Trong các đô thị, đặc biệt là các đô thị lớn như Hà Nội, nhà ở chỉ như là một thành phần trong hệ thống không gian cần thiết cho cư dân, nó là “cái tôi tư hữu” trong “cái chung” của cuộc sống cộng đồng.
12 toà nhà chung cư giá rẻ bóp nghẹt không gian công cộng của cư dân (Ảnh: Zing)
"Cắt xén" không gian công cộng
Các không gian công cộng (trong nhà hay ngoài trời) mới thực sự đóng vai trò quan trọng hơn trong sinh hoạt cộng đồng và hành vi ứng xử của cư dân đô thị. Những không gian giữa các công trình – một loại không gian tất yếu, có rất nhiều ý nghĩa và tầm quan trọng trong tổ hợp kiến trúc và tổ chức không gian đô thị, cũng như trong cuộc sống hàng ngày của cư dân đô thị.
Trong các không gian công cộng đó, con người thực hiện được nhiều hơn những nhu cầu sống của mình: giao tiếp, kết bạn, học hỏi, vui chơi, giải trí.
Hiện nay không nhiều khu đô thị mới (KĐTM) đáp ứng đầy đủ các chức năng bao gồm khu ở, khu công viên cây xanh, khu dịch vụ công cộng, trường học... với hệ thống hạ tầng kỹ thuật đồng bộ.
Ví dụ như Khu đô thị Linh Đàm với diện tích cây xanh, không gian công cộng lớn nhưng lại thiếu không gian vui chơi cho trẻ em. Ngoài ra, việc lựa chọn các loại cây xanh không phù hợp nên đến thời điểm cuối năm, các thảm cỏ, cây cối bị già úa, các loại hoa được trồng cũng không sống được, khiến cho cảnh quan đô thị xuống sắc nghiêm trọng.
Nhìn chung, thực tế ở Hà Nội cũng như nhiều đô thị trung bình và lớn ở Việt Nam, những không gian cảnh quan dành cho sinh hoạt cộng đồng trong các đơn vị ở chưa được phát triển và sử dụng một cách có hiệu quả, hệ thống không gian xanh không được quan tâm và ngày càng bị lấn chiếm...
Bên cạnh đó, cùng với sự phát triển của xã hội, chất lượng sống và nhu cầu được hưởng thụ của con người ngày càng nâng cao, những giải pháp thiết kế không gian cảnh quan hiện nay chưa tạo cho họ cảm giác gần gũi an toàn và dễ tiếp cận, đặc biệt là đối với người già và trẻ nhỏ.
Xếp hàng "thứ yếu"
Theo luật nhà ở 2014, sở hữu chung của nhà chung cư bao gồm: Phần diện tích còn lại của nhà chung cư ngoài phần diện tích thuộc sở hữu riêng và nhà sinh hoạt cộng đồng của nhà chung cư. Các không gian và hệ thống kết cấu chịu lực, trang thiết bị kỹ thuật dùng chung trong nhà chung cư bao gồm khung, cột, tường chịu lực, tường bao ngôi nhà, tường phân chia các căn hộ, sàn, mái, sân thượng, hành lang, cầu thang bộ, thang máy, đường thoát hiểm, lồng xả rác, hộp kỹ thuật, hệ thống cấp điện, cấp nước, cấp ga, hệ thống thông tin liên lạc, phát thanh, truyền hình, thoát nước, bể phốt, thu lôi, cứu hỏa.
Không gian chung cũng bao gồm hệ thống hạ tầng kỹ thuật bên ngoài nhưng được kết nối với nhà chung cư đó, trừ hệ thống hạ tầng kỹ thuật sử dụng vào mục đích công cộng hoặc thuộc diện phải bàn giao cho Nhà nước hoặc giao cho chủ đầu tư quản lý theo nội dung dự án đã được phê duyệt.
