Tại một buổi vận động tranh cử mới đây ở Toledo (Ohio), ứng cử viên Tổng thống Mỹ đảng Dân chủ Joe Biden đã yêu cầu những người tham dự bấm còi xe nếu họ kiếm được hơn 400.000 USD một năm. "Bạn sắp bị tăng thuế rồi đấy", ông tuyên bố khi nghe thấy vài tiếng còi.

Biden đã đề xuất tăng thuế diện rộng, mạnh tay đối với những người có thu nhập cao và các tập đoàn lớn. Các mô hình dự báo độc lập khác nhau ước tínhđề xuất này sẽ tăng thu cho ngân sách liên bang khoảng 2.500 tỷ USD trong một thập kỷ.

Biden và các cố vấn nói rằng việc tăng thuế sẽ thúc đẩy tăng trưởng, thông qua cấp ngân sách cho một loạt các đề xuất chi tiêu giúp ích cho nền kinh tế, như cải thiện cơ sở hạ tầng và đầu tư vào năng lượng sạch. Ít nhất một nghiên cứu độc lập ủng hộ những tuyên bố đó, nhận thấy rằng bộ kế hoạch đầy đủ của Biden sẽ thúc đẩy tăng trưởng kinh tế.

Xe của những người ủng hộ tập trung tại buổi vận động tranh cử của ông Biden ở Toledo. Ảnh: NYT.

Trong khi đó, Trump và các nghị sĩ đảng Cộng hòa nói ngược lại, rằng việc tăng thuế dưới bất kỳ hình thức nào đều có nguy cơ làm trật bánh đà phục hồi. "Nếu ông ta đắc cử và tăng thuế, tất cả những công ty chuẩn bị đến đây sẽ rời Mỹ nhanh đến mức khiến đầu bạn quay cuồng", ông nhận xét hôm 15/10, "Chúng ta không thể để điều đó xảy ra".

Các cuộc thăm dò cho thấy người Mỹ phần lớn ủng hộ việc tăng thuế đối với người giàu. Tuy nhiên, Biden đang phải đối mặt với câu hỏi rằng trong đại dịch, liệu ông có trì hoãn việc tăng thuế hay không. Kế hoạch của ông bao gồm tăng thuế thu nhập doanh nghiệp từ 21% lên 28%, tăng thuế đầu tư và thuế thu nhập với người giàu.

Hoài nghi chủ yếu đến từ các nhà phê bình đảng Cộng hòa, nhưng cũng đã nảy sinh trong một sự kiện ở đài ABC tuần trước. Khi được hỏi liệu tăng thuế đối với những người giàu có và các tập đoàn hiện nay có phải là khôn ngoan, trong bối cảnh nền kinh tế yếu kém, Biden đã trả lời: "Đúng như thế".

Đảng Cộng hòa từ lâu đã khẳng định rằng bất kỳ đề xuất nào của đảng Dân chủ về việc tăng thuế sẽ gây tổn hại cho nền kinh tế, bất kể tình hình đang bùng nổ hay suy yếu. Đảng Dân chủ và các nhà kinh tế tự do thì phản biện mạnh mẽ rằng việc tăng thuế với người giàu để tài trợ cho chi tiêu của chính phủ sẽ thúc đẩy tăng trưởng kinh tế.

Các nhà kinh tế tư vấn cho chiến dịch tranh cử của Biden nói rằng họ tự tin chương trình nghị sự của ông sẽ thúc đẩy tăng trưởng. Và nếu được bầu, Biden không nên trì hoãn tăng thuế đối với các công ty và người giàu.

"Đây là một cuộc suy thoái vô cùng bất bình đẳng. Nhiều người trong nhóm thu nhập cao, và các tập đoàn lớn, không hề bị ảnh hưởng", Austan D. Goolsbee, Cựu Chánh văn phòng Hội đồng Cố vấn Kinh tế Nhà Trắng thời Tổng thống Barack Obama, hiện là giáo sư tại Trường Kinh doanh Chicago Booth và cố vấn cho Biden giải thích.

Nếu tăng thuế đối với những nhóm như Biden đã đề xuất "và sử dụng tiền cho những việc mà Biden đang đề cập, điều đó sẽ không làm giảm tốc độ tăng trưởng mà thậm chí còn tăng", ông Goolsbee nói.

Một số đơn vị đã phân tích kế hoạch của Biden trong những tuần gần đây, ước tính doanh thu thuế có thể tạo ra và liệu chúng sẽ giúp ích hay làm tổn hại nền kinh tế. Một số phân tích đồng thời các đề xuất về thuế và chi tiêu của ông. Số khác lại chỉ tập trung vào thuế.

