Tại hội thảo Diễn biến thị trường, giá cả ở Việt Nam năm 2023 và dự báo năm 2024 do Viện Kinh tế Tài chính (Học viện Tài chính) phối hợp với Cục Quản lý giá (Bộ Tài chính) tổ chức ngày 4/1,  các chuyên gia kinh tế cho rằng năm 2024 dù dự báo còn nhiều khó khăn, nhưng lạm phát năm 2024 cũng sẽ tương đối “dễ thở” khi Việt Nam có thể kiểm soát lạm phát dưới mục tiêu.

Bên cạnh đó, với triển vọng kinh tế thế giới không thật sự khả quan, giá dầu thậm chí có thể giảm mạnh nếu kinh tế Mỹ rơi vào suy thoái. Dự báo, giá dầu WTI trong năm 2024 sẽ xoay quanh mức trung bình 5 năm của giai đoạn 2019-2023 là 67 USD/thùng.

Trong bối cảnh kinh tế thế giới tăng trưởng chậm lại, xuất khẩu của Việt Nam trong năm 2024 được dự báo cũng sẽ tăng trưởng ở mức vừa phải. Hơn nữa, do thị trường bất động sản vẫn đang trong giai đoạn khó khăn, khu vực công nghiệp - xây dựng và toàn bộ nền kinh tế cũng sẽ bị ảnh hưởng và tăng trưởng thấp trong năm 2024. Nếu tăng trưởng GDP trong năm 2024 chỉ xoay quanh mức 6% như nhiều dự báo, tính chung giai đoạn 2020-2024, GDP sẽ chỉ tăng trưởng trung bình 4,64%, tức là nền kinh tế năm 2024 vẫn sẽ hoạt động ở mức dưới tiềm năng. Đây là yếu tố kiềm chế lạm phát.

Do đó, TS. Nguyễn Đức Độ  dự báo lạm phát năm 2024 với nhiều kịch bản, ở kịch bản cao tăng khoảng 3,5%; kịch bản thấp CPI tăng khoảng 2,5% và dự báo CPI năm 2024 trong khoảng 3%.

Cùng quan điểm, chuyên gia kinh tế Đinh Trọng Thịnh nhận định, năm 2024, lạm phát có chiều hướng thuận nhiều hơn. Dự báo, nếu giá dầu và nguồn cung nguyên vật liệu tăng cao, lạm phát của các nền kinh tế lớn vẫn ở mức cao, kinh tế thế giới phục hồi chậm, các doanh nghiệp Việt Nam tận dụng được cơ hội từ các Hiệp định thương mại tự do, kinh tế Việt Nam có thể tăng trưởng ở mức 5,5-6,5% thì khả năng lạm phát cả năm sẽ trong khoảng 3,2-3,5%.

Nếu giá dầu thô, nguyên, vật liệu dao động ở mức như hiện nay hoặc thấp hơn, cơ hội chống lạm phát của các quốc gia tốt hơn, kinh tế thế giới phục hồi tốt hơn dự báo từ đầu năm, các gói hỗ trợ hồi phục và tăng trưởng kinh tế phát huy tốt tác dụng, doanh nghiệp Việt Nam tận dụng tốt các cơ hội và những thay đổi lớn trong nền kinh tế thế giới, tiếp tục đẩy mạnh xuất, nhập khẩu, khu vực du lịch, dịch vụ tăng trưởng mạnh mẽ, giải ngân đầu tư công đạt mức cao, thì khả năng lạm phát cả năm có thể từ 3,5-3,8%.

Theo PGS. TS Ngô Trí Long, Chính phủ có kinh nghiệm trong điều hành giá hàng hóa và dịch vụ chiến lược, cùng với tổng cầu tiêu dùng chưa có dấu hiệu khởi sắc, mục tiêu kiểm soát lạm phát năm 2024 từ 4% - 4,5% đã được Quốc hội thông qua hoàn toàn khả thi.

Tuy nhiên, vẫn còn một số yếu tố gây sức ép lên lạm phát, như dự báo tăng trưởng cao trở lại ở một số quốc gia kéo theo lạm phát tăng; dự báo CPI tăng do thực hiện điều chỉnh giá dịch vụ do nhà nước quản lý theo hướng tính đúng, tính đủ các yếu tố, các chi phí thực hiện vào giá dịch vụ y tế và học phí giáo dục; tăng lương từ 1/7/2024…

