Gần đây báo chí đã đưa tin, Bộ Tài chính xin Chính phủ cho phép thực hiện thí điểm cơ chế chuyển cửa khẩu đối với hàng tiêu dùng tại Cảng ICD Mỹ Đình, đầu tiên là cho phép cảng nội địa này được hưởng một số đặc quyền nhập khẩu bình đẳng như cảng quốc tế, nhưng việc này dấy lên nghi ngại liệu rằng cơ quan chức năng có kiểm soát được việc lợi dụng chế độ ưu đãi để gian lận thương mại và liệu cần phải có cơ chế đặc thù dành riêng cho Cảng ICD Mỹ Đình hay không?

Trong 7 tháng năm 2014, Việt Nam đã nhập về hơn 31 nghìn chiếc ô tô nguyên chiếc các loại

Nghi ngại này càng ngày càng được chứng minh, khi mà Công ty Đầu tư thương mại và Dịch vụ quốc tế lấy mục đích chính khi xin áp dụng cơ chế đặc thù cho Cảng ICD Mỹ Đình là được đưa nhóm hàng rượu và ô tô về làm thủ tục hải quan thay vì làm thủ tục các mặt hàng này tại Cảng quốc tế Hải Phòng và Hàng không Nội Bài.

Mục đích này được nêu ra khá lộ liễu trong văn bản mà Interserco gửi tới Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam khi xin áp dụng cơ chế đặc thù cho Cảng ICD Mỹ Đình: “Nhóm hàng không được đưa về ICD Mỹ Đình là: mặt hàng rượu, ô tô chở người dưới 16 chỗ ngồi (loại mới và đã qua sử dụng), hàng tiêu dùng nhập khẩu kinh doanh. Chính hạn chế này đã khiến cho hoạt động khai thác hàng hóa về Cảng ICD Mỹ Đình gặp rất nhiều khó khăn, số lượng hàng nhập khẩu vào kho ngoại quan ít, giảm 60 % khối lượng việc làm, làm ảnh hưởng đến đời sống của cán bộ, nhân viên, đồng thời giảm đáng kể nguồn thu nộp ngân sách cho Hà Nội, tăng chi phí cao cho doanh nghiệp (DN) do phải đi nhận hàng ở Cảng Hải Phòng và Cảng Hàng không Nội Bài”.

Theo con số mà Interserco đưa ra thì số lượng doanh nghiệp, số lượng tờ khai theo các loại hình, số lượng contaner dự kiến được thực hiện/năm tại Chi cục Hải quan Bắc Hà Nội là vô cùng lớn: sẽ là 1980 DN, với khoảng gần 31 ngàn tờ khai cho khoảng 9 - 11 ngàn container.

Nhằm chống buôn lậu và hành vi gian lận thương mại, trong Nghị định 154 ngày 15/12/2005 của Chính phủ quy định rất nghiêm ngặt 7 nhóm hàng hóa được chuyển cửa khẩu, hàng tiêu dùng là rượu và ô tô nhập ngoại như trong trường hợp này không thuộc đối tượng được chuyển cửa khẩu, thậm chí hai mặt hàng này còn được nhấn mạnh trong Nghị định và thông tư liên tịch riêng lẻ cho nhóm hàng được đánh giá là “nhạy cảm” với giới buôn lậu.

Cụ thể, theo Khoản 7 Điều 20 Nghị định 94 ngày 12/11/2012 về sản xuất, kinh doanh rượu quy định rõ: “Rượu chỉ được nhập khẩu vào Việt Nam qua các cửa khẩu quốc tế. Ngoài các chứng từ xuất trình cho cơ quan hải quan khi làm thủ tục nhập khẩu theo quy định, thương nhân nhập khẩu phải xuất trình thêm Giấy chỉ định hoặc ủy quyền là phân phối, nhà nhập khẩu của chính hãng sản xuất, kinh doanh hoặc hợp đồng đại lý của hãng sản xuất, kinh doanh mặt hàng đó”.

Không chỉ riêng ô tô nhập mà cả ô tô đã qua sử dụng cũng được liên bộ siết chặt, mặt hàng này chỉ được nhập khẩu vào Việt Nam qua của khẩu cảng biển quốc tế như: Cái Lân, Hải Phòng, Đà Nẵng, TP.HCM, thủ tục Hải quan được thực hiện ngay tại cửa khẩu.

Quan điểm mà Interserco đưa ra là kể từ năm 2010, lượng hàng hóa làm thủ tục tại Cảng ICD Mỹ Đình giảm tới 60% không đúng với quy mô ban đầu của dự án là do bởi hạn chế của quy định nói trên, việc áp dụng cơ chế đặc thù sẽ giúp tiết kiệm chi phí lưu thông hàng và áp lực thông quan hàng hóa tại Cảng Hải Phòng, giảm mật độ giao thông đi lại của các doanh nghiệp trên QL 5, liệu đây có phải mục đích thực sự mà doanh nghiệp này khi xin cơ chế cho áp dụng thí điểm chuyển cửa khẩu với mặt hàng tiêu dùng chủ yếu là rượu và ô tô nhập?

Bộ Chính xin thí điểm cơ chế này tại Cảng ICD Mỹ Đình từ tháng 6/2014 đến hết 31/12/2016.

Thiên Di (th)