Đầu tháng 4 năm nay, Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Hồng Hà ký Quyết định 338/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án "Đầu tư xây dựng ít nhất 1 triệu căn hộ nhà ở xã hội cho đối tượng thu nhập thấp, công nhân khu công nghiệp giai đoạn 2021 - 2030".

Mục tiêu đề án đặt ra là phấn đấu đến năm 2030, tổng số căn hộ các địa phương hoàn thành khoảng 1.062.200 căn. Trong đó, giai đoạn 2021 - 2025 hoàn thành khoảng 428.000 căn, giai đoạn 2025 - 2030 hoàn thành khoảng 634.200 căn.

Trên cả nước, hiện tại chỉ mới hoàn thành 46 dự án nhà ở xã hội, với quy mô 20.210 căn hộ, đạt 4,7% kế hoạch đề ra. (Ảnh: VARS).

Đề án đề ra với mục tiêu đáp ứng yêu cầu cấp thiết của thực tiễn - nguồn cung nhà ở xã hội thiếu nghiêm trọng, mới chỉ đáp ứng khoảng 20% nhu cầu thực tế của công nhân lao động. Đồng thời, còn là giải pháp “cứu cánh" cho doanh nghiệp bất động sản (BĐS) trong bối cảnh dòng tiền tắc nghẽn, thị trường gặp nhiều khó khăn, tiềm ẩn nguy cơ, rủi ro.

Ngoài ra, việc giải quyết nguồn cung phân khúc này sẽ là “chìa khóa" giải tỏa vấn đề lệch pha cung cầu, góp phần tháo gỡ khó khăn, phát triển thị trường BĐS ổn định, lành mạnh.

Nhiều năm qua, việc chăm lo giải quyết nhu cầu nhà ở cho người dân, đặc biệt là đối tượng thu nhập thấp và công nhân tại các khu công nghiệp luôn được Đảng và Nhà nước ta quan tâm và xác định là nhiệm vụ trọng tâm hàng đầu. Các cơ quan, Chính phủ đã chỉ đạo, ban hành nhiều chính sách thu hút doanh nghiệp tham gia phát triển; kịp thời giải quyết các vướng mắc theo thẩm quyền để thực hiện các chính sách đạt mục tiêu, yêu cầu. Tuy nhiên, tại một số địa phương, việc triển khai thực vẫn còn nhiều hạn chế, ảnh hưởng tới kết quả thực thi.

Đặc biệt, một số khó khăn, vướng mắc trong việc phát triển nhà ở xã hội, nhà ở công nhân vẫn còn tồn tại gây khó khăn trong quá trình triển khai thực hiện khiến nguồn cung nhà ở xã hội vẫn còn “nhỏ giọt".

Cách xa mục tiêu đề ra

Sau hơn 10 năm thực hiện Chiến lược phát triển nhà ở quốc gia giai đoạn 2011 - 2020, cả nước mới hoàn thành 307 dự án nhà ở xã hội khu vực đô thị với khoảng 157.100 căn chỉ đạt 41,7% kế hoạch đề ra.

Giai đoạn 2021-2030, Chính Phủ phê duyệt “Đầu tư xây dựng ít nhất 1 triệu căn hộ nhà ở xã hội cho đối tượng thu nhập thấp, công nhân khu công nghiệp giai đoạn 2021 - 2030”. Tuy nhiên, đã quá nửa thời gian của giai đoạn 2021-2025, cả nước mới hoàn thành 46 dự án nhà ở xã hội dành cho đối tượng thu nhập thấp và công nhân khu công nghiệp với quy mô 20.210 căn hộ, chỉ bằng 4,7% kế hoạch đề ra.

Nhà ở xã hội là loại hình BĐS luôn có nhu cầu cao, có thể đem lại dòng tiền ngay và chính là giải pháp “cứu cánh” cho doanh nghiệp. (Ảnh: VARS).

Mặc dù còn cách xa mục tiêu đề ra nhưng với chỉ đạo sát sao của Nhà nước trong việc ưu tiên xử lý, tháo gỡ về thủ tục, chính sách, tài chính đồng thời là sự phối hợp chủ động của doanh nghiệp, tốc độ phát triển nhà ở xã hội đã khả quan hơn, với ngày càng nhiều dự án được cấp phép triển khai và hoàn thành.

Theo đó, nếu như năm 2021, cả nước chỉ có 3.046 căn hộ hoàn thành xây dựng và 2.127 căn hộ đủ điều kiện bán nhà ở hình thành trong tương lai theo thông báo của các Sở Xây dựng thì sang đến năm 2022, con số này đã tăng lên gấp đôi, gấp 4 lần với 6.196 căn hoàn thành xây dựng và 8.245 căn hộ đủ điều kiện bán nhà ở hình thành trong tương lai.

Đồng thời, số liệu từ Bộ Xây dựng cũng cho thấy tín hiệu các địa phương đã bắt đầu "vào cuộc”. Nếu năm 2021, 2022, mỗi năm cả nước chỉ có 9 dự án được cấp phép mới với quy mô khoảng gần 6.000 căn hộ thì chỉ tính riêng quý III/2023 đã có tới 12 dự án với quy mô 12.679 căn hộ được chấp thuận chủ trương đầu tư trên cả nước.

