Đầu tuần qua, Prime Savings-VPBank là từ khoá “hot” khi nhận được “bão” bình luận trên nhiều diễn đàn, thông tin tràn ngập trên các phương tiện đại chúng về việc ngân hàng này triển khai sản phẩm tiền gửi tiết kiệm trực tuyến Prime Savings với lãi suất rất cao. Cụ thể, khách hàng khi gửi tiền tiết kiệm kỳ hạn 12 tháng sẽ được hưởng lãi suất tháng đầu tiên ở mức gấp đôi là 12,2%/năm hoặc 12,4%/năm, tương ứng với số tiền gửi dưới 300 triệu đồng hoặc từ 300 triệu đồng trở lên. Các tháng sau, lãi suất áp dụng lần lượt là 6,1%/năm và 6,2%/năm.

Tuy nhiên, từ khóa “hot” này nhanh chóng hạ nhiệt khi giữa tuần, VPBank ra thông báo mới, nhân 1,2 lần lãi suất ngay trong tháng đầu tiên, là 6,96%/năm, thay vì gấp đôi như trước. Với quyết định này, VPBank chuyển từ vị trí ngân hàng có mức lãi suất tiền gửi hấp dẫn, cạnh tranh thứ nhất trên thị trường xuống vị trí thứ hai.

Một cán bộ kinh doanh của VPBank cho biết: “Nhân viên chưa kịp mừng vì sản phẩm vừa triển khai đã thu hút được lượng tiền gửi lớn của khách hàng ngay sau Tết thì bị thay đổi biểu lãi suất. Động thái này lại triển khai ngay trước ngày Thần Tài nên doanh số có sự sụt giảm, dù vẫn có những ưu điểm hơn so với các ngân hàng khác như lượng tiền gửi mới chỉ cần từ 10 triệu đồng với kỳ hạn 6 tháng trở lên”.

Theo vị cán bộ kinh doanh VPBank, chương trình ưu đãi lãi suất cao trong tháng đầu tiên được triển khai từ năm ngoái, với mức lãi suất tăng dần đều, tương đương từ 10,8%/năm lên 11,6%/năm, rồi 12,4%/năm. Tuy nhiên, cho dù lãi suất có cao nhất ở mức 12,4%/năm trong tháng đầu tiên thì chia đều lãi suất trong cả kỳ hạn cũng chỉ ở mức 7,4%/năm.

“Thực tế, mức lãi suất 7,4%/năm vẫn thấp hơn một ngân hàng khác luôn ở vị trí dẫn đầu thị trường về lãi suất huy động là 7,6%/năm”, vị cán bộ VPBank chia sẻ.

Lãnh đạo nhiều ngân hàng có chung nhận định, quyết định thay đổi chương trình kinh doanh của VPBank có lẽ đến từ “cuộc điện thoại từ trên” trước những thông tin được phản ánh, bình luận theo hướng “không thiện chí”.

“Chương trình kinh doanh của VPBank không phải là nguyên nhân tạo nên “sóng” tăng lãi suất huy động sau Tết Nguyên đán trên thị trường, hay lãi suất cho vay trên thị trường bị đẩy lên”, phó tổng giám đốc phụ trách nguồn vốn một ngân hàng thương mại nhận định.

Tìm hiểu của Đầu tư Chứng khoán cho thấy, hiện tượng tăng lãi suất huy động đã có từ trước Tết. Ví dụ, tại SCB, lãi suất huy động của Ngân hàng tăng từ ngày 10/1/2022, với mức tăng là 0,2% đối với kỳ hạn 6 tháng trở lên. Kỳ hạn dưới 6 tháng, lãi suất tăng 0,15%, lên 4%/năm. Đợt dịch Covid-19 lần thứ tư trong năm 2021 khiến mọi hoạt động sản xuất - kinh doanh gặp khó khăn nên lãi suất huy động giảm mạnh, khiến nhiều khách hàng rút tiền chuyển sang các kênh đầu tư khác. Do vậy, việc tăng lãi suất huy động có thể nhằm thu hút tiền gửi vào nhiều hơn để chuẩn bị cho một mùa kinh doanh mới.

