CPI trong quý 1 tăng 1,92% so với cùng kỳ và thấp hơn mức tăng của quý 1 các năm 2017-2020. (Ảnh: Vietnam+)

Tổng cục Thống kê vừa công bố chỉ số giá tiêu dùng (CPI) tháng Ba tăng 0,7% so với tháng Hai và tăng 1,91% so với tháng 12/2021 đồng thời tăng 2,41% so với cùng kỳ năm trước.

Như vậy, chỉ số giá tiêu dùng trong quý 1 của cả nước đã tăng 1,92% so với cùng kỳ và cao hơn mức tăng 0,29% của quý 1 năm ngoái. Theo đó, lạm phát cơ bản của quý này đã tăng 0,81%.

Tăng theo biến động giá nhiên liệu

Bà Nguyễn Thu Oanh, Vụ trưởng Vụ Thống kê giá (Tổng cục Thống kê) cho biết CPI trong quý 1 năm nay vẫn thấp hơn mức tăng của quý 1 các năm 2017-2020.

Theo bà Oanh, giá nhiên liệu thế giới và giá nhà ở thuê tăng trở lại sau khi dịch COVID-19 được kiểm soát, cộng thêm giá các loại hàng hóa và dịch vụ tiêu dùng thiết yếu “ăn theo” giá nguyên liệu đầu vào và giá xăng dầu, là những nguyên nhân chính khiến CPI tháng Ba tăng 0,7% so với tháng Hai.

Cụ thể, chỉ số giá nhóm giao thông trong tăng tới 4,8%, ảnh hưởng từ việc giá xăng, dầu trong nước tăng trên 13% (tại đợt điều chỉnh ngày 1/3; 11/3 và 21/3).

Trong quý, giá xăng dầu tổng cộng đã điều chỉnh 7 đợt, theo đó giá xăng A95 tăng 5.900 đồng/lít; giá xăng E5 tăng 5.780 đồng/lít và giá dầu diezen tăng 6.060 đồng/lít. Như vậy, bình quân quý 1, giá xăng dầu trong nước tăng gần 49% so với cùng kỳ và tác động làm CPI chung tăng 1,76 điểm phần trăm.

Ngoài ra, giá gas trong nước cũng biến động theo giá gas thế giới, bình quân quý này giá gas đã tăng 21,04% so với cùng kỳ, góp phần làm CPI chung tăng 0,31 điểm phần trăm.

Bà Oanh phân tích kinh tế thế giới đang trên đà phục hồi, theo đó nhu cầu nguyên nhiên vật liệu phục vụ sản xuất tăng cao, trong khi nguồn cung bị đứt gãy khiến giá cả hàng hóa trên thị trường quốc tế có xu hướng tăng mạnh.

(Nguồn: Tổng cục Thống kê)

Điều này khiến cho áp lực lạm phát tăng cao tại nhiều nước, gồm cả những nền kinh tế hàng đầu (như Mỹ, Nhật Bản và các nước châu Âu). Cụ thể, chỉ số giá tiêu dùng của Mỹ tháng Hai đã tăng 7,9% so với cùng kỳ năm 2021 và đây là mức cao nhất kể từ tháng 1/1982. Tương tự, Nhật Bản ghi nhận tháng thứ 6 liên tiếp có chỉ số giá tiêu dùng tăng hay lạm phát tại Anh cũng đánh dấu mức cao nhất trong 30 năm qua.

Thêm vào đó, xung đột giữa Nga và Ukraina cùng các biện pháp trừng phạt kinh tế của Mỹ và các nước đối với Nga (nước xuất khẩu khí đốt tự nhiên lớn nhất và xuất khẩu dầu mỏ lớn thứ hai trên thế giới) đã đẩy giá năng lượng toàn cầu lên cao, đặc biệt nguồn cung giảm mạnh cho các nước châu Âu (vốn phụ thuộc đáng kể vào việc nhập khẩu năng lượng từ Nga). Ngoài ra, Nga cũng là nước xuất khẩu phân bón và lúa mì quan trọng. Do vậy, tình trạng thiếu hụt hai mặt hàng này cũng làm tăng giá lương thực toàn cầu và gây áp lực lạm phát thêm trầm trọng.