Kỳ vọng từ “trợ lực" chính sách

VARS cho rằng tình hình phát triển nhà ở xã hội sẽ tiếp tục có thêm những kết quả tích cực hơn với “trợ lực” từ chính sách. Đặc biệt, việc thông qua Luật Nhà ở (sửa đổi) mới đây, với nhiều quy định mới “gỡ khó” cho người mua và chủ đầu tư phát triển dự án nhà ở xã hội, kỳ vọng sẽ tạo sức hấp dẫn, thu hút thêm nhiều doanh nghiệp tham gia phát triển phân khúc nhà ở xã hội, cũng như tăng khả năng tiếp cận loại hình nhà ở này cho người thu nhập thấp đủ khả năng và điều kiện để mua nhà.

Theo Luật Nhà ở mới, chủ đầu tư phát triển nhà ở xã hội sẽ nhận được hàng loạt ưu đãi “thật” với cơ chế thông thoáng. Cụ thể, việc đưa 20% quỹ đất nhà ở xã hội sẽ thuộc trách nhiệm quy hoạch của từng địa phương.

Quy định này không những giải quyết được bất cập về quỹ đất phát triển nhà ở xã hội từ trước đến nay cho chủ đầu tư, mà còn có lợi cho người mua nhà bởi thông qua việc nắm rõ các thông tin về nhu cầu của người dân, định hướng phát triển kinh tế - xã hội trong tương lai, địa phương sẽ có chính sách phát triển nhà ở, bố trí quỹ đất thực sự phù hợp.

Đồng thời, chủ đầu tư dự án nhà ở xã hội sẽ được miễn tiền sử dụng đất, tiền thuê đất đối với toàn bộ diện tích đất của dự án (trừ phần diện tích đất để đầu tư xây dựng công trình kinh doanh dịch vụ, thương mại, nhà ở thương mại, chiếm tỉ lệ tối đa 20% tổng diện tích đất trong dự án) mà không phải thực hiện thủ tục xác định giá đất, tính tiền sử dụng đất, tiền thuê đất được miễn và thủ tục đề nghị miễn tiền sử dụng đất, tiền thuê đất.

Như vậy, thời gian thực hiện thủ tục đầu tư dự án nhà ở xã hội sẽ được rút ngắn khoảng 1 năm. Ngoài ra, việc chỉ áp biên lợi nhuận với phần diện tích nhà ở xã hội sẽ giúp chủ đầu tư có thêm lợi nhuận từ việc phát triển nhà ở xã hội thông qua phần diện tích thương mại, là điểm cộng, tăng sức hút đối với các chủ đầu tư.

Bên cạnh đó, Luật Nhà ở mới đã được sửa đổi, bổ sung các cơ chế, chính sách rất quan trọng và thiết thực, “tháo gỡ" khó khăn trong quá trình tiếp cận cho người dân khi mua, thuê, thuê mua nhà ở xã hội.

Đây cũng là "điểm" kỳ vọng tạo cú hích thúc đẩy giải ngân gói tín dụng 120.000 tỷ đồng, tiếp thêm hy vọng mua được nhà cho người dân, đem lại dòng tiền cho doanh nghiệp, nhằm thúc đẩy tiến trình phục hồi của thị trường BĐS.

Cụ thể, Luật Nhà ở mới có 3 điểm tiến bộ, gỡ khó cho người dân, giải quyết thực trạng "vừa thừa, vừa thiếu".

Thứ nhất, quy định người mua nhà chỉ cần "chưa có nhà ở thuộc sở hữu của mình tại tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương nơi có dự án đầu tư xây dựng" đã tháo gỡ cho cơ quan quản lý Nhà nước trong quá trình xác nhận hồ sơ.

Thứ hai, điều kiện về thu nhập để được mua, thuê mua nhà ở xã hội đã có hướng thông thoáng hơn. Không chỉ giới hạn ở những người không nộp thuế thu nhập cá nhân như hiện tại.

Thứ ba, Luật Nhà ở 2023 vừa được thông qua đã bãi bỏ điều kiện cư trú đối với đối tượng được mua, thuê mua nhà ở xã hội.

Mặc dù còn ít nhất 1 năm nữa, các quy định mới trong Luật Nhà ở mới chính thức đi vào cuộc sống nhưng những điểm mới này đã phần nào tác động đến tâm lý của người mua nhà, cũng như kế hoạch, định hướng phát triển của chủ đầu tư.

Thời gian vừa qua, hàng loạt dự án nhà ở xã hội đã được các doanh nghiệp đăng ký với các cơ quan chức năng triển khai thực hiện. Chính phủ, các cơ quan, ban, ngành sẽ tiếp tục nghiên cứu, ban hành các Nghị định, chỉ đạo nhằm tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc, điểm nghẽn về mặt pháp luật cho loại hình nhà ở này.

VARS cho rằng thời gian tới, phát triển, đẩy mạnh phát triển lĩnh vực nhà ở xã hội sẽ là mục tiêu trọng tâm của nhiều doanh nghiệp BĐS. Sẽ có thêm nhiều “ông lớn" địa ốc tham gia vào cuộc đua nhà ở xã hội, từng bước cải thiện nguồn cung cho thị trường.

Hơn hết, trong bối cảnh nhiều dự án BĐS bị ách tắc về pháp lý, thanh khoản thấp thì nhà ở xã hội, loại hình luôn có nhu cầu cao, có thể đem lại dòng tiền ngay, chính là giải pháp “cứu cánh” cho doanh nghiệp.

Tác giả: Ngân Giang