Hay như Bac A Bank tăng lãi suất huy động từ ngày 21/1/2022. Cụ thể, các khoản tiền gửi có kỳ hạn từ 1 - 5 tháng được hưởng lãi suất 3,8%/năm, tăng 0,1 điểm phần trăm. Tại các kỳ hạn 6 và 7 tháng, lãi suất ở mức 6%/năm, tăng 0,1 điểm phần trăm. Lãi suất các kỳ hạn dài hơn tăng 0,1 - 0,2%/năm.

Sau Tết Nguyên đán, ngoài VPBank còn có Techcombank tăng lãi suất từ ngày 7/2/2022, Dong A Bank tăng lãi suất từ ngày 8/2/2022… Tại TPBank, lãi suất niêm yết giữ nguyên, riêng lãi suất cho khách hàng VIP với số tiền gửi từ 5 tỷ đồng trở lên tăng từ 3,5%/năm lên 3,7%/năm.

Trong diễn biến có liên quan, trước kỳ nghỉ Tết, Ngân hàng Nhà nước đã bơm ròng tổng cộng 8.837 tỷ đồng (kỳ hạn 14 ngày, tại mức lãi suất 2,5%/năm) thông qua hoạt động thị trường mở (OMO). Như vậy, lượng OMO đang lưu hành tăng lên 9.572 tỷ đồng. Trong khi đó, lượng tín phiếu đang lưu hành tiếp tục đóng băng trong hơn 1,5 năm trở lại đây. Đặc biệt, từ ngày 21 - 28/1/2022, lãi suất liên ngân hàng có diễn biến tăng với cả 3 loại kỳ hạn qua đêm, 1 tuần và 2 tuần, với mức tăng lần lượt là 1,39%/năm, 0,71%/năm và 0,27%/năm, lên 2,42%/năm, 2,2%/năm và 2,47%/năm.

“Yếu tố mùa vụ trong dịp mua sắm và thanh toán sát kỳ nghỉ Tết là nguyên nhân chính khiến thanh khoản thị trường có phần căng thẳng, lãi suất liên ngân hàng các kỳ hạn ngắn có diễn biến tăng nhanh, nên Ngân hàng Nhà nước bơm ròng qua hoạt động thị trường mở để hỗ trợ thanh khoản thị trường”, vị phó tổng giám đốc trên nhận định.

Khả năng lãi suất tăng nhẹ và cục bộ

Theo tổng hợp của Đầu tư Chứng khoán, lãi suất huy động trung bình tiếp tục có diễn biến tăng nhẹ trong tháng đầu tiên của năm 2022 đối với cả hai kỳ hạn 6 tháng và 12 tháng. Theo đó, trung bình lãi suất huy động 6 tháng và 12 tháng tăng 0,03 và 0,002 điểm phần trăm, lên mức 4,79%/năm và 5,552%/năm vào cuối tháng 1. Mặc dù vậy, so với cùng kỳ năm 2021, lãi suất trung bình hiện thấp hơn lần lượt 0,13 và 0,12 điểm phần trăm.

Nhóm ngân hàng có vốn nhà nước chi phối tiếp tục không điều chỉnh lãi suất trong tháng 1/2022. Lãi suất trung bình kỳ hạn 6 tháng được duy trì ở mức 3,775%/năm trong tháng thứ 8 liên tiếp, lãi suất kỳ hạn 12 tháng giữ nguyên ở mức 4,95%/năm sau 6 tháng.

Trong khi đó, lãi suất của nhóm ngân hàng thương mại cổ phần có quy mô nhỏ (vốn điều lệ dưới 5.000 tỷ đồng) và nhóm ngân hàng thương mại cổ phần có quy mô lớn (vốn điều lệ trên 5.000 tỷ đồng) có diễn biến trái chiều. Nhóm ngân hàng quy mô nhỏ giảm 0,04 điểm phần trăm đối với lãi suất huy động kỳ hạn 6 tháng, xuống 4,44%/năm, trong khi tăng 0,003 điểm phần trăm với lãi suất huy động kỳ hạn 12 tháng, lên 6,058%/năm. Ngược lại, ngân hàng quy mô lớn tăng 0,09 điểm phần trăm, lên 4,79%/năm đối với lãi suất huy động kỳ hạn 6 tháng, nhưng giảm 0,002 điểm phần lãi suất huy động đối với kỳ hạn 12 tháng, xuống 5,307%/năm.

