Hà Nội thực hiện chi trả hỗ trợ tiền mặt cho người lao động theo Nghị quyết 68/NQ-CP. (Ảnh: Hoàng Hiếu/TTXVN)

Theo đánh giá của Bộ Lao động-Thương binh và Xã hội, quá trình triển khai Nghị quyết số 68/NQ-CP và Quyết định số 23/2021/QĐ-TTg cho thấy một số quy định chưa thực sự phù hợp với thực tiễn, nhất là trong chính sách hỗ trợ tiền mặt, cho vay vốn từ Ngân hàng chính sách xã hội.

Các vướng mắc, khó khăn chủ yếu tập trung vào điều kiện giảm doanh thu để được hỗ trợ đào tạo duy trì việc làm cho người lao động, điều kiện doanh nghiệp không có nợ xấu tại các ngân hàng, việc xác định người sử dụng lao động bị tạm dừng hoạt động, chính sách hỗ trợ tiền ăn đối với các trường hợp F0, F1… Bộ Lao động-Thương binh và Xã hội đang đề xuất Chính phủ sửa đổi, bổ sung Nghị quyết số 68/NQ-CP để kịp thời tháo gỡ vướng mắc trong triển khai chính sách.

Đã hỗ trợ hơn 13,5 triệu lao động

Theo số liệu của Bộ Lao động-Thương binh và Xã hội, tính đến ngày 25/8, triển khai Nghị quyết số 68/NQ-CP, đã có hơn 13,5 triệu người lao động và đối tượng khác cùng trên 375.800 người sử dụng lao động được hỗ trợ, với số tiền khoảng trên 8.000 tỷ đồng.

Trong nhóm chính sách về bảo hiểm, cơ quan bảo hiểm xã hội đã rà soát và thông báo cho khoảng 375.200 đơn vị sử dụng lao động với gần 11,33 triệu người lao động được giảm mức đóng bảo hiểm tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp từ tháng 7/2021 đến hết tháng 6/2022 với tổng số tiền khoảng 4.322 tỷ đồng để người sử dụng lao động hỗ trợ cho người lao động phòng, chống dịch COVID-19 (mua trang thiết bị phòng dịch, tiêm vaccine…); tạm dừng đóng vào quỹ hưu trí và tử tuất cho 45.000 người lao động, tổng số tiền tạm dừng đóng trên 293,6 tỷ đồng.

Đối với nhóm chính sách hỗ trợ trực tiếp cho người lao động, đến nay đã có khoảng 2,12 triệu người lao động được hỗ trợ, với số tiền gần 3.290 tỷ đồng; trong đó chính sách hỗ trợ người lao động tạm hoãn hợp đồng lao động, nghỉ việc không hưởng lương trên 174,7 tỷ đồng; chính sách hỗ trợ người lao động ngừng việc trên 4,3 tỷ đồng; chính sách hỗ trợ tiền ăn cho F0, F1 trên 117,8 tỷ đồng, hỗ trợ gần 1,2 triệu người lao động tự do với tổng kinh phí gần 2.180 tỷ đồng; hỗ trợ gần 700 nghìn đối tượng đặc thù với kinh phí trên 731 tỷ đồng.

Nghị quyết số 68/NQ-CP đã hỗ trợ cho 1.050 viên chức hoạt động nghệ thuật và 400 hướng dẫn viên du lịch, với tổng số tiền hỗ trợ là trên 4,1 tỷ đồng; hỗ trợ cho gần 26.800 hộ kinh doanh với tổng số tiền hỗ trợ là gần 74,5 tỷ đồng.

Ngân hàng Chính sách xã hội đã thực hiện giải ngân số tiền 185,5 tỷ đồng để vay vốn trả lương cho 53.581 lượt người lao động.

Theo đánh giá của Bộ Lao động-Thương binh và Xã hội, tình hình triển khai thực hiện tại các địa phương và tổng hợp kiến nghị, đề xuất của các đối tượng cho thấy tiến độ thực hiện các chính sách còn khá chậm, kết quả thực hiện một số chính sách chưa cao.

Bộ trưởng Bộ Lao động-Thương binh và Xã hội Đào Ngọc Dung cho biết đến nay, một số địa phương chậm triển khai các chính sách của Nghị quyết 68. Cụ thể, có 2 tỉnh chưa bố trí được ngân sách để chi hỗ trợ là Bến Tre và Vĩnh Long; 9 tỉnh chưa chi chính sách tạm hoãn hợp đồng lao động, tạm ngừng việc là Bà Rịa-Vũng Tàu, Tiền Giang, Vĩnh Long, Hậu Giang, Sóc Trăng, An Giang, Kiên Giang, Bạc Liêu, Phú Yên; 5 tỉnh chưa chi hỗ trợ lao động phải ngừng việc là: Tiền Giang, Trà Vinh, Cần Thơ, Đà Nẵng, Phú Yên và 3 tỉnh chưa chi hỗ trợ thông qua Ngân hàng Chính sách xã hội là Bà Rịa-Vũng Tàu, Bến Tre và Cần Thơ.