Áp lực lạm phát

Về tình hình trong nước, bà Oanh cho hay kinh tế tiếp tục đà tăng trưởng trong điều kiện bình thường mới. Nhu cầu sản xuất hàng hóa phục vụ tiêu dùng và xuất khẩu cùng với tác động của giá hàng hóa thế giới đã đẩy giá một số hàng hóa tăng lên, nhưng nhìn chung mặt bằng giá vẫn cơ bản được kiểm soát tốt.

“Để chủ động ứng phó với những thách thức trước áp lực lạm phát gia tăng, trong thời gian qua Chính phủ đã chỉ đạo quyết liệt các bộ, ngành, địa phương thực hiện đồng bộ các giải pháp bình ổn giá, hạn chế những tác động tiêu cực đến phát triển kinh tế-xã hội,” bà Oanh nói.

Bà Oanh cho biết các chính sách được ban hành kịp thời, nhờ đó đã giúp khu vực doanh nghiệp và người dân ổn định sản xuất-kinh doanh đồng thời giảm áp lực đáng kể lên mặt bằng giá trên thị trường (như chính sách giảm thuế giá trị gia tăng với một số nhóm hàng hóa, dịch vụ từ 10% xuống còn 8% từ ngày 1/2; giảm 50% mức thuế bảo vệ môi trường đối với nhiên liệu bay từ ngày 1/1/2022 đến hết ngày 31/12/2022; giảm mức thu 37 khoản phí, lệ phí trong 6 tháng đầu năm 2022).

Bên cạnh đó, nguồn cung các mặt hàng tiêu dùng thiết yếu, lương thực, thực phẩm trong nước dồi dào, đảm bảo đáp ứng nhu cầu của người dân. Vì vậy, giá cả trên thị trường nhìn chung vẫn giữ được ở mức ổn định. Thêm vào đó, công tác điều hành giá xăng dầu theo sát diễn biến giá thế giới, nguồn cung xăng dầu được chỉ đạo khắc phục kịp thời. Mặt khác, các địa phương đều vào cuộc đồng bộ, tăng cường về quản lý giá trên địa bàn và sự phối hợp của cộng đồng doanh nghiệp tích cực tham gia chương trình bình ổn giá.

Theo bà Oanh, mặt bằng giá trong nước vẫn cơ bản được kiểm soát nhưng áp lực lạm phát trong những tháng còn lại của năm khá lớn. Hơn nữa, diễn biến giá cả hàng hóa, nguyên nhiên vật liệu trên thế giới đang tiếp tục tăng mạnh trong bối cảnh chiến sự Nga-Ukraina còn phức tạp và gây gián đoạn chuỗi cung ứng, đặc biệt là giá xăng dầu tạo áp lực lớn đến chi phí sản xuất của doanh nghiệp và tiêu dùng của người dân. Cùng với tác động của các gói hỗ trợ thúc đẩy tăng trưởng, kinh tế Việt Nam có khả năng phục hồi mạnh hơn trong các quý tiếp theo, nhu cầu tiêu dùng hàng hóa và dịch vụ tăng sẽ đẩy giá cả hàng hóa lên cao.

“Mặc dù Việt Nam là quốc gia có nguồn lương thực, thực phẩm dồi dào nhưng sẽ không tránh khỏi những ảnh hưởng từ giá thế giới khi nguồn cung phân bón và ngũ cốc dùng làm thức ăn chăn nuôi sụt giảm mạnh. Chính vì vậy, công tác quản lý, điều hành giá trong thời gian tới cần tiếp tục thực hiện một cách thận trọng, chủ động và linh hoạt nhằm bảo đảm kiểm soát tốc độ tăng chỉ số giá tiêu dùng bình quân năm 2022 ở mức khoảng 4% theo mục tiêu Quốc hội đề ra,” bà Oanh trao đổi./.

Tác giả: Hạnh Nguyễn