Chỉ số giá tiêu dùng (CPI) của Việt Nam tháng 1/2022 tăng 1,94% so với cùng kỳ năm 2021, đây là mức lạm phát tháng 1 thấp nhất kể từ năm 2017, ngoại trừ năm 2021. Yếu tố này được các lãnh đạo ngân hàng nhận định sẽ giúp Ngân hàng Nhà nước duy trì chính sách tiền tệ nới lỏng cho các tháng tiếp theo nhằm kích thích kinh tế hồi phục. Tuy nhiên, trong thời gian tới, dự báo áp lực lạm phát sẽ cao hơn khi giá nhiều loại nguyên vật liệu có dấu hiệu tăng mạnh, đặc biệt là giá xăng dầu, cùng triển vọng mở cửa lại toàn bộ nền kinh tế.

“Áp lực này có thể sẽ khiến nhiều ngân hàng thương mại phải tăng lãi suất huy động, mặt bằng lãi suất năm 2022 khó giảm thêm so với cuối năm 2021, nhiều khả năng sẽ tăng 0,25 - 0,5%/năm”, lãnh đạo một ngân hàng nhận định.

Đồng quan điểm, một lãnh đạo cao cấp BIDV cho rằng, mặt bằng lãi suất huy động VND trong năm 2022 có thể tăng 20 - 30 điểm phần trăm/năm, nhưng nhìn chung vẫn ở mức thấp. Cùng với sự hỗ trợ mạnh mẽ từ xu hướng nới lỏng của chính sách tiền tệ, thanh khoản VND được dự báo sẽ duy trì trạng thái tích cực nhờ động lực chính là dòng vốn ngoại tệ dồi dào.

Cụ thể, cán cân thanh toán tổng thể dự kiến tiếp tục thặng dư ở mức cao khoảng 11 - 12 tỷ USD trong năm 2022, góp phần bổ sung nguồn vốn ngoại tệ dồi dào cho Ngân hàng Nhà nước mua vào, qua đó gia tăng nguồn cung VND cho hệ thống ngân hàng thương mại với khối lượng khoảng 240.000 - 270.000 tỷ đồng.

Tuy nhiên, vị lãnh đạo BIDV cho biết, một số nút thắt đối với dòng chảy VND khó có thể được khơi thông hoàn toàn trong năm nay, như sự phân hóa không đồng đều về thanh khoản giữa các ngân hàng thương mại, hay giải ngân đầu tư công gặp khó khăn khiến dòng tiền bị ứ đọng ở kênh tiền gửi Kho bạc Nhà nước tại Ngân hàng Nhà nước, thay vì được bơm ra nền kinh tế. Ngoài ra, cân đối huy động vốn - tín dụng dự kiến chưa có nhiều cải thiện do hoạt động tín dụng được kỳ vọng sẽ tiếp tục sôi động và bứt phá mạnh mẽ trong năm 2022, nhờ nhu cầu vay gia tăng cùng với đà phục hồi của nền kinh tế và các chính sách kích thích hỗ trợ tín dụng của cơ quan quản lý.

“Dự báo, tăng trưởng tín dụng có thể đạt 13 - 14% trong năm nay và cao hơn so với tăng trưởng huy động vốn khoảng 1 - 2%. Đây là yếu tố chính khiến lãi suất thị trường 1 có thể chịu áp lực tăng nhẹ trong năm 2022, sau khi đã chứng kiến xu hướng giảm trong 2 năm trước đó”, vị lãnh đạo BIDV nhận định.

Yếu tố rủi ro lớn nhất cần quan sát đối với triển vọng lãi suất trong năm 2022 được lãnh đạo BIDV khuyến cáo là cân đối thu - chi ngân sách nhà nước. Nếu cân đối ngân sách nhà nước thặng dư ở mức cao trong phần lớn thời gian như các năm gần đây thì dòng tiền sẽ tiếp tục bị hút mạnh về kênh tiền gửi Kho bạc Nhà nước tại Ngân hàng Nhà nước, qua đó áp lực tăng đối với lãi suất mạnh lên.

Tác giả: Nhuệ Mẫn