Phân tích cho kết quả lạc quan nhất đối với Biden đến từ Moody's Analytics. Họ cho rằng nếu Biden chiến thắng và đảng Dân chủ kiểm soát cả Hạ viện và Thượng viện, GDP Mỹ sẽ cao hơn 960 tỷ USD vào cuối nhiệm kỳ của ông so với trường hợp Trump tái đắc cử và đảng Cộng hòa kiểm soát cả hai viện. Moody’s kết luận rằng lợi ích từ các chương trình chi tiêu của Biden sẽ lớn hơn lực cản từ việc tăng thuế.

Một số thì nhận thấy tác động của thuế đến tăng trưởng là tương đối nhỏ. Tax Foundation, cơ quan thường dự báo lợi ích từ việc cắt giảm thuế, cho rằng kế hoạch của Biden sẽ làm giảm quy mô nền kinh tế gần 1,5% trong khoảng 30 năm. Kyle Pomerleau và Grant M. Seiter của Viện Doanh nghiệp Mỹ nhận thấy kế hoạch thuế này sẽ thu hẹp nền kinh tế 0,16% trong một thập kỷ.

Trong một cuộc phỏng vấn, Pomerleau cho biết lực cản từ các đề xuất là rất nhỏ vì Biden chủ yếu đánh thuế lên những người có thu nhập cao, vốn không phải là động lực chính thúc đẩy tăng trưởng kinh tế. "Một số đợt tăng thuế có tác động lớn hơn đến tăng trưởng so với các đợt tăng thuế khác. Biden đã chọn các loại thuế không có ảnh hưởng lớn", chuyên gia này nói.

Ông Joe Biden phát biểu trong một buổi vận động tranh cử. Ảnh: NYT.

Kevin Hassett - cựu chủ tịch Hội đồng Cố vấn Kinh tế của Trump, Casey B. Mulligan - cựu thành viên của hội đồng này cùng với các chuyên gia gồm Timothy Fitzgerald và Cody Kallen nhận thấy thiệt hại lớn hơn nhiều đối với tăng trưởng trong một bản phân tích các đề xuất về thuế, chăm sóc sức khỏe và quy định pháp lý của ông Biden.

Họ dự báo kế hoạch mở rộng trợ cấp cho bảo hiểm y tế của Biden theo "Đạo luật Chăm sóc với Giá cả phải chăng" sẽ không khuyến khích người Mỹ làm việc và kiếm nhiều tiền hơn. Cùng với đó, việc tăng thuế doanh nghiệp sẽ làm giảm đầu tư; các quy định mới về môi trường sẽ làm tăng chi phí năng lượng và thuế lương. Điều này sẽ không khuyến khích các chủ doanh nghiệp nhỏ tuyển dụng.

Chủ sở hữu có thu nhập cao của các doanh nghiệp như vậy sẽ phải chịu thêm thuế từ việc nâng giới hạn tiền lương chịu thuế An sinh xã hội. Các tác giả cho rằng việc này sẽ làm giảm số tiền họ có sẵn để thuê người.

Hassett cho biết trong một cuộc phỏng vấn rằng nghiên cứu này nhằm chỉ ra mức độ "phi lý" của Biden khi cố gắng thực hiện các kế hoạch của mình vào thời điểm nền kinh tế vẫn đang gặp khó khăn. Ông nói việc tăng thuế doanh nghiệp ngay bây giờ có vẻ như là một "thảm họa", với lý do quá nhiều công ty đang ở mức gần như thời Đại suy thoái.

Cả Trump và Biden đều háo hức biến kế hoạch thuế của mình thành vấn đề tranh cử. Trump thường nói rằng các đề xuất của Biden sẽ phá hủy nền kinh tế và đẩy đất nước vào một cuộc Đại suy thoái khác.

Biden thì cam kết không tăng thuế đối với những người có thu nhập dưới 400.000 USD một năm. Chiến dịch của ông cũng nhấn mạnh lời hứa đó trong các quảng cáo truyền hình, với khẩu hiệu "Kế hoạch của Biden: Các công ty trả nhiều tiền hơn. Bạn được lợi".

Biden dĩ nhiên biết các thách thức chính trị mà ông phải đối mặt khi thực hiện kế hoạch này. "Nhưng ông sẽ không hoãn tăng thuế đúng không?", người dẫn chương trình tại sự kiện của ABC hỏi Biden. "Không, và tôi sẽ nhận được phiếu bầu thôi", Biden đáp lại.

 Tác giả: Phiên An