10 năm bôn ba nơi xứ người

Khi các nhà khoa học đưa ra thông tin này tại Hội thảo khoa học “Đánh thức tiềm năng thảo dược quý ngàn năm Ưng bất bạc trong bảo vệ và phục hồi tế bào gan sớm”, được tổ chức ngày 25/6 tại Đại học Dược Hà Nội dưới sự bảo trợ của Hội Gan Mật Việt Nam, nhiều người đã sửng sốt. Khó có thể tin được, cây thuốc ưng bất bạc hàng trăm năm nay tồn tại rất nhiều trong thiên nhiên Việt Nam lại có những khả năng kì diệu đến như vậy. Lật lại những trang tài liệu và nghe lại ý kiến của các nhà nghiên cứu Việt Nam, mới rõ, cây thuốc Ưng bất bạc, từ lâu đã là 1vị thuốc quý được người dân vùng núi Nghệ An - Hà Tĩnh sử dụng. Nhưng cũng không ai biết, vì sao cây thuốc này lại vi diệu đến như vậy, cũng không ai biết những hoạt chất quý giá có trong thành phần của nó. Đến khi...

Người dân Nghệ An vẫn lưu truyền câu chuyện về 1 loại cây mà chim chẳng bao giờ đến đậu, bởi lá và thân cây thường rất nhiều gai. Nhưng nó lại chính là 1 loại thảo dược quý mà đồng bào địa phương thường đào cây lấy rễ về chế biến để uống. Những chuyện lạ về loại cây này được truyền miệng từ đời này qua đời khác đã đủ hấp dẫn anh sinh viên dược ham học hỏi.

Quyển sách đầu tiên về Dược Thực vật này đã viết về Ưng bất bạc như sau: “Cây cối thường là nơi để các loài chim trú ngụ, là bạn của chim muông, cũng là nơi để chim làm tổ, sinh con, nhưng Ưng bất bạc (Ying Bu Bo) là loài cây rất đặc biệt, với nhiều sự kỳ lạ, cây này rất nhiều lá cứng, rậm rạp quanh năm, lá ngắn, gai lại sắc nhọn, khối lá trên cây như 1 “núi đao, biển kim”, làm cho chim không những không thể sinh sống mà còn sợ hãi.

Dược sĩ, nhà khoa học trẻ Trần Đức Dũng mang theo cây thuốc huyền bí của quê hương mình, khăn gói lên đường sang Đài Loan học tập. Lúc rời mảnh đất quê hương, anh ấp ủ 1 ước mơ có vẻ xa vời, đó là tìm ra sự vi diệu của cây thuốc này, lý giải những câu hỏi vì sao... Rời giảng đường Đại học Dược Hà Nội, chàng sinh viên nghèo mang trong mình hoài bão lớn, nhưng chưa có điều kiện hiện thực hóa nó. Anh đi hái dược liệu, rồi đi bán tam thất, bán thuốc kiếm sống qua ngày. Những năm đầu ở nước ngoài, khó khăn bám riết lấy anh, anh phải trải qua đủ thứ nghề từ tạp vụ, rửa bát đĩa, công nhân xây dựng rồi trợ lý giáo sư... kiếm tiền duy trì cuộc sống nơi đất khách, vừa học tập vừa nghiên cứu.

Thế rồi, công nghệ hiện đại và nền tảng nghiên cứu khoa học vững chắc ở Đài Loan đã giúp anh Dũng tìm ra các hoạt chất kì diệu có trong cây thuốc Ưng bất bạc của quê mình. Nhưng điều đáng nói hơn, anh đã sử dụng công nghệ phân tử y sinh học để nghiên cứu. Đây là công nghệ chưa từng có ở Việt Nam.

