Thua lỗ triền miên

Công ty cổ phần Dược phẩm Trung ương 2 tiền thân là xưởng sản xuất quân dược, thành lập năm 1947 tại chiến khu Việt Bắc. Cuối năm 2004, đơn vị này được cổ phần hóa với vốn điều lệ 25 tỷ đồng, trong đó Nhà nước thông qua Tổng công ty Dược Việt Nam (Vinapharm) giữ 51%. Trong giai đoạn 2013 - 2016, vốn điều lệ của Dopharma được giữ ở mức 50 tỷ đồng, trong đó tỷ lệ sở hữu của Vinapharm giảm xuống còn 25,5%, Công ty cổ phần Đầu tư Tài chính Đất Việt (của doanh nhân Cao Minh Sơn) nắm giữ 48%.

Đến năm 2017, Dopharma tiếp tục phát hành cổ phiếu riêng lẻ cho Công ty cổ phần Xuất khẩu hàng thủ công mỹ nghệ Sài Gòn, gắn liền với tên tuổi một nữ doanh nhân trẻ 9x nổi như cồn vào thời điềm đó là bà Cao Thủy Tiên. Qua đó, vốn điều lệ của Dopharma đã tăng mạnh lên 200 tỷ đồng, trong đó tỷ lệ sở hữu của Công ty cổ phần Đầu tư Tài chính Đất Việt và Công ty cổ phần Xuất khẩu hàng thủ công mỹ nghệ Sài Gòn chiếm tới 87,5%, trong khi Vinapharm chỉ còn vỏn vẹn chưa tới 7%.

Dù vốn điều lệ tăng mạnh với sự nhập cuộc của nhóm cổ đông mới, nhưng hoạt động kinh doanh của Dopharma lại tụt dốc. Kể từ năm 2016 tới nay, doanh nghiệp này báo lỗ triền miên. Năm 2016, Công ty lỗ thuần từ hoạt động kinh doanh lên hơn 16 tỷ do giá vốn cùng chi phí lãi vay lớn; lỗ sau thuế hơn 7,5 tỷ đồng. Năm 2017, Dopharma tiếp tục ghi nhận lỗ thuần gần 670 triệu đồng, nhưng nhờ khoản thu nhập khác, chủ yếu từ xóa nợ của ngân hàng và tiền điều chỉnh công nợ với Công ty Nhật Minh, Công ty ghi nhận lãi sau thuế 14 triệu đồng. Tuy nhiên, sang năm 2018, Công ty báo lỗ sau thuế hơn 13,3 tỷ đồng và năm 2019 lỗ sau thuế thêm 11,3 tỷ đồng. Tính riêng quý I/2020, trong khi nhiều doanh nghiệp ngành dược khác được hưởng lợi bởi dịch Covid-19, thì DP2 lại báo lỗ thêm hơn 4,6 tỷ đồng.

Trong nhiều lần trả lời trên báo chí, ông Lê Tiến Dũng, Tổng giám đốc DP2 từng chia sẻ, mỗi năm phải trả hơn chục tỷ đồng tiền lãi vay đã “bóp” hết mọi nguồn thu của doanh nghiệp, chứ đừng nói đến việc đầu tư nghiên cứu các loại sản phẩm mới.

Kinh doanh thua lỗ liên tục khiến Dopharma không thể tham gia vào các đợt đấu thầu thuốc quy mô lớn, ảnh hưởng tiêu cực tới đầu ra. Bên cạnh đó, Công ty cũng không thể vay được ngân hàng để mở rộng sản xuất kinh doanh. Ngoài ra, việc lượng đầu thuốc được cấp sản xuất quá thấp so với công suất, cũng khiến doanh thu không đủ bù lãi.

Tính tới cuối quý I/2020, tổng vay và nợ thuê tài chính của DP2 là hơn 114,3 tỷ đồng, trong đó hơn 31,6 tỷ đồng vay nợ ngắn hạn và hơn 82,7 tỷ đồng vay nợ dài hạn. Ngoài ra, trong báo cáo tài chính của DP2 còn thể hiện doanh nghiệp có khoản phải trả khác gần 120 tỷ đồng, với 93,96 tỷ đồng phải trả dài hạn cho Công ty cổ phần Đầu tư Phát triển Bình An. Đáng chú ý, theo thuyết minh tài chính, đây là khoản vay của Công ty cổ phần Đầu tư và Phát triển Bình An để đầu tư lại vào chính công ty này.

