Để dự án thu phí tự động không dừng ETC chậm tiến độ, Bộ trưởng Bộ GTVT Nguyễn Văn Thể vừa tự nhận hình thức “nghiêm khắc phê bình” trước Thủ tướng. Ông Thể cũng cam kết, Bộ GTVT đặt ra kế hoạch cuối năm 2020, đầu 2021 cơ bản hoàn thành dịch vụ thu phí tự động không dừng.

Bắt đầu từ 15h00 ngày 10/6/2020, tuyến Cao tốc Pháp Vân - Cầu Giẽ - Ninh Bình chính thức triển khai hệ thống thu phí không dừng.

Tuy nhiên, nếu không có những giải pháp tháo gỡ mà chỉ có “quyết tâm chính trị” của Bộ trưởng thì cũng khó có thể hoàn thành thu phí tự động không dừng như cam kết, còn nhiều việc phải làm và nỗ lực của các bên liên quan trong thời gian tới như: Hoàn thiện hành lang pháp lý, đưa vào dự thảo Quyết định 07 sửa đổi trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt, xác định rõ trách nhiệm của các chủ thể liên quan đến dự án này; Nâng cao tiện ích, dịch vụ cho người sử dụng; Tuyên truyền rộng rãi quá trình thực hiện, lợi ích của hệ thống thu phí không dừng nhằm thay đổi nhận thức của các đối tượng tham gia giao thông phải trả phí.

Công nghệ hoàn toàn mới nên phải dò dẫm từng bước

Đề cập đến nguyên nhân của tình trạng chậm triển khai thu phí tự động không dừng, ông Tô Nam Toàn, Vụ trưởng Vụ Khoa học, công nghệ, môi trường và hợp tác quốc tế (Tổng cục Đường bộ Việt Nam) cho rằng: "Do hình thức thu phí tự động không dừng rất mới với Việt Nam. Mới về cả công nghệ, mô hình quản lý và hình thức triển khai. Điều này dẫn đến khi đưa vào triển khai có một số vấn đề chưa phù hợp với thực tiễn, dẫn đến bất cập đòi hỏi phải tháo gỡ. Một nguyên nhân nữa là trình tự thủ tục trong đầu tư rất phức tạp, để đảm bảo được đúng các quy định và hài hòa lợi ích nhiều bên mất rất nhiều thời gian".

Ngoài ra, ông Toàn cho rằng kinh nghiệm của Tổng cục Đường bộ Việt Nam trong triển khai thu phí tự động không dừng chưa nhiều. “Đây là mô hình mới nên khi gặp vướng mắc, chúng tôi cũng mất thời gian nghiên cứu để tìm ra giải pháp, không dám quyết đoán để làm ngay, nhiều khi cũng phải dò dẫm từng bước", ông Toàn nói.

Thu phí tự động không dừng là rất văn minh và không xảy ra ùn tắc mỗi khi xe qua trạm.

Thứ trưởng Bộ GTVT Nguyễn Ngọc Đông khẳng định, Dự án thu phí tự động không dừng thực hiện theo chỉ đạo của Nghị quyết số 437 do Ủy ban Thường vụ Quốc hội ban hành (tháng 10/2017) và chỉ đạo của Chính phủ. Tuy nhiên, do nhiều nguyên nhân khách quan và chủ quan khiến giai đoạn 1 của Dự án chưa đạt tiến độ mà Quốc hội và Chính phủ giao.

Thu phí tự động không dừng là hạng mục rất mới, công nghệ hiện đại trong khi đó, cơ chế chưa có, ta vừa làm vừa xây dựng cơ chế trình Thủ tướng Chính phủ. Thêm vào đó, chúng ta chưa nhìn nhận được bao quát tất cả vấn đề phức tạp liên quan, các vấn đề liên ngành như: vay vốn ngân hàng, kết nối thẻ, gửi tiền trước hay gửi tiền sau…

Thứ trưởng Nguyễn Ngọc Đông cho rằng, về chủ quan, Bộ xác định đây là vấn đề về tổ chức thực hiện, là trách nhiệm của Bộ GTVT. Việc phối hợp giữa các nhà đầu tư BOT và nhà tổ chức thu phí VETC còn nhiều khúc mắc về hệ thống, tiêu chuẩn hợp đồng mà Bộ GTVT chưa lường hết.

Còn ông Nguyễn Viết Huy, Vụ trưởng Đối tác Công tư (PPP - Bộ GTVT) thừa nhận, dịch vụ thu phí tự động vẫn còn một số bất cập và chưa đồng bộ. Do đó, ông Huy cho rằng sửa đổi bổ sung Quyết định 07, thêm trách nhiệm của một số cơ quan quản lý nhà nước, cụ thể là Ngân hàng Nhà nước về quản lý dòng tiền. Ví dụ như lãi suất ngân hàng, tại sao chủ phương tiện nạp tiền vào lại không được hưởng lãi…

Sẽ liên thông trừ tiền qua tài khoản ngân hàng

Trước những thắc mắc của người dân, doanh nghiệp vạn tải về việc tại sao khách hàng đi mà không trừ tiền trực tiếp từ tài khoản của ngân hàng mà phải chuyển vào tài khoản giao thông, lãnh đạo công ty VETC cho biết, kinh nghiệm của các nước, tài khoản ngân hàng khi xe đi qua trạm sẽ không đủ thời gian để trừ trực tiếp qua hệ thống ngân hàng để kiểm tra số dư.

