Ảnh minh hoạ.

Trong báo cáo “Sự thật về việc tăng giá lương thực toàn cầu” của VDSC mới công bố cho thấy, sự gia tăng lạm phát giá lương thực toàn cầu đã xảy ra trước đại dịch.

Hè 2018, Trung Quốc đã bị ảnh hưởng bởi một đợt bùng phát dịch tả lợn châu Phi, xóa sổ phần lớn đàn lợn của Trung Quốc, chiếm hơn 50% đàn lợn của thế giới. Hậu quả đã đẩy giá thịt lợn ở quốc gia này lên mức cao nhất mọi thời đại vào giữa năm 2019, tạo ra hiệu ứng lan truyền lên giá thịt lợn và các loại protein động vật khác ở nhiều khu vực trên thế giới. Hiệu ứng này đã được nhân lên sau khi Trung Quốc áp thuế nhập khẩu đối với thịt lợn và đậu nành của Mỹ trong cuộc tranh chấp thương mại Mỹ - Trung bắt đầu vào năm 2018.

Đại dịch Covid-19 đã làm trầm trọng thêm sự gián đoạn chuỗi cung ứng thực phẩm. Đồng đô la Mỹ tăng giá nhanh cũng giúp đẩy chỉ số giá lương thực thực phẩm ở nhiều nước.

Việc giá lương thực tăng không ngay lập tức góp phần vào lạm phát. Chỉ số lạm phát chỉ bắt đầu tăng vào đầu năm nay. Một trong những lý do là sự phục hồi kinh tế toàn cầu, do đó đã đẩy lương lên, chỉ vào đầu năm nay. Cũng có độ trễ từ 6-12 tháng trước khi giá lương thực được phản ánh trong chỉ số lạm phát.

Giá cước vận tải biển, được đo bằng Chỉ số BDI, đã tăng khoảng 2-3 lần trong 12 tháng qua và đang ở mức cao nhất kể từ năm 2014. Giá xăng dầu cao hơn và tình trạng thiếu tài xế xe tải ở một số khu vực đang đẩy chi phí dịch vụ vận tải đường bộ. Chi phí vận chuyển cao hơn cuối cùng đã đẩy lạm phát lương thực lên.

Giá hàng hóa toàn cầu vẫn ở mức cao nhất trong nhiều năm. Chỉ số hàng hóa Bloomberg đã giảm 3-4% kể từ khi đạt đỉnh vào đầu tháng 6 nhưng điều này vẫn chưa đáng kể so với mức tăng kể từ đáy giữa năm 2020. Giá dầu thô và khí đốt tự nhiên vẫn đang ở mức rất cao, do đó chi phí vận tải có ít khả năng giảm xuống tại thời điểm hiện tại.

Một nhân tố khác ảnh hưởng đến giá lương thực bao gồm thời tiết thay đổi do La Nina hay trái đất nóng lên. Thời tiết khô hạn ở các nước xuất khẩu lương thực chính, bao gồm Argentina, Brazil, Nga, Ukraine, Canada và Hoa Kỳ, đã khiến cho trong một số trường hợp, thu hoạch và triển vọng thu hoạch không như mong đợi. Khi cầu vượt cung, tỷ lệ sử dụng dự trữ trên nhu cầu của thế giới - một thước đo mức độ chặt chẽ của thị trường - đã đạt mức thấp nhất trong nhiều năm đối với một số mặt hàng tiêu dùng thiết yếu.

Về triển vọng trong thời gian tới, theo VDSC, việc lạm phát giá thực phẩm tiêu dùng sẽ tăng trở lại vào cuối năm 2021 và 2022 có vẻ hợp lý. Giá thực phẩm quốc tế tăng mạnh gần đây đã bắt đầu dần dần ảnh hưởng đến giá tiêu dùng trong nước ở một số khu vực do các nhà bán lẻ không thể hấp thụ chi phí tăng, và chuyển mức tăng này sang cho người tiêu dùng.

Tác động khác nhau tùy theo quốc gia. Người tiêu dùng ở các thị trường mới nổi có thể sẽ trải qua việc tăng giá thậm chí cao hơn do mức độ phụ thuộc nhiều hơn vào nhập khẩu lương thực (ví dụ: các nước ở châu Phi và Trung Đông). Mức độ truyền dẫn chi phí từ giá sản xuất sang giá tiêu dùng cũng có xu hướng lớn hơn đối với các thị trường mới nổi.

Đối với các quốc gia có thu nhập thấp đang phải vật lộn với đại dịch, tác động của lạm phát lương thực có thể rất nghiêm trọng và có nguy cơ phản tác dụng trong nỗ lực xóa bỏ nạn đói.

Các thị trường mới nổi và các quốc gia có thu nhập thấp cũng dễ bị tổn thương hơn trước các cú sốc về giá lương thực vì người tiêu dùng ở các quốc gia này thường chi một tỷ lệ tương đối lớn trong thu nhập của họ cho thực phẩm.

Đối với các thị trường mới nổi và các nền kinh tế đang phát triển, một yếu tố rủi ro nữa là đồng tiền giảm giá so với đô la Mỹ - có thể do doanh thu từ xuất khẩu và du lịch giảm và sự rút vốn đầu tư.

Tác giả: Thu Minh