo ông, điều này có ý nghĩa gì?

Thông thường, khi có nhiều nhà đầu tư tham gia thị trường hơn thì khối lượng OI cũng sẽ tăng dần lên. Tỷ trọng OI so với tổng khối lượng giao dịch trong thời gian vừa qua cũng đã phản ánh điều đó.

Ngoài ra, sự biến thiên trong biên độ hẹp về giá của các hợp đồng tương lai chỉ số VN30 thời gian vừa qua cũng có thể đã khiến cho nhà đầu tư hạn chế đóng vị thế trong ngày hơn trước do chưa đạt kỳ vọng lợi nhuận, hoặc chưa cần thiết phải cắt lỗ. Thay vào đó, họ giữ vị thế qua đêm nhiều hơn, làm cho OI tăng lên.

Biến động giá chứng khoán phái sinh về cơ bản có mối tương quan thuận với biến động của chỉ số cơ sở VN30. Ông có nhận định gì về xu hướng của chỉ số này trong ngắn và trung hạn? Nhà đầu tư nên làm gì để hạn chế rủi ro, chiến lược đầu tư nào là phù hợp?

Giá hợp đồng tương lai chỉ số VN30 về cơ bản là có quan hệ đồng biến với biến động của chỉ số cơ sở VN30. Tuy nhiên, giá hợp đồng tương lai có tính nhạy so cao hơn với chỉ số cơ sở. Vì thế, có những giai đoạn mà chênh lệch giữa 2 yếu tố này khá lớn, phản ánh kỳ vọng của đa số nhà đầu tư rất tích cực hoặc rất tiêu cực về chỉ số cơ sở trong tương lai.

Những ngày gần đây, giá các hợp đồng tương lai tại Việt Nam luôn cao hơn chỉ số VN30 trên 10 điểm, do kỳ vọng chỉ số VN30 sẽ tăng lên trong thời gian tới. Theo đánh giá của tôi, có thể do đa số nhà đầu tư cho rằng việc triển khai sản phẩm mới là chứng quyền có đảm bảo vào cuối tháng 6/2019 sẽ có tác động tích cực lên giá của các cổ phiếu làm cơ sở cho chứng quyền (các cổ phiếu này nằm trong nhóm VN30). Tuy vậy, theo tôi, với basis dương khá cao như vậy thì nhà đầu tư cần hạn chế mở thêm vị thế mua, vì rủi ro giảm giá trên thị trường cơ sở vẫn rất lớn. Ngoài ra, nhà đầu tư cần luôn tuân thủ các nguyên tắc chốt lời, cắt lỗ theo phương pháp và kế hoạch giao dịch của mình.

Một số công ty chứng khoán miễn phí giao dịch chứng khoán phái sinh và đạt được thị phần môi giới rất cao, ông có nhận xét gì?

Việc miễn, giảm phí giao dịch chứng khoán phái sinh giúp nhà đầu tư tiết giảm được một phần chi phí giao dịch. Trước kia, chúng tôi cũng miễn hoàn toàn phí giao dịch trong 2 tháng cho mọi khách hàng. Sắp tới đây, nhân dịp cho ra mắt sản phẩm EzFutures mới với một loạt tính năng hỗ trợ giao dịch ưu việt, chúng tôi dự định sẽ có một đợt miễn phí giao dịch nữa dành cho nhà đầu tư.

So với chứng khoán cơ sở, giao dịch chứng khoán phái sinh cần các tiện ích hỗ trợ ra quyết định mua, bán trực quan hơn và tốc độ nhập lệnh cao hơn. Do đó, yếu tố công nghệ là rất quan trọng và sẽ tạo nên sự khác biệt giữa các công ty chứng khoán.

Song song với đó, FPTS cho rằng, một việc quan trọng và bền vững hơn đó là tổ chức các buổi hội thảo miễn phí để cập nhật kiến thức, chia sẻ phương pháp giao dịch chứng khoán phái sinh một cách hiệu quả.

Theo Đầu tư chứng khoán