Quang cảnh diễn đàn tại điểm cầu Hà Nội. (Ảnh: Trần Việt/TTXVN)

“Sau hơn 1 năm thực thi Hiệp định thương mại tự do Việt Nam-EU (EVFTA), hiện Việt Nam đã vươn lên trở thành đối tác thương mại hàng hóa lớn nhất của EU trong khu vực ASEAN. Điều này giúp chúng ta hoàn toàn có thể lạc quan vào một sức bật mạnh mẽ trong phát triển hợp tác thương mại đầu tư Việt Nam-EU trước bối cảnh bình thường mới."

Thứ trưởng Bộ Công Thương Đặng Hoàng An nhấn mạnh như vậy tại Diễn đàn thương mại Việt Nam-EU với chủ đề “EVFTA - sức bật cho hợp tác thương mại đầu tư trong bối cảnh bình thường mới” do Bộ Công Thương phối hợp với Hiệp hội Doanh nghiệp châu Âu tại Việt Nam (EuroCham) tổ chức sáng 27/10, tại Hà Nội.

Tận dụng cơ hội

Chia sẻ tại diễn đàn, Thứ trưởng Đặng Hoàng An khẳng định nhìn lại năm đầu tiên thực thi, Hiệp định EVFTA không chỉ là đòn bẩy thúc đẩy thương mại hai chiều mà còn là lợi thế ưu việt cho cộng đồng doanh nghiệp hai bên trong bối cảnh kinh tế, giao thương toàn cầu bị ảnh hưởng nghiêm trọng do dịch COVID-19 gây ra.

Những con số ấn tượng về trao đổi thương mại đã minh chứng cho điều này ngay cả khi dịch COVID-19 bùng phát tại các nước EU sau đó đến Việt Nam.

Thống kê từ Tổng cục Hải quan Việt Nam cho thấy trao đổi thương mại hai chiều giữa Việt Nam và EU sau một năm thực thi Hiệp định đạt 54,87 tỷ USD, tăng 12,1% so với giai đoạn cùng kỳ; trong đó kim ngạch xuất khẩu đạt 38,48 tỷ USD, tăng 11,3% và kim ngạch nhập khẩu đạt 16,39 tỷ USD, tăng 14,04%.

Thứ trưởng Bộ Công Thương Đặng Hoàng An phát biểu tại điểm cầu Hà Nội. (Ảnh: Trần Việt/TTXVN)

Tuy Việt Nam bị ảnh hưởng nặng nề do đợt dịch thứ 4 bùng phát tại vùng xuất khẩu trọng điểm phía Nam, 9 tháng năm 2021, thương mại 2 chiều giữa Việt Nam và EU vẫn ghi nhận sự tăng trưởng khả quan với kim ngạch đạt 41,3 tỷ USD, tăng 13,4% so với cùng kỳ năm 2020; trong đó, xuất khẩu đạt 28,85 tỷ USD, tăng 11,7% và nhập khẩu đạt 12,4 tỷ USD, tăng 17,6% so với cùng kỳ năm 2020. Hơn nữa, ngày càng nhiều doanh nghiệp tận dụng được ưu đãi từ Hiệp định EVFTA qua việc sử dụng chứng nhận xuất xứ (C/O) ưu đãi.

Theo thống kê của Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương), ngay trong năm đầu tiên thực thi Hiệp định, các cơ quan, tổ chức được ủy quyển cấp C/O mẫu EUR.1 đã cấp khoảng 207.682 chứng nhận C/O mẫu EUR.1 với kim ngạch đạt khoảng 7,71 tỷ USD đi 27 nước EU.

Ngoài ra, các doanh nghiệp xuất khẩu hàng hóa sang EU còn thực hiện tự chứng nhận xuất xứ cho 6.115 lô hàng được hưởng ưu đãi thuế quan theo EVFTA.

Cùng với đó, năng lực cạnh tranh và thị phần của hàng hóa Việt cũng ngày càng được cải thiện rõ rệt tại thị trường EU. Việt Nam hiện đã vươn lên trở thành đối tác thương mại hàng hóa lớn nhất của EU trong khu vực ASEAN, với kim ngạch thương mại hai chiều năm 2020 đạt 43,2 tỷ euro (theo Eurostat) và xếp trong top 10 các nước cung ứng hàng hóa lớn nhất vào thị trường EU.

