Sáng 3/11, Quốc hội tiến hành thảo luận ở hội trường về một số nội dung còn ý kiến khác nhau của dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi).

Mâu thuẫn giữa những người bị thu hồi đất vì 2 giá

Phát biểu ý kiến, đại biểu Trần Văn Tuấn (đoàn Bắc Giang) đánh giá cao tinh thần cầu thị hoàn thiện dự thảo Luật của cơ quan soạn thảo.

Đồng thời, đại biểu đề nghị Quốc hội tiếp tục thảo luận, xem xét thông qua dự thảo Luận một cách thận trọng song cũng phải hết sức khẩn trương để giải quyết càng sớm càng tốt những khó khăn, vướng mắc đang đặt ra bởi những bất cập của Luật Đất đai hiện hành, đồng thời tránh những khó khăn phát sinh do tâm lý chờ đợi Luật Đất đai (sửa đổi) ban hành, bảo đảm đồng bộ với Luật Nhà ở, Luật Kinh doanh bất động sản và các luật liên quan.

Nêu vấn đề đang đặt ra từ thực tiễn đòi hỏi cần được giải quyết triệt để hơn thông qua việc sửa luật lần này, đại biểu Tuấnđề nghị tại Điều 79 quy định về các trường hợp Nhà nước thu hồi đất để phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng đã liệt kê 31 trường hợp cụ thể.

Đại biểu Trần Văn Tuấn, đoàn Bắc Giang (Ảnh: Quochoi.vn).

Tuy nhiên, ông Tuấn băn khoăn việc liệt kê các trường hợp cụ thể như vậy có thể sẽ chưa bao quát hết. Chưa kể, quy định như vậy vẫn chưa thể giải quyết triệt để một trong những vấn đề bất cập lớn nhất đang đặt ra là Nhà nước thu hồi đất, người có đất được bồi thường theo bảng giá do Nhà nước ban hành, trong khi các doanh nghiệp và người có đất thoả thuận chuyển nhượng quyền sử dụng đất để thực hiện triển khai dự án thì giá thường cao hơn.

“Đây chính là nguyên nhân dẫn đến việc người dân luôn cảm thấy thiệt thòi, thiếu sự đồng thuận khi Nhà nước thu hồi đất. Mặt khác, doanh nghiệp khi triển khai dự án phải thoả thuận chuyển nhượng quyền sử dụng đất cũng gặp không ít khó khăn”, ông Tuấn nói.

Theo ông Tuấn, có nhiều trường hợp doanh nghiệp phải mất nhiều năm để thoả thuận, thậm chí phải “đi đêm” để thoả thuận với giá cao hơn, thiếu công bằng với số còn lại. Song doanh nghiệp vẫn rơi vào trường hợp “dở khóc dở cười”, khi đã thoả thuận chuyển nhượng được trên 90% diện tích, thậm chí cao hơn mà vẫn không thể triển khai dự án dù chỉ còn số ít không đồng thuận.

Điều này, theo ông Tuấn là khiến cho doanh nghiệp phải tăng chi phí, lãng phí nguồn lực, mất cơ hội đầu tư. Đây cũng là nguyên nhân làm tăng các khiếu kiện đơn thư phức tạp tại các địa phương.

Đại biểu Lê Thanh Vân, đoàn Cà Mau (Ảnh: Quochoi.vn).

Cùng quan điểm này, đại biểu Lê Thanh Vân (đoàn Cà Mau) cũng cho rằng, việc phân biệt dự án công, dự án tư đã dẫn đến tình trạng 2 giá. Dự án Nhà nước thu hồi thì giá khác, dự án tư nhân thỏa thuận thì lại có giá khác.

"Điều này sinh ra bất bình đẳng và dễ nảy sinh mâu thuẫn giữa nhà đầu tư và người bị thu hồi đất. Thậm chí mâu thuẫn giữa những người bị thu hồi đất vì 2 giá", ông Vân nói và đề nghị bãi bỏ chế độ phân biệt này, Nhà nước thực hiện thu hồi đất thông qua quy hoạch phục vụ phát triển kinh tế - xã hội.

