Không phù hợp với nền kinh tế

Thứ nhất, để lãi suất hạ xuống bằng 0%/năm, rủi ro cho người gửi tiền cũng phải hạ xuống bằng 0. Trong khi đó, chỉ có trái phiếu chính phủ (TPCP) có độ rủi ro bằng 0, còn tất cả thành phần kinh tế khác (bao gồm cả NH) đều có độ rủi ro cao hơn độ rủi ro của Chính phủ.

Nên nhớ dù độ rủi ro bằng 0 nhưng Chính phủ phải trả một mức lãi suất cho TPCP, thì cớ sao các thành phần kinh tế có rủi ro cao hơn Chính phủ được trả lãi suất bằng 0 cho khách hàng. Đây là điều nghịch lý.

Đối với nhà đầu tư nước ngoài, xếp hạng tín nhiệm của Việt Nam không thuộc mức đầu tư. Chính vì thế, khi đầu tư vào các sản phẩm tài chính ở Việt Nam, họ đòi hỏi có lãi suất hợp lý để bù trừ rủi ro phải gánh chịu khi mua các sản phẩm tài chính của Việt Nam, trong đó có cả TPCP lẫn chứng khoán của các thành phần kinh tế phát hành trong nước và trên thế giới.

Vậy nếu đưa lãi suất tiền gửi VNĐ về bằng 0%/năm, trong khi NH không thể có mức rủi ro tốt hơn Chính phủ, các nhà đầu tư nước ngoài sẽ không chấp nhận.

Thứ hai, căn cứ trên vấn đề lạm phát. Thông thường NH trả lãi suất cho khách hàng gửi tiền có biên độ khoảng 2% trên tỷ lệ lạm phát. Nếu lạm phát của Việt Nam tại thời điểm này 3,5%, cộng thêm 2%, lãi suất khoảng 5-6%/năm.

Còn nếu lạm phát 3,5%, nhưng trả lãi suất bằng 0%, tức người gửi tiền sẽ chịu lãi suất thực âm 3,5%. Điều này chưa bao giờ xảy ra và có lẽ sẽ không xảy ra ở Việt Nam trong vòng ít nhất 10 năm tới.

Thứ ba, so sánh trong khu vực Đông Nam Á, ngoài Lào, Campuchia, Myanmar có xếp hạng tín nhiệm tương tự Việt Nam, các nước Singapore, Malaysia, Thái Lan, Indonesia, Philippines có điểm xếp hạng tín nhiệm cao hơn Việt Nam.

Vì thế, các nước này có thể trả mức lãi suất thấp nhưng cũng không thể bằng 0%/năm. Do đó, Việt Nam cũng không thể vượt qua các quốc gia xếp hạng tín nhiệm cao hơn để có lãi suất bằng 0%/năm.

Thứ tư, thị trường tài chính hiện nay ngoài kênh đầu tư chính thống như tài chính, chứng khoán, bất động sản, vàng, tiền gửi NH cho đến ngoại tệ, còn có nhiều kênh đầu tư như các sàn giao dịch ảo, đa cấp, forex.

Thời điểm hiện tại, nhà đầu tư và người dân đổ tiền vào chứng khoán và bất động sản. Nếu NH trả lãi suất bằng 0%/năm, có thể người ta sẽ rút tiền ra đổ tiếp vào 2 kênh này, hoặc vào vàng, từ đó tạo ra rủi ro về bong bóng tài sản.

Mong muốn VAFI sẽ tác dụng ngược

Xét trên những luận điểm về “nền kinh tế Việt Nam đã có những tiền đề vững chắc như các nước trong khu vực để có thể thực hiện đưa dần lãi suất tiền gửi về mức 0%/năm” do VAFI đề xuất, cần nhấn mạnh rằng tăng trưởng kinh tế (GDP) của Việt Nam năm 2020 giảm còn 2,91%.

Trong quý I-2021, GDP đã tăng lên 4,48% nhưng chưa lường được diễn biến tiếp theo trong đại dịch thế nào. Covid-19 đang tác động đến mọi ngành nghề từ nông nghiệp đến du lịch, giao thông vận tải, bán lẻ, công nghiệp…

Khi nền kinh tế có tăng trưởng nhưng không bền vững, vội vàng đưa lãi suất bằng 0%/năm sẽ không phù hợp với khả năng của nền kinh tế cũng như khả năng phát triển.

VAFI mới đây đưa ra những phân tích và biện luận cho đề xuất giảm lãi suất tiền gửi VNĐ xuống 0%/năm, nhấn mạnh rằng đã thành công trong việc đề xuất lãi suất 0%/năm cho tiền gửi USD trước đây.

Và VAFI cũng nêu rõ lãi suất 0% chỉ có thể thực hiện dưới 5 điều kiện và phải qua lộ trình 2 năm, không thể áp dụng ngay được. Nhưng ngay cả những điều kiện và lộ trình VAFI đề ra, việc giảm lãi suất về 0% khó có thể thực hiện được.

Bởi lẽ, trong 2 năm nữa lợi suất của TPCP cho kỳ hạn ngắn hạn dự kiến vẫn còn ở mức trên 1%. TPCP có rủi ro bằng 0%, trong khi đó tiền gửi NH có độ rủi ro cao hơn TPCP, có nghĩa thị trường khó chấp nhận tiền gửi NH có lãi suất 0%/năm.

Tác giả: Yên Lam