Ấn tượng về anh sinh viên nghèo ngày nào vẫn còn in đậm trong tâm trí GS.TS Phạm Xuân Sinh- Trường Đại học Dược HN: “Dũng là sinh viên trường ĐH Dược chúng tôi. Nhà nghèo nhưng rất chịu khó. Cậu ấy say mê dược liệu lắm. Ra trường rồi đi bán dược liệu, bán tam thất, cây thuốc chữa ung bướu. Khi được đi học ở Đài Loan, chúng tôi góp ý rằng, Dũng nên đem cây thuốc đi mà nghiên cứu thì về nước mới phát huy được hiệu quả. Cậu ấy về quê, tìm và mang theo loài cây này. 10 năm dày công nghiên cứu, kết quả rất tốt. Kết quả này là nguồn động viên các bạn trẻ, say mê nghiên cứu khoa học hãy sưu tầm nghiên cứu phát huy cây thuốc trong nước, cũng là mong muốn của chúng tôi”.

Trong bối cảnh bệnh về gan gia tăng khủng khiếp ở Việt Nam, nhiều người đã không thoát khỏi căn bệnh “tử thần” ung thư gan, nghiên cứu của Tiến sĩ Dũng lại càng có giá trị. PGS.TS Trịnh Thị Ngọc - Phó Chủ tịch Hội Gan Mật Hà Nội, Nguyên Trưởng khoa Truyền Nhiễm, BV Bạch Mai cho biết: “Tỉ lệ mắc bệnh gan ở Việt Nam ngày càng tăng cao. Nhiều trường hợp khi phát hiện bệnh đã ở giai đoạn nặng, khiến việc điều trị trở nên khó khăn và phục hồi chức năng gan gần như là không thể bởi gan đã chịu quá nhiều tổn thương. Muốn gan khỏe mạnh và lâu dài cần có biện pháp bảo vệ tế bào gan sớm, khi các tế bào gan còn khả năng phục hồi hoàn toàn trước những tổn thương. Việc bảo vệ gan cần tiến hành thông qua 3 tác động chính: Bảo vệ tế bào gan trước các tác nhân gây hại như rượu, bia, viêm gan virus B, C, thực phẩm bẩn, hóa chất; ức chế các phản ứng viêm tại gan; ngăn ngừa việc hình thành các tế bào gan xấu: Xơ gan, ung thư gan. Sản phẩm được sản xuất từ cây Ưng bất bạc là sản phẩm đáp ứng đầy đủ các yếu tố, là hướng đi mới rất có ý nghĩa trong công cuộc bảo vệ gan, giảm tỉ lệ tử vong do các bệnh lý về gan cho người Việt”.

Nhà khoa học trẻ Trần Đức Dũng và cây thuốc Ưng bất bạc có chứa hoạt chất ức chế tế bào ung thư gan. (Ảnh: NVCC)

Chạm tới giấc mơ cứu người bệnh ung thư gan

PGS.TS.NCV cao cấp Nguyễn Thượng Dong, nguyên Viện trưởng Viện Dược Liệu, Bộ Y tế cho biết: “Ưng bất bạc là cây dược liệu chữa bệnh gan truyền thống của nhiều nước từ hàng nghìn năm trở lại đây, trong đó có Việt Nam. Theo Tây y, Ưng bất bạc chứa một số flavonoid quý như Hesperidine và Diosmin đã được chứng minh tác dụng phục hồi và bảo vệ tế bào gan bị tổn thương do virus, rượu và hóa chất, hạ men gan, khôi phục các chức năng gan, ngăn ngừa xơ gan và ung thư gan. Kết quả nghiên cứu trên Ưng bất bạc là 1 đóng góp rất quan trọng cho khoa học, nên đã được Cục sáng chế và nhãn hiệu thương mại Hoa Kỳ trao bằng sáng chế, rồi vinh dự nhận giải thưởng “Nghiên cứu Trung Y dược Hứa Hồng Nguyên” - một giải thưởng uy tín của Đài Loan. Heposal là sự kết hợp hoàn hảo giữa 2 thành phần quý là dịch chiết Ưng bất bạc và Phosphocomplex, ứng dụng công nghệ Phytosome, giúp tăng hiệu quả gấp 100 lần so với Silymarine thông thường, giúp phục hồi và bảo vệ tế bào gan, duy trì sức khỏe đường dài của gan”

