Tại họp báo công bố số liệu kinh tế - xã hội 9 tháng năm 2023 sáng 29/9, Tổng cục trưởng Tổng cục Thống kê Nguyễn Thị Hương cho biết, CPI bình quân quý III/2023 tăng 2,89% so với quý III/2022.

Trong đó, nhà ở và vật liệu xây dựng tăng 6,99%; giáo dục tăng 5,95%; hàng hóa và dịch vụ khác tăng 5,9%; đồ uống và thuốc lá tăng 3,05%; hàng ăn và dịch vụ ăn uống tăng 2,59%; may mặc, mũ nón, giày dép tăng 2,03%; thiết bị và đồ dùng gia đình tăng 1,86%; văn hóa, giải trí và du lịch tăng 1,47%; thuốc và dịch vụ y tế tăng 0,58%.

Có 2 nhóm có chỉ số giá giảm so với cùng kỳ năm trước là bưu chính viễn thông giảm 1,12%; giao thông giảm 2,28%.

Tính chung 9 tháng năm nay, CPI tăng 3,16% so với cùng kỳ năm trước. Lý giải về nguyên nhân, bà Hương cho biết do loạt các chỉ số đều tăng, trong số đó chỉ số giá nhóm vé máy bay bình quân 9 tháng tăng 71,56% so với cùng kỳ năm trước, chủ yếu do giá nhiên liệu bay ở mức cao, tỉ giá, lãi suất đều tăng khiến chi phí của các hãng tăng.

Chỉ số giá nhóm giáo dục tăng 7,28% so với cùng kỳ năm trước do một số địa phương tăng học phí năm học 2023-2024 theo lộ trình của Nghị định số 81 ngày 27/8/2021.

Chỉ số giá nhóm nhà ở và vật liệu xây dựng tăng 6,73% so với cùng kỳ năm trước, tác động làm CPI chung tăng 1,27 điểm phần trăm, do giá xi măng, cát tăng theo giá nguyên nhiên vật liệu đầu vào, cùng với đó giá thuê nhà ở tăng cao.

Chỉ số giá nhóm lương thực tăng 4,85% tác động làm CPI chung tăng 0,18 điểm phần trăm. Trong đó, giá gạo tăng 3,9% theo giá gạo xuất khẩu, tác động làm CPI chung tăng 0,1 điểm phần trăm. Chỉ số giá nhóm thực phẩm tăng 2,83%, chủ yếu do nhu cầu tiêu dùng tăng trong các dịp lễ, Tết, tác động làm CPI chung tăng 0,6 điểm phần trăm.

Chỉ số giá nhóm điện sinh hoạt tăng 4,23%, tác động làm CPI chung tăng 0,14 điểm phần trăm do nhu cầu sử dụng điện tăng và từ ngày 4/5/2023, Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) điều chỉnh mức giá bán lẻ điện bình quân tăng 3%.

Chỉ số giá nhóm đồ uống và thuốc lá tăng 3,48% so với cùng kỳ năm trước, tác động làm CPI chung tăng 0,1 điểm phần trăm, do nguyên liệu sản xuất và chi phí nhân công tăng. Chỉ số giá nhóm hàng hóa và dịch vụ khác tăng 4,2% so với cùng kỳ năm trước, tác động làm CPI tăng 0,15 điểm phần trăm, chủ yếu do từ tháng 7/2023, dịch vụ bảo hiểm y tế tăng theo mức lương cơ sở mới.

Lạm phát cơ bản 9 tháng năm 2023 tăng 4,49% so với cùng kỳ năm 2022 (Ảnh: Hữu Thắng).

Bên cạnh đó, bà Hương cũng cho biết có một số yếu tố góp phần kiềm chế tốc độ tăng CPI 9 tháng năm 2023, như chỉ số giá nhóm xăng dầu trong nước 9 tháng giảm 15,26% so với cùng kỳ năm trước theo biến động của giá thế giới, tác động làm CPI chung giảm 0,55 điểm phần trăm; giá dầu hỏa giảm 11,26%.

Chỉ số giá nhóm gas trong nước giảm 10,21% theo giá thế giới, tác động làm CPI chung giảm 0,15 điểm phần trăm. Chỉ số giá nhóm bưu chính, viễn thông giảm 0,62% do giá điện thoại thế hệ cũ giảm, tác động làm CPI giảm 0,02 điểm phần trăm.

Lạm phát cơ bản tháng 9/2023 tăng 0,26% so với tháng trước, tăng 3,8% so với cùng kỳ năm trước. Bình quân 9 tháng năm 2023, lạm phát cơ bản tăng 4,49% so với cùng kỳ năm 2022, cao hơn mức tăng CPI bình quân chung (tăng 3,16%).

Nguyên nhân chủ yếu, theo bà Hương là do bình quân giá xăng dầu trong nước 9 tháng năm 2023 giảm 15,26% so với cùng kỳ năm trước, giá dầu hỏa giảm 11,26%, giá gas giảm 10,21% là yếu tố kiềm chế tốc độ tăng của CPI nhưng thuộc nhóm hàng được loại trừ trong danh mục tính lạm phát cơ bản.

Bà Nguyễn Thu Oanh - Vụ trưởng Vụ Thống kê giá (Tổng cục Thống kê).

Nói thêm về vấn đề này, bà Nguyễn Thu Oanh - Vụ trưởng Vụ Thống kê giá (Tổng cục Thống kê) cho biết, năm nay đúng là có nhiều yếu tố hậu thuẫn khiến mặt bằng giá cả khó tăng cao, nhưng thị trường cũng tiềm ẩn nhiều nhân tố có khả năng tác động tới lạm phát trong năm nay.

Hiện tại, giá nguyên vật liệu đầu vào trên thế giới vẫn ở mức cao; giá năng lượng, vật tư chiến lược tiếp tục diễn biến phức tạp là hệ lụy của cuộc chiến tại Ukraine. Sự phục hồi của Trung Quốc sẽ khiến nhu cầu đầu vào sản xuất tăng. Việt Nam là nước nhập khẩu nhiều nguyên liệu phục vụ sản xuất, nên sẽ nhập khẩu lạm phát, ảnh hưởng đến chi phí, giá thành, tạo áp lực cho sản xuất và từ đó đẩy giá hàng hóa tiêu dùng trong nước tăng lên.

Tuy nhiên, bà Oanh cũng khẳng định, với tốc độ CPI 9 tháng tăng 3,16% thì lạm phát năm nay sẽ được kiểm soát theo mục tiêu Quốc hội đề ra (dưới 4,5%).

Tác giả: Nguyễn Thu Huyền