PGS.TS Phan Thế Công, Trưởng khoa Kinh tế - Đại học Thương mại đưa quan điểm, bên cạnh các yếu tố gây áp lực gia tăng lạm phát và gây biến động về giá cả ở Việt Nam như giá nguyên, vật liệu đầu vào thế giới ở mức cao; giá các mặt hàng chiến lược do Nhà nước quản lý (dịch vụ y tế, giáo dục) có thể tăng sau nhiều năm kìm giữ; tác động của tăng lương và giá các mặt hàng tiêu dùng gia tăng theo yếu tố mùa vụ; việc cải cách tiền lương và tăng lương tối thiểu vùng từ tháng 7/2024… cũng có những yếu tố giúp giảm áp lực lên mặt bằng giá như sự hỗ trợ giảm thuế môi trường đối với xăng, dầu; tiếp tục giảm thuế giá trị gia tăng trong năm 2024. Vì vậy, năm 2024, lạm phát có thể ở mức 3,5-4%.

Trong quản lý, điều hành giá năm 2024, Cục Quản lý giá cho biết, sẽ tiếp tục phát huy các thành công vừa qua, Bộ Tài chính sẽ chủ động phối hợp với các bộ, ngành để tham mưu Thủ tướng Chính phủ, Phó Thủ tướng Chính phủ - Trưởng Ban Chỉ đạo điều hành giá và thực hiện theo thẩm quyền đồng bộ các giải pháp, biện pháp chủ động ứng phó với những thách thức trong quản lý giá.

Theo  đó, tiếp tục theo dõi sát diễn biến kinh tế và lạm phát thế giới tác động đến Việt Nam để có những giải pháp ứng phó phù hợp. Giám sát chặt chẽ biến động giá cả thị trường trong nước để tham mưu chính sách, kịch bản điều hành giá phù hợp, linh hoạt, kịp thời, nhất là với những hàng hóa, dịch vụ thiết yếu có tác động lớn tới mặt bằng giá, đặc biệt trong các thời điểm có biến động giá như lễ tết, điều chỉnh chính sách tiền lương.

Năm 2023, theo đánh giá của Cục Quản lý giá (Bộ Tài chính), việc quản lý, điều hành giá một số mặt hàng quan trọng có ảnh hưởng lớn tới mặt bằng giá chung được thực hiện thận trọng ngay từ đầu năm cùng với việc chủ động trong công tác dự báo, đánh giá tác động, xây dựng kịch bản điều hành giá và tăng cường sự phối hợp giữa các bộ, ngành, địa phương.

Đây là yếu tố then chốt giúp cho việc kiểm soát lạm phát năm 2023 ở mức thấp, tạo cơ sở cho việc triển khai đồng bộ các chính sách về tài khóa, tiền tệ và các chính sách vĩ mô khác. Kinh nghiệm trong điều hành thời gian qua đó là việc xây dựng kịch bản điều hành giá sát với thực tiễn, là một trong các cơ sở quan trọng kiểm soát lạm phát.

Theo Tiến sĩ Nguyễn Đức Độ, năm 2023 diễn biến lạm phát tại Việt Nam chia thành 2 giai đoạn. Trong nửa đầu năm, lạm phát so với cùng kỳ năm liền trước có xu hướng giảm do tổng cầu nửa đầu năm 2023 yếu; giá hàng hóa cơ bản trên thế giới, đặc biệt là giá dầu cũng có xu hướng giảm mạnh; ảnh hưởng của việc tốc độ tăng trưởng cung tiền thấp trong năm 2022 và nửa đầu năm 2023, lãi suất cho vay thực vẫn neo ở mức cao (6,9% vào tháng 6/2023).

Trong nửa sau của năm 2023, bên cạnh việc các nền tảng kinh tế vĩ mô dần cải thiện, lạm phát có xu hướng gia tăng chủ yếu do một loạt các cú sốc từ phía cung, gồm: Nhà nước điều chỉnh tăng học phí, khiến chỉ số giá nhóm giáo dục tăng 8,06% trong tháng 9/2023 và giá dịch vụ y tế khiến chỉ số giá nhóm này tăng 2,9% trong tháng 11/2023 và 2,15% trong tháng 12/2023; giá gạo và giá xăng dầu có xu hướng tăng trở lại theo giá thế giới.

Điểm đáng chú ý là CPI đã tăng đột biến trong các tháng 8, 9/2023 (tăng 0,88% và 1,08%). Theo đó, lạm phát so với cùng kỳ năm trước đó đã tăng từ mức 2% vào tháng 6/2023 lên mức 3,58% vào tháng 12/2023. Tuy nhiên, do lạm phát giảm trong nửa đầu năm, nên lạm phát trung bình năm 2023 cũng chỉ ở mức 3,25%, thấp hơn so với mục tiêu đặt ra khoảng 4,5%.

Tác giả: Thuỳ Dương