Theo PSG Nguyễn Thượng Dong, trong y học cổ truyền, Ưng bất bạc là loài cây có nhiều công dụng, được sử dụng để điều trị viêm gan vàng da, viêm gan mạn tính, vàng da phù thũng, thận viêm phù thũng, tổn thương do vấp ngã, viêm khớp phong thấp, lưng cơ đau mỏi, vùng bụng đau, bạch đới, cảm mạo, đau họng, ho, sốt rét. Y học hiện đại cho thấy cây Ưng bất bạc có chứa hoạt tính chống lại khối u mạnh với dòng tế bào ung thư người K-562 với IV50=1.76 microg/ml. Hoạt tính kháng vi sinh vật, vi khuẩn. Chống viêm, kháng lại gốc tự do superoxide anion.

“Các nghiên cứu của TS Dũng về bảo vệ tế bào gan khỏi tổn thương do rượu và tân dược; kháng virus HBV, hạ men gan; phục hồi chức năng gan; diệt tế bào ung thư gan người HA22T thông qua cơ chế hoạt hóa Protein PP2A, hoạt hóa apoptosis; ức chế tăng sinh tế bào ung thư gan người HA22T. Ức chế quá trình di căn: Ức chế xâm lấn, ức chế các tín hiệu di căn của HA22T, đã được Đài Loan và Mỹ cấp bằng sáng chế. Đây là 1 thành công rất lớn”, PGS Dong nói.

TS Trần Đức Dũng- Chủ nhiệm đề tài nghiên cứu về cây Ưng bất bạc cho biết: “Bằng sáng chế của Mỹ và Đài Loan khiến tôi có thêm niềm tin vào ước mơ và quyết tâm phát triển sản phẩm chất lượng cao, bảo vệ lá gan cho người Việt mà tôi đã ấp ủ trong suốt 10 năm trời. Đây chính là cơ sở khoa học để phát triển dự án thành sản phẩm đem chăm sóc sức khỏe người bệnh, đồng thời đưa nền khoa học nước nhà lên 1 tầm cao mới trong lĩnh vực nghiên cứu các sản phẩm mới hỗ trợ điều trị bệnh lý về gan”.

Giọng xứ Nghệ đôi lúc khó nghe, nhưng sau khi trò chuyện với anh Dũng, ánh mắt đam mê của nhà khoa học trẻ này khiến tôi bị cuốn vào câu chuyện. Anh Dũng liến thoắng nói về cây thuốc đã ngấm vào máu thịt của anh, đến nỗi anh bị ám ảnh, cả khi ngủ cũng vẫn ngửi thấy hương thơm của nó.

“Tôi hi vọng rằng, đây cũng là hướng đi mới giúp phát triển các sản phẩm chất lượng cao, bảo tồn và phát huy nguồn dược liệu quý, tôi muốn mang lại hiệu quả kinh tế và nâng cao đời sống cho người dân từ nguồn nuôi trồng, thu hái và chế biến dược liệu, giúp cho người dân có cuộc sống tốt hơn. Không chỉ người dân ở quê tôi, mà còn nhiều nơi khác nữa”, anh Dũng nói.

Và ấn tượng nhất, là khi nói lời cuối cùng trong bài phát biểu của mình trước đông đảo các nhà khoa học, anh Dũng đã nhấn mạnh: “Tôi thực sự mong muốn những người nghèo cũng có thể sử dụng được loại thuốc này. Đó là ước mơ bấy lâu nay của tôi, từ khi bắt tay vào nghiên cứu cây thuốc này. Loại thuốc tôi nghiên cứu cũng dành cho họ”.

Ngày 25/6 cũng sẽ là 1 dấu mốc quan trọng đối với cá nhân anh Dũng khi ngay tại hội thảo, TS Trần Đức Dũng đã ký kết chuyển giao công nghệ được cấp bằng sáng chế tại Mỹ cho đơn vị sản xuất, để đưa vào ứng dụng và phát triển thành sản phẩm Heposal, giúp phục hồi và bảo vệ tế bào gan, dùng cho các trường hợp bệnh lý về gan như: Men gan cao, Viêm gan virus B, C, xơ gan, ung thư gan...

Anh Dũng đã thực sự chạm tới giấc mơ của riêng mình.

Theo Người Lao Động