Theo đó, ông Vân đề xuất với dự án đất ở, thương mại, khu đô thị, Nhà nước đứng ra giải phóng mặt bằng, giao đất sạch cho doanh nghiệp tham gia đấu giá, đấu thầu dự án. Trong quy hoạch 1/500 Nhà nước phải định dạng được không gian, phạm vi phát triển, gần như một sản phẩm của quy hoạch để đấu giá đất, đấu thầu dự án.

Toàn bộ tiền thu được từ đấu giá, đấu thầu dự án ông Vân đề nghị sử dụng cho 3 mục đích: trả lại chi phí Nhà nước đã đầu tư cho quy hoạch chi tiết, kết nối hạ tầng đến hàng rào ranh giới dự án; bồi thường giải phóng mặt bằng, hỗ trợ tái định cư; và số còn lại để đầu tư hạ tầng kinh tế - xã hội phục vụ lợi ích chung.

Người bán đang bán thứ mà mình không có là vô lý

Từ những phân tích trên, đại biểu Trần Văn Tuấn đề xuất với Quốc hội xem xét chỉnh sửa, bổ sung điều chỉnh các Điều 79 liên quan trong dự thảo luật theo hướng Nhà nước thu hồi đất đối với các trường hợp thực hiện dự án phát triển kinh tế - xã hội, nhất là thu hồi để chuyển đổi mục đích sử dụng, thực hiện dự án.

Ông cũng đưa ra 4 lý do cụ thể về đề xuất này. Thứ nhất, với 31 trường hợp do Nhà nước thu hồi đất được quy định tại Điều 79, phạm vi bao quát là khá rộng, các trường hợp dự án phát triển kinh tế - xã hội còn lại thuộc diện thoả thuận chuyển nhượng quyền sử dụng đất là không nhiều.

Thứ hai, không có căn cứ cụ thể, thuyết phục đối với việc phân biệt trường hợp Nhà nước thu hồi đất để phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng với trường hợp chuyển nhượng quyền sử dụng đất khác.

“Xét cho cùng, mọi trường hợp chuyển nhượng quyền sử dụng đất đều phải tuân thủ pháp luật, phải phù hợp với các quy hoạch, kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng”, ông nói.

Đại biểu Quốc hội đề xuất cụ thể hoá giá đất do Nhà nước bồi thường thu hồi đất phải sát với giá thị trường (Ảnh: Hữu Thắng).

Thứ ba, thực tế khi doanh nghiệp nhận chuyển nhượng quyền sử dụng đất thường là đất nông nghiệp, sau đó chuyển đổi mục đích sử dụng đất để thực hiện dự án, còn người có đất khi chuyển đổi đất nông nghiệp thường đòi giá cao hơn, tương đương loại đất khác.

“Bản chất có thể nói một cách hình ảnh rằng, “người bán đang bán thứ mà mình không có. Đây là điều vô lý!”, đại biểu Tuấn nhấn mạnh.

Thứ tư, nếu quy định Nhà nước thu hồi đất đối với các trường hợp thực hiện dự án phát triển kinh tế - xã hội sẽ góp phần khắc phục triệt để những khó khăn vướng mắc trong bất cập thực hiện Luật Đất đai hiện hành. “Đặc biệt, tình trạng đơn thư khiếu kiện sẽ giảm, bảo đảm công bằng, công khai, minh bạch hơn”, ông nói.

Cùng với đề xuất trên, vị đại biểu cũng đề xuất cụ thể hoá giá đất do Nhà nước bồi thường thu hồi đất phải sát với giá thị trường, và cơ chế điều tiết địa tô chênh lệch để người có đất thu hồi không bị thiệt thòi.

Tác giả: Nguyễn Thu Huyền