Hiệp định EVFTA chính thức có hiệu lực từ ngày 1/8/2020. EVFTA được đánh giá là đòn bẩy thúc đẩy các hoạt động sản xuất, kinh doanh, xuất nhập khẩu và đầu tư trong bối cảnh nền kinh tế Việt Nam đang bị suy giảm và đối mặt với hàng loạt khó khăn do đại dịch Covid-19.

Theo TS. Nguyễn Văn Thân - Chủ tịch Hiệp hội DNNVV Việt Nam, còn nhiều thách thức cần phải tháo gỡ để cộng đồng doanh nghiệp Việt Nam có thể khai thác những cơ hội mà Hiệp định mang lại, bởi Việt Nam có tới hơn 97% là DNNVV, DN siêu nhỏ.

PV: Thưa ông, ông nhìn nhận như thế nào về cơ hội từ hiệp định EVFTA mang lại cho DNVN và khả năng DNNVV Việt Nam có thể tận dụng được các lợi thế này?

TS. Nguyễn Văn Thân: Hiệp định EVFTA thực thi sẽ giúp hàng hóa giữa EU và Việt Nam bổ trợ cho nhau. Những thứ mà EU cần như hàng nông sản chế biến, sản xuất dệt may, da giày… còn Việt Nam có nhu cầu về các thiết bị hiện đại tiên tiến, máy móc thiết bị hiện đại nên đây là một hiệp định có chất lượng rất cao.

TS. Nguyễn Văn Thân - Chủ tịch Hiệp hội DNNVV Việt Nam (Ảnh: Doanh nghiệp Hội nhập)

Chính những thách thức, đòi hỏi của hiệp định nên có mối “nguy” là bước đầu khi tiếp cận các DN sẽ đối diện với khó khăn, nhưng muốn phát triển các DN phải chấp nhận điều đó. Nếu không có áp lực của hiệp định này và kể cả hiệp định CPTPP sẽ không có sức ép cho DN cần phải thay đổi. Tư duy thay đổi, công nghệ thay đổi, quản trị điều hành thay đổi mới đáp ứng được.

Ban đầu các DN của chúng ta sẽ khó khăn, nhưng đấy cũng chính là “cơ” để DN buộc phải tập trung vào những đòi hỏi mới để giải quyết. Nếu DN vẫn cứ tiếp tục thỏa mãn, làm ăn theo kiểu cổ điển, truyền thống sẽ không lớn mạnh được.

Cùng với đó, Chính phủ cũng phải tập trung cải cách hành chính, các cơ chế, chính sách là phải đi theo để cho phù hợp với các cam kết của hiệp định, kể cả chính sách đối với người lao động.

PV: Vậy đâu là thách thức lớn nhất của cộng đồng DNNVV Việt Nam khi hiệp định EVFTA chính thức thực thi, thưa ông?

TS. Nguyễn Văn Thân: Cộng đồng DN sẽ có những khó khăn có thể kể đến. Một là khi hiệp định có hiệu lực, các DN FDI của EU sẽ tham gia vào thị trường của Việt Nam. Họ sẽ đầu tư cả về vốn, công nghệ, mở nhà máy, công xưởng tại Việt Nam vì đây là địa điểm thuận lợi cho các nhà đầu tư.

Trong khi các DN Việt Nam vướng ở chỗ năng lực yếu hơn họ nên sẽ khó khăn. Và như vậy, việc thu hút nguồn lao động mang tính chuyên nghiệp cao của DN FDI sẽ thuận lợi hơn DN Việt Nam. Vậy nên DNNVV sẽ bị thiếu một nguồn lực lao động chính có tính chuyên nghiệp cao.

Thứ 2 là vốn của DNNVV trong nước chắc chắn là nhỏ hơn của các nhà đầu tư FDI. Bởi các DN từ EU muốn đầu tư vào Việt Nam họ đã có sự chuẩn bị từ trước, từ vốn cho đến con người và lĩnh vực đầu tư. Còn DN Việt Nam mặc dù trên sân nhà, nhưng sau khi có hiệp định EVFTA mới có thể triển khai được những mặt có lợi thế.

Lợi thế của Việt Nam hiện nay vẫn là hàng nông sản thực phẩm, chế biến, dệt may, giày dép… từ trước đến nay khi triển khai thực hiện các hiệp định song phương chúng ta làm rất là tốt. Điều kiện của các nước EU khi hàng hóa của Việt Nam xuất khẩu đã có sẵn, đã từng có nhiều DN của ta đã xuất khẩu sang đó nên đây là lợi thế có sẵn.

Cho nên trên cơ sở hiệp định này, các sản phẩm của Việt Nam nếu đúng, đủ điều kiện thị trường EU sẽ nhập khẩu. Tuy nhiên các điều kiện của EU rất cao, kể cả về điều kiện lao động, môi trường, xuất xứ hàng hóa… nếu các DN không đáp ứng dược những yêu cầu đó thì hàng hóa sẽ không xuất khẩu được, đặc biệt là đối với các DNNVV.

Cái khó khăn thứ 3 là vấn đề thông tin. DNNVV trước đây thường “ỷ lại” và chưa quan tâm nhiều đến điều này. Cho nên bây giờ DNNVV cần phải tiếp cận thông tin nhiều chiều, phải hiểu được hiệp định EVFTA có lợi thế, khó khăn, điều kiện để nhập và xuất khẩu đối với EU. Ngoài ra, các DNNVV còn một khó khăn nữa là vấn đề công nghệ.

PV: Hiệp hội DNNVV Việt Nam có đề xuất, kiến nghị gì để hỗ trợ các DN có thể tận dụng tốt nhất các cơ hội mà EVFTA mang lại?

TS. Nguyễn Văn Thân: Đối với việc cải cách thủ tục hành chính, các cơ chế chính sách Bộ Công Thương sẽ có trách nhiệm đề xuất lên Chính phủ. Hiệp hội có đề xuất một cách rất thực tế, đó là ngay từ bây giờ chúng ta phải dồn sức, dồn lực làm sao để cho các DNNVV hiểu được các điểm quan trọng của Hiệp định đối với DN khi xuất khẩu sang các nước EU, nếu không hiểu các DN chắc chắn sẽ thất bại.

Đề xuất lớn thứ 2 mà tôi rất tâm đắc là về thu hút FDI. Hiện nay Việt Nam là miền đất rất thuận lợi để các công ty nước ngoài đầu tư vào. Do đó, bằng mọi cách chúng ta phải đầu tư về năng lực cạnh tranh, phải có nguồn lực của Chính phủ cả về vật chất lẫn con người khi đó mới đáp ứng được dòng đầu tư mạnh mẽ này.

PV: Xin trân trọng cảm ơn ông về cuộc trao đổi!.