Đáng lưu ý, với cam kết mạnh mẽ đảm bảo tính minh bạch, thông thoáng, thuận lợi trong môi trường kinh doanh-đầu tư, Việt Nam đã tiếp nhận được nguồn đầu tư chất lượng cao từ EU với những dự án có công nghệ tiên tiến, tạo ra những giá trị và lợi ích chung cho cộng đồng doanh nghiệp hai bên.

"Rõ ràng đây là những kết quả đặc biệt đáng ghi nhận sau một năm thực thi Hiệp định, đồng thời là cơ sở để chúng ta hoàn toàn có thể lạc quan, tin tưởng vào một sức bật mạnh mẽ trong phát triển hợp tác thương mại đầu tư Việt Nam-EU trước bối cảnh bình thường mới với nền tảng vững chắc từ EVFTA," Thứ trưởng Đặng Hoàng An tin tưởng.

Đặc biệt, thương mại điện tử đã trở thành điểm sáng khi các phương thức thương mại truyền thống bị hạn chế bởi dịch COVID-19. Các nước EU và Việt Nam đã có những giải pháp thúc đẩy kinh tế số, nhất là thương mại điện tử và đây là một trong các lĩnh vực ưu tiên trong chiến lược khôi phục kinh tế hậu đại dịch, mở ra triển vọng một kênh giao thương xuyên biên giới tiềm năng trong thời gian tới.

Cụ thể như việc hàng tấn vải Bắc Giang đã được xuất khẩu qua châu Âu thông qua nền tảng thương mại điện tử Vỏ Sò của Viettel Post, đánh dấu lần đầu tiên nông sản Việt được xuất khẩu xuyên biên giới thông qua hình thức thương mại điện tử.

Bà Cao Cẩm Linh - Giám đốc chiến lược Tổng Công ty cổ phần Viettel Post, cho biết mặc dù mới chỉ bán 1.200 đơn hàng tại thị trường Đức nhưng đây cũng là con số lớn, mở ra con đường đi mới.

Theo bà Cao Cẩm Linh, không nên nhìn vào giá trị của một đơn hàng mà nên nhìn vào lợi nhuận bởi nếu sàn thương mại điện tử Vỏ Sò có thể kết nối các sàn mở của Việt Nam sang thị trường quốc tế, người hưởng lợi chính là người bán, kích thích cho người bán, lợi nhuận bán được cao hơn so với trong nước nhiều và thay đổi hành vi về đóng gói.

Không chỉ xuất khẩu, EVFTA giúp người tiêu dùng Việt Nam tiếp cận nhiều sản phẩm nhập khẩu có chất lượng cao từ EU và được hưởng lợi thế về nhập khẩu.

Ông Nguyễn Quang Hải, phụ trách chuỗi cung ứng của Tập đoàn TH, cho hay trước đây, điều kiện thị trường cũng như khả năng nhập khẩu hàng hóa máy móc thiết bị trong lĩnh vực nông nghiệp từ châu Âu không được sẵn sàng, trong giai đoạn đầu khi TH bắt đầu đầu tư, hàng hóa nhập khẩu chủ yếu đến từ Mỹ hoặc một số các nước khác.

Thế nhưng, sau khi có EVFTA, tỷ trọng hàng hóa nhập khẩu từ EU về nguyên liệu cho thức ăn chăn nuôi, máy móc thiết bị trong nông nghiệp, chế biến thực phẩm đã tăng lên.

Chủ động thích ứng

Chia sẻ về kế hoạch phục hồi và phát triển kinh tế địa phương với đòn bẩy từ EVFTA, bà Phan Thị Thắng, Phó Chủ tịch Ủy ban Nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh cho biết EU là thị trường xuất siêu truyền thống của Thành phố Hồ Chí Minh và là đối tác xuất khẩu lớn thứ 3 sau Hoa Kỳ và Trung Quốc, chiếm tỷ trọng khoảng gần 10% tổng kim ngạch xuất khẩu của thành phố.

Tuy nhiên, từ thời điểm Hiệp định có hiệu lực cho đến nay, tình hình dịch bệnh COVID-19 diễn biến phức tạp trên phạm vi toàn cầu nên việc tận dụng các ưu đãi từ Hiệp định để tăng cường hoạt động xuất nhập khẩu của các doanh nghiệp thành phố vẫn còn nhiều hạn chế, chưa đạt như kỳ vọng ban đầu.