Tới đây sẽ có nhiều thay đổi về phương thức thanh toán chop chủ xe dán thẻ thu phí tự động không dừng ETC.

Xe đi qua trạm chỉ 0,02 giây cũng không đủ thời gian để truy nhập nhiều lớp bảo mật của ngân hàng.

Tuy nhiên, giải pháp của VETC tới đây là liên kết tài khoản giao thông với ngân hàng để chủ phương tiện đăng ký ngân hàng tự động trích một khoản nhất định vào tài khoản giao thông để đảm bảo số dư nào đó phục vụ cho việc chủ tài khoản sử dụng thẻ thu phí tự động ETC.

Về việc chủ xe phải trừ phí SMS từ thẻ giao thông 8.800 đồng/tháng, lãnh đạo VETC giải thích, giai đoạn đầu nhiều đơn vị, cá nhân yêu cầu và đăng ký VETC phải nhắn tin thông báo cho khách hàng biết số tiền sử dụng hàng tháng hoặc thay đổi số dư tài khoản. VETC đã thực hiện thông báo tin nhắn và thu phí cước phí như dịch vụ để chi trả cho các nhà mạng viễn thông đã cung cấp dịch vụ SMS này cho VETC. Khách hàng hoàn toàn có thể chủ động đăng ký sử dụng dịch vụ SMS hoặc không sử dụng, hoặc sử dụng rồi có thể tự hủy dịch vụ dừng sử dụng (để không bị trừ phí SMS hàng tháng).

Đến nay VETC đã triển khai 2 giải pháp, khách hàng có thể đăng ký SMS hoặc không đăng ký. Nhưng để khác hàng nhận không đăng ký SMS vẫn nhận được thông báo thay đổi số dư tài khoản và quản lý được số tiền đã sử dụng hàng tháng, VETC đã cung cấp ứng dụng VETC trên điện thoại (App VETC) để khách hàng sử dụng quản lý thay đổi số dư tài khoản và hoàn toàn miễn phí và có thể nạp tiền vào tài khoản giao thông rất thuận tiện qua ứng dụng này.

Phạt xe không dán thẻ đi vào làn thu phí tự động

Một trong những vướng mắc khác khiến thu phí tự động không dừng chậm tiến độ, không đạt lộ trình Thủ tướng giao liên quan tới pháp lý, đó là đàm phán để lắp đặt hệ thống thu phí tự động giữa các chủ đầu tư BOT và đơn vị cung cấp dịch vụ thu phí không dừng. Ngoài ra một số trạm do nhà đầu tư BOT chưa bố trí được nguồn vốn để đầu tư hệ thống thiết bị Front-End tại các trạm thu phí do hiệp định vay vốn các dự án đã hết, ví dụ như các trạm của VEC.

Bộ GTVT chỉ đạo, với trạm thu phí mới, chỉ được thu phí khi đã triển khai thu phí tự động. Trạm thu phí nào chậm triển khai sẽ bị dừng thu phí.

Do đó, Bộ GTVT đã đề xuất các giải pháp về mặt pháp lý để tháo gỡ vướng mắc trong triển khai thu phí tự động qua việc sửa đổi Quyết định 07 của Thủ tướng.

Dự thảo sửa đổi đưa ra lấy ý kiến đề xuất, các trạm thu phí đang hoạt động phải vận hành thu phí tự động sau 1 năm kể từ ngày chọn được đơn vị cung cấp dịch vụ thu phí tự động.

Với trạm thu phí mới, chỉ được thu phí khi đã triển khai thu phí tự động. Trạm thu phí nào chậm triển khai sẽ bị dừng thu phí.

Ngoài ra, Nghị định 100 có hiệu lực từ ngày 1/1/2020, cũng bổ sung quy định: Phạt tiền từ 1 đến 2 triệu đồng, tước bằng lái 1 - 3 tháng đối với người lái xe không hoàn thành đủ điều kiện để thu phí tự động mà đi vào làn thu phí tự động.

Ngày 2/6 vừa qua, tại họp báo Chính phủ thường kỳ tháng 5/2020, chia sẻ về tiến độ cũng như các giải pháp để thúc đẩy Dự án thu phí tự động không dừng, Thứ trưởng Bộ GTVT Nguyễn Ngọc Đông cho biết, Dự án thu phí tự động không dừng do nhiều nguyên nhân khách quan và chủ quan khiến giai đoạn 1 của Dự án chưa đạt tiến độ mà Quốc hội và Chính phủ giao.

Thứ trưởng Nguyễn Ngọc Đông cũng cho biết, về cơ chế, Bộ cũng đã nghiên cứu những khúc mắc, vấn đề và cách giải quyết, đưa vào dự thảo Quyết định 07 sửa đổi trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt, xác định rõ trách nhiệm của các chủ thể, chi phí liên quan đến dự án này và điều chỉnh thời gian hoàn thành dự án sang đầu năm 2021.