Ngoài nguyên nhân hạn chế do giãn các cách xã hội thì người lao động và người sử dụng lao động chưa thực sự hiểu hết các chính sách, chưa tích cực, chủ động gửi các hồ sơ đề nghị hỗ trợ tới các cơ quan của địa phương. Cán bộ ở các cấp địa phương còn có những cách hiểu khác nhau, do đó chưa linh hoạt trong việc xử lý.

Theo Bộ trưởng Đào Ngọc Dung, nhiều địa phương còn chậm triển khai, lúng túng và sợ trách nhiệm vì việc chi trả cho lao động thiếu hồ sơ giấy tờ, dễ rủi ro.

Mở rộng đối tượng hưởng

Nhằm thực hiện chỉ đạo của Chính phủ theo hướng mở rộng đối tượng thụ hưởng, đơn giản hóa hồ sơ, thủ tục xác nhận, phê duyệt để người sử dụng lao động và người lao động được hỗ trợ kịp thời, Bộ Lao động-Thương binh và Xã hội đang hoàn thiện dự thảo Nghị quyết sửa đổi, bổ sung Nghị quyết số 68/NQ-CP và Quyết định sửa đổi, bổ sung một số điều Quyết định 23/2021/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ. Dự thảo có 8 nội dung sửa đổi, bổ sung Nghị quyết 68/NQ-CP.

Dự thảo của Bộ Lao động-Thương binh và Xã hội đã cắt giảm điều kiện để doanh nghiệp dễ dàng tiếp cận chính sách vay vốn trả lương. (Ảnh minh hoạ: TTXVN)

Đối với nhóm chính sách cho doanh nghiệp, hộ kinh doanh, dự thảo sửa đổi 4 nội dung của các chính sách hỗ trợ đào tạo việc làm, vay vốn trả lương, hỗ trợ hộ kinh doanh.

Điều kiện hưởng chính sách hỗ trợ đào tạo việc làm cho người lao động về giảm doanh thu được quy định lại là “Có doanh thu của quý liền kề trước thời điểm đề nghị hỗ trợ giảm từ 5% trở lên so với cùng kỳ năm 2019 hoặc năm 2020,” điều chỉnh giảm từ tỷ lệ từ 10% xuống 5%.

Bộ Lao động-Thương binh và Xã hội cũng đề xuất cắt giảm điều kiện “người sử dụng lao động khó có nợ xấu tại tổ chức tiến dụng và chi nhánh ngân hàng nước ngoài tại thời điểm đề nghị vay vốn” để được hưởng chính sách cho vay ngừng việc. Dự thảo bổ sung đối tượng người sử dụng lao động có địa điểm hoạt động trên các địa bàn thực hiện các biện pháp phòng, chống dịch theo nguyên tắc của Chỉ thị số 16/CT-TTg được hỗ trợ vay trả lương phục hồi sản xuất.

Đối tượng chính sách hỗ trợ 3 triệu đồng/hộ kinh doanh được sửa đổi thành: “Hộ kinh doanh có đăng ký thuế và phải dừng hoạt động từ 15 ngày liên tục trở lên theo yêu cầu của cơ quan nhà nước có thẩm quyền để phòng, chống dịch COVID-19 hoặc có địa điểm kinh doanh phải dừng hoạt động từ 15 ngày liên tục trở lên trên địa bàn thực hiện các biện pháp phòng, chống dịch theo nguyên tắc của Chỉ thị số 16/CT-TTg trong thời gian từ ngày 1/5/2021 đến hết 31/12/2021”. Nội dung này bổ sung thêm điều kiện “hoặc có địa điểm kinh doanh phải dừng hoạt động” so với quy định hiện hành.

Dự thảo cũng sửa đổi, bổ sung 3 nội dung về các điều kiện nhận hỗ trợ tiền mặt dành cho người lao động tạm hoãn hợp đồng, nghỉ việc không hưởng lương; ngừng việc; chấm dứt hợp đồng lao động...

Chính sách hỗ trợ tiền mặt cho lao động tạm hoãn hợp đồng lao động, nghỉ việc không hưởng lương và chấm dứt hợp đồng lao động được sửa đổi, bổ sung đối tượng. Cụ thể, mở rộng đối tượng hưởng chính sách là “người lao động làm việc theo hợp đồng lao động, đang tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc chấm dứt hợp đồng lao động” chứ không quy định cụ thể làm việc tại các đơn vị sự nghiệp công lập, cơ sở giáo dục... như Nghị quyết số 68 đang quy định.

Chính sách hỗ trợ 1 triệu đồng/người lao động ngừng việc cũng bổ sung điều kiện hưởng chính sách cho trường hợp người sử dụng lao động phải tạm dừng hoạt động “bố trí lại sản xuất, lao động để phòng, chống dịch COVID-19 từ 14 ngày trở lên.”

Đặc biệt, đối với chính sách dành cho lao động không có giao kết hợp đồng lao động (lao động tự do) và một số đối tượng đặc thù khác, dự thảo bổ sung nguyên tắc hỗ trợ từ ngân sách trung ương như sau: “Ngân sách trung ương hỗ trợ 40% chi cho các đối tượng trên đối với các tỉnh chưa tự cân đối được ngân sách”.

Tác giả: Hồng Kiều