Vỡ mộng đất vàng

Kết quả kinh doanh bết bát của DP2 được Ban lãnh đạo Công ty giải thích là do vay nợ và sản lượng đầu thuốc được sản xuất thấp hơn công suất. Tuy nhiên, trên thực tế, có thể nhìn nhận, một trong nguyên nhân khiến doanh nghiệp tụt dốc là do quá mải mê với đầu tư bất động sản, trong khi buông lơi hoạt động cốt lõi.

Cụ thể, ngay sau khi tăng vốn từ 50 tỷ đồng lên 200 tỷ đồng, Công ty đã sửa đổi phương án sử dụng vốn, thay vì trả nợ 22 tỷ đồng cho đối tác xây dựng nhà máy, thì lại mang phần lớn vốn tăng thêm (110 tỷ đồng) hợp tác kinh doanh với với Công ty TNHH Sản xuất Nhật Minh để triển khai các dự án bất động sản tại Đại Mỗ, Nam Từ Liêm và 15 Thể Giao, quận Hai Bà Trưng (đều ở Hà Nội).

Trước đó, Dopharma cũng đã đầu tư 94 tỷ đồng vào Công ty cổ phần Đầu tư Phát triển Bình An - đơn vị được giao phát triển dự án số 9 Trần Thánh Tông (Hà Nôi) như đã nêu ở phía trên. Khu đất số 9 Trần Thánh Tông có diện tích 11.165 m2, trước là nhà xưởng của Dopharma, đã được UBND TP. Hà Nội chấp thuận cho lập và triển khai một dự án thương mại hỗn hợp tại đây theo chủ trương di dời cơ sở sản xuất ra khỏi nội đô. Tuy nhiên, sau đó Bộ Quốc phòng xin Thủ tướng Chính phủ khu đất để mở rộng nhà tang lễ số 5 Lê Thánh Tông. Điều này khiến cho dự án liên doanh khai thác không thực hiện được.

Hồi tháng 4/2020, Dopharma cho biết, phía đối tác đang tích cực tác động nhằm giữ đất hoặc thương thảo đền bù. Phương án đề ra là xin UBND TP. Hà Nội đổi sang địa điểm đất khác trong nội thành. Việc này đang được UBND TP. Hà Nội xem xét theo đề xuất của Sở Quy hoạch - Kiến trúc cho đổi đất tại quận Long Biên.

Ngoài việc góp gần 100 tỷ đồng vào Bình An, ghi nhận từ báo cáo tài chính các năm cho thấy, Dopharma cũng ứng trước cho Bình An 48,9 tỷ đồng để trả tiền thuê khu đất số 9 Trần Thánh Tông giai đoạn từ tháng 10/2012 đến 31/12/2015.

Liên quan đến khoản góp vốn và hợp tác với Công ty Bình An, trong Báo cáo kiểm toán năm 2019, công ty kiểm toán là Công ty TNHH Kiểm toán và Định giá Việt Nam đã từ chối đưa ra ý kiến với một phần cơ sở liên quan đến việc hợp tác này.

Theo đó, công ty kiểm toán cho biết, DP2 đã ghi tăng khoản thu nhập khác từ khoản tiền nhận hỗ trợ theo Biên bản thỏa thuận về việc chuyển nhượng cổ phần tại Công ty Bình An của DP2 cho Công ty cổ phần Đầu tư Tài chính Đất Việt để xác định kết quả kinh doanh trong các năm từ năm 2010 đến năm 2016 với giá trị là 99,6 tỷ đồng.

Tuy nhiên, đến ngày 31/12/2019, công ty kiểm toán vẫn chưa được DP2 cung cấp hồ sơ, tài liệu liên quan đến việc hoàn thành thủ tục về chuyển nhượng cổ phần nêu trên, nên không đánh giá được vấn đề này ảnh hưởng như thế nào tới Báo cáo tài chính kiểm toán năm 2019.

Bên cạnh đó, việc lấn sân sang lĩnh vực bất động sản của Dopharma cũng được thể hiện thông qua tham vọng khai thác khu đất số 43 Vĩnh Tuy (quận Hai Bà Trưng, Hà Nội) của Dopharma. Đến nay, dù đã bàn giao cho đối tác quản lý và giữ đất, nhưng Công ty vẫn chưa xin được lập dự án tại khu đất này.