Theo bà Phan Thị Thắng, thành phố đã ban hành Đề án Phát triển xuất khẩu đến năm 2025, định hướng năm 2030. Đó là định hướng để vừa giữ được tăng trưởng kim ngạch xuất khẩu, vừa đa dạng hóa, nâng cao chất lượng sản phẩm, khai thác về “chiều sâu” đối với các thị trường xuất khẩu, trong đó có thị trường EU.

Các điểm cầu trên cả nước tham dự diễn đàn. (Ảnh: Trần Việt/TTXVN)

Tại diễn đàn, nhiều chuyên gia, khách mời trong nước và nước ngoài cũng bày tỏ lạc quan về triển vọng phục hồi kinh tế và phát triển quan hệ thương mại và đầu tư Việt Nam-EU trong bối cảnh bình thường mới, đồng thời cũng chỉ ra không ít những thách thức đặt ra trước mắt, đặc biệt là diễn biến phức tạp và khó lường.

Việt Nam cần xây dựng các kịch bản phù hợp để thích ứng linh hoạt và hiệu quả với tình hình mới; khơi thông mọi nguồn lực cho phục hồi và tăng trưởng kinh tế, đảm bảo chuỗi cung ứng; đồng thời tích cực hỗ trợ, tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp, ổn định và cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh, không để nền kinh tế bị lỡ nhịp trong xu hướng phục hồi kinh tế thế giới.

Đại sứ Giorgio Aliberti - Trưởng Phái đoàn EU tại Việt Nam, cho rằng EVFTA có thể thúc đẩy xuất khẩu một số mặt hàng trái cây và nông sản của Việt Nam, đặc biệt ở khu vực Mekong. Thế nhưng các doanh nghiệp vẫn gặp khó khi gia nhập thị trường do thủ tục giấy tờ phức tạp và về lâu dài, cần cải thiện thủ tục, quy trình để chủ động ứng phó trước nguy cơ tiềm ẩn phía trước.

Trong khi đó, ông Alain Cany - Chủ tịch EuroCham, nhấn mạnh hai bên cần hợp tác chặt chẽ trong việc giải quyết các vấn đề tồn tại vì lợi ích chung của cộng đồng doanh nghiệp.

Ông Alain Cany nhận định với việc dịch bệnh được kiểm soát trở lại, cùng lợi thế lớn từ EVFTA và tới đây là Hiệp định bảo hộ đầu tư giữa Việt Nam-EU (EVIPA), Việt Nam sẽ có cơ hội thu hút làn sóng đầu tư nước ngoài (FDI) mới từ các nhà đầu tư châu Âu đang tìm kiếm một điểm đến ổn định, an toàn, thịnh vượng và cạnh tranh.

Trước bối cảnh kinh tế phục hồi, cùng sự nổi lên của những xu hướng thương mại, đầu tư mới, để tận dụng hiệu quả EVFTA, đón đầu những cơ hội mới mở ra hậu đại dịch đòi hỏi nỗ lực rất lớn từ cả phía Chính phủ và cộng đồng doanh nghiệp.

Thứ trưởng Đặng Hoàng An cho biết Bộ Công Thương cùng hệ thống các Thương vụ Việt Nam tại EU sẽ nỗ lực đồng hành cùng doanh nghiệp hai bên khai thác tối đa ưu thế từ Hiệp định EVFTA, tạo mọi điều kiện thuận lợi để đẩy mạnh giao thương, kết nối đầu tư, hỗ trợ giải quyết các khó khăn, vướng mắc phát sinh.

Do vậy, trước những thời cơ và thách thức đan xen giai đoạn bình thường mới, doanh nghiệp cũng cần chủ động đổi mới, nâng cao năng lực nội tại, điều chỉnh chiến lược sản xuất kinh doanh phù hợp để nhanh chóng thích nghi với điều kiện mới, tham gia sâu vào tái cấu trúc chuỗi cung ứng và giá trị toàn cầu.

Cũng trong khuôn khổ diễn đàn, Vụ Thị trường châu Âu-châu Mỹ (Bộ Công Thương) đã phát hành sách giới thiệu về Quy định nhập khẩu của thị trường EU nhằm đẩy mạnh phổ biến rộng rãi thông tin thị trường và hỗ trợ doanh nghiệp tiếp cận và xuất khẩu thành công sang EU.

Tác giả: Uyên Hương