Bên cạnh đó, còn các công trình công cộng trong khu vực nhà chung cư nhưng không thuộc diện đầu tư xây dựng để kinh doanh hoặc phải bàn giao cho Nhà nước theo nội dung dự án đã được duyệt bao gồm sân chung, vườn hoa, công viên và các công trình khác được xác định trong nội dung của dự án đầu tư xây dựng nhà ở được phê duyệt.
Tuy nhiên, trong dự án nhà ở quy hoạch các khu vực không gian công cộng luôn xếp hàng thứ yếu khi xây dựng khu đô thị. Chưa kể, trong quá trình xây dựng thì việc điều chỉnh quy hoạch gây ảnh hưởng quyền lợi của người dân.
Quay trở lại khu đô thị Linh Đàm, trong giải pháp quy hoạch và kiến trúc với diện tích khoảng 160ha trong đó gần 50% là mặt nước, khu bán đảo Linh Đàm có lợi thế nổi trội về cảnh quan đã được quy hoạch khá bài bản. Khu đất ở trung tâm bán đảo dự kiến xây dựng văn phòng đã bị chuyển đổi thành đất ở, trong đó tòa nhà VP3 và VP5 với hệ số chiếm đất lên tới trên 90% và chiều cao 33 tầng (vượt 8 tầng so với quy hoạch) đã phá vỡ cấu trúc không gian khu vực.
Khu nhà ở sau khi hoàn thiện đã bổ sung khoảng 30.000 dân cho khu bán đảo Linh Đàm, hơn gấp đôi so với dân số dự kiến trong quy hoạch đầu tiên. Trớ trêu là 12 toà nhà chung cư giá rẻ với chiều cao vượt trội, quy mô khổng lồ và vị trí đắc địa, vô hình trung đã trở thành điểm nhấn kiến trúc của toàn khu.
Sau khi các tòa nhà chung cư giá rẻ được đưa vào sử dụng, dân số tại đây sẽ lên tới trên 70.000 người, gần bằng quy mô dân số của đô thị loại III, trong khi đó diện tích cây xanh giảm xuống chỉ còn xấp xỉ 4m2/người, thấp hơn nhiều so với tiêu chí của đô thị kiểu mẫu mà Bộ Xây dựng ban hành (từ 7m2/người trở lên).
Đáng ngại hơn, KĐTM này sẽ không còn cơ hội để có một trung tâm dịch vụ tổng hợp như dự kiến ban đầu và do vậy nó đã bị biến thành một dạng đô thị – phòng ngủ điển hình nhưng với quy mô dân số tương đương một TP nhỏ.
KỲ II: Kinh nghiệm thế giới
ThS.KTS.Nguyễn Thị Khánh Linh - Viện Nghiên cứu phát triển kinh tế xã hội Hà Nội
- 1. Australia: Khủng hoảng thiếu nguồn cung nhà ở ngày càng trầm trọng
- 2. Đất ngoại thành Hà Nội sắp tấp nập đấu giá, khởi điểm chỉ hơn 6 triệu đồng/m2
- 3. Đất rừng tỉnh ven Hà Nội bán giá bát phở mỗi m2, hé lộ mục đích phía sau
- 4. Trầy trật đòi tiền mua nhà tại dự án ‘ma’ Lancaster Lincoln
- 5. Tháo dỡ nhiều biệt phủ xây dựng trái phép trên núi
- Chỉ còn một nửa lượng dầu dự trữ, Mỹ có sẵn sàng trước một cuộc khủng hoảng?
- Các bộ ngành đồng thuận, sẽ trình phương án nghỉ Tết Âm lịch 7 ngày
- HDBank sẽ tham gia cổ phần Công ty chứng khoán
- Nước về hồ nhiều, Thuỷ điện–Điện lực 3 (DRL) báo lãi 14,4 tỷ đồng trong quý III/2023
- Truy tố người mẹ và nhân tình hành hạ, ép cháu bé 3 tuổi hút ma túy