Ảnh minh họa/Nguồn: TTXVN

Thông tin từ Cục Tài chính doanh nghiệp (Bộ Tài chính) cho biết trong sáu tháng đầu năm, cả nước có 3 doanh nghiệp thuộc Tổng công ty Lương thực Miền Bắc và Tập đoàn Công nghiệp Than-Khoáng sản Việt Nam đã được các cấp có thẩm quyền phê duyệt phương án cổ phần hóa với tổng giá trị 252 tỷ đồng, trong đó phần vốn của các tập đoàn, tổng công ty là 151 tỷ đồng.

Như vậy, lũy kế giai đoạn 2016 đến tháng Sáu năm nay, các cấp có thẩm quyền đã phê duyệt phương án cổ phần hóa tại 183 doanh nghiệp với tổng giá trị 489.943 tỷ đồng, trong đó vốn Nhà nước là 233.944 tỷ đồng.

88/98 đơn vị chưa công bố giá trị doanh nghiệp

Báo cáo chỉ ra trong 183 doanh nghiệp đã cổ phần hóa chỉ có 39 doanh nghiệp cổ phần hóa thuộc danh mục cổ phần hóa (128 doanh nghiệp) được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt (đạt 30% kế hoạch). Do đó, số doanh nghiệp còn phải thực hiện cổ phần hóa theo kế hoạch trong sáu tháng cuối năm là 89 doanh nghiệp (tương ứng 70% kế hoạch).

Điều đáng nói là 88/98 đơn vị trên còn chưa công bố giá trị doanh nghiệp để cổ phần hóa.

Về vấn đề này, đại diện phía Bộ Tài chính cho biết đang rà soát, hoàn thiện nhiều cơ chế chính sách về cổ phần hóa, thoái vốn, cơ cấu lại doanh nghiệp Nhà nước nhằm kiến nghị Thủ tướng Chính phủ sớm ban hành giúp đẩy nhanh tiến độ cổ phần hóa, thoái vốn theo kế hoạch đề ra.

Về thoái vốn, số liệu từ Cục Tài chính doanh nghiệp cho biết lũy kế từ năm 2016-2020, các doanh nghiệp Nhà nước đã thoái vốn 27.312 tỷ đồng, thu về 177.397 tỷ đồng và gấp 6,5 lần giá trị sổ sách. Trong đó, Tổng công ty Đầu tư và Kinh doanh vốn Nhà nước (SCIC) thoái vốn tại 136 doanh nghiệp (giá vốn 6.758 tỷ đồng, thu về 37.185 tỷ đồng). Trong sáu tháng đầu năm 2021, giá trị thoái vốn tại các doanh nghiệp là 286,6 tỷ đồng và thu về 2.165 tỷ đồng.

Theo đánh giá của Cục Tài chính doanh nghiệp, cơ chế cổ phần hóa, thoái vốn đã được ban hành đầy đủ song tiến độ cổ phần hóa, thoái vốn trong sáu tháng đầu năm 2021 vẫn chưa đạt kế hoạch đề ra. Nguyên nhân là do tình hình phức tạp, căng thẳng trong các quan hệ kinh tế, chính trị trên thế giới và khu vực cũng như tác động của dịch bệnh COVID-19 đã ảnh hưởng đến thị trường tài chính, chứng khoán trong nước và khu vực.

Mặt khác, vị đại diện này cho hay các doanh nghiệp thực hiện cổ phần hóa, thoái vốn, cơ cấu lại giai đoạn này hầu hết là các doanh nghiệp lớn, có tình hình tài chính phức tạp, sở hữu nhiều đất đai hoặc hoạt động trong lĩnh vực công ích, gắn liền với các hoạt động của địa phương, đóng góp vai trò quan trọng trong việc đảm bảo thực hiện các chiến lược, mục tiêu về an sinh xã hội của địa phương.

Đẩy nhanh tiến độ sáu tháng cuối năm

Theo Bộ tài chính, hiện hệ thống các cơ chế chính sách pháp luật phục vụ quá trình cơ cấu lại doanh nghiệp Nhà nước đã được hoàn thiện theo hướng chặt chẽ hơn, tăng cường công khai minh bạch trong quá trình cổ phần hóa, tính đúng, tính đủ giá trị doanh nghiệp khi cổ phần hóa, tách quá trình xử lý liên quan đến đất đai ra khỏi quá trình cổ phần hóa. Tuy nhiên, nhiều doanh nghiệp Nhà nước chưa chuẩn bị nguồn lực để áp dụng dẫn đến phải kéo dài thời gian thực hiện.

Bên cạnh đó, một số doanh nghiệp Nhà nước chưa thực hiện đúng quy định của pháp luật quản lý tài sản công về sắp xếp lại, xử lý nhà, đất thuộc phạm vi quản lý.

Thực trạng đáng lưu ý khác là đa số doanh nghiệp Nhà nước chưa chủ động triển khai các chính sách pháp luật về đất đai, đến khi phải thực hiện cổ phần hóa mới bắt đầu thực hiện sắp xếp lại, xử lý nhà, đất, từ đó ảnh hưởng đến tiến độ cổ phần hóa.

Tình trạng chậm chễ về tiến độ cổ phần hóa không thể bỏ qua một nguyên nhân quan trọng, đó là nhận thức của lãnh đạo các doanh nghiệp về việc thực hiện cổ phần hóa, thoái vốn và công tác thực hiện niêm yết, đăng ký giao dịch trên thị trường chứng khoán còn chưa đúng, chưa đầy đủ.

Theo đó, Bộ Tài chính đề xuất Thủ tướng Chính phủ có công văn chỉ đạo, đôn đốc các Bộ, ngành, địa phương tiếp tục đẩy mạnh công tác cổ phần hóa, thoái vốn Nhà nước tại doanh nghiệp.

Về cơ chế chính sách, trong ngắn hạn, Bộ Tài chính đã kiến nghị Thủ tướng Chính phủ sớm ban hành các cơ chế chính sách quan trọng, như Quyết định về tiêu chí, danh mục phân loại doanh nghiệp Nhà nước và doanh nghiệp có vốn Nhà nước, đơn vị sự nghiệp công lập; Quyết định phê duyệt danh mục doanh nghiệp thực hiện cổ phần hóa, thoái vốn giai đoạn 2021-2025…

Về phía các cơ quan đại diện chủ sở hữu, Bộ Tài chính yêu cầu các doanh nghiệp căn cứ vào các văn bản quy phạm pháp luật đã được ban hành đầy đủ sớm triển khai công tác cổ phần hóa, thoái vốn theo đúng kế hoạch đề ra.

Tác giả: Hạnh Nguyễn