Gạo được bày bán tại khu chợ ở Narathiwat, Thái Lan. (Ảnh: AFP/TTXVN)

Giao dịch gạo tại Thái Lan, nước xuất khẩu gạo lớn thứ hai thế giới, đã trở nên hỗn loạn khi lệnh cấm xuất khẩu gạo gần đây của Ấn Độ gây ra tình trạng thu mua tích trữ trong hoảng loạn (panic buying).

Điều này đang làm cạn kiệt nguồn cung từ thị trường, khiến Thái Lan có ít gạo xuất khẩu hơn.

Giá gạo xay xát nội địa của Thái Lan đã tăng gần 20% trong tuần trước lên 21.000 baht (597 USD) mỗi tấn, tăng từ mức khoảng 17.000 baht trong vài tuần trước đó.

Diễn biến này đã đẩy giá xuất khẩu gạo trắng chuẩn 5% tấm của Thái Lan lên 610 USD/tấn, phản ánh việc giá gạo toàn cầu tăng đã lên mức cao nhất trong 11 năm.

Ông Chookiat Ophaswongse, Chủ tịch Danh dự của Hiệp hội các nhà Xuất khẩu gạo Thái Lan cho hay nước này chưa bao giờ khan hiếm nguồn cung vì lượng gạo dư thừa hàng năm rất nhiều. Nhưng sang năm nay, thị trường gạo Thái Lan đang hỗn loạn vì các nhà xuất khẩu không thể đưa ra bất kỳ mức giá chào bán nào khi họ lo ngại về biến động giá cả và sự không chắc chắn về nguồn cung.

Ấn Độ đã công bố lệnh cấm xuất khẩu gạo vào ngày 20/7. Lệnh cấm này khiến nhiều nước lo ngại về lượng gạo dự trữ suy giảm và khuyến khích các nhà nhập khẩu gạo lớn tìm kiếm nguồn cung từ các nhà xuất khẩu chính khác, bao gồm Thái Lan và Việt Nam.

Thái Lan thường sản xuất khoảng 20 triệu tấn gạo xay xát. Một nửa trong số đó được tiêu thụ trong nước, nửa còn lại thường được xuất khẩu. Mặc dù Chính phủ Thái Lan không có kế hoạch hạn chế xuất khẩu gạo, nhưng các nhà xuất khẩu Thái Lan vẫn không muốn bán ra do nguồn cung không đảm bảo.

Việc tích trữ có thể đẩy giá gạo Thái Lan lên mức kém cạnh tranh, bỏ lỡ cơ hội vàng để tăng xuất khẩu khi gạo Ấn Độ vắng bóng trên thị trường quốc tế. Song các nhà xuất khẩu Thái Lan tỏ ra khá miễn cưỡng khi thực hiện giao dịch nếu không thể đảm bảo giao hàng ở mức giá tương đương các cam kết trước đó.

Một thương nhân tại công ty thương mại quốc tế có trụ sở tại Bangkok cho biết làm như vậy sẽ khiến họ tổn thất ngay lập tức.

Ngoài giá tăng do tích trữ, hiện tượng thời tiết cực đoan El Nino có khả năng làm giảm sản lượng gạo và khiến Thái Lan khó tăng xuất khẩu loại ngũ cốc này trong năm nay và năm tới.

Thái Lan có thể trồng lúa quanh năm nhờ lượng mưa gió mùa cùng với hệ thống tưới tiêu trải rộng. Tuy nhiên, El Nino dự kiến sẽ khiến lượng mưa giảm vào tháng 9 và tháng 10, thời điểm cây lúa cần được bổ sung nước. Điều đó có thể làm giảm sản lượng thu hoạch vào tháng 11.

Hơn nữa, lượng mưa thấp hơn có thể sẽ làm giảm mực nước tại các hồ chứa lớn, vốn cung cấp năng lượng cho hệ thống thủy lợi và đóng vai trò rất quan trọng đối với việc gieo trồng trái vụ.

Hiện chưa có ước tính sản lượng chính xác, nhưng Bộ Nông nghiệp Thái Lan chỉ dự báo rằng niên vụ 2023/2024 (kéo dài từ tháng 11/2023-10/2024) của Thái Lan sẽ thấp hơn dự kiến.

Do nguồn cung khan hiếm và tích trữ, Hiệp hội các nhà Xuất khẩu gạo Thái Lan giữ nguyên mục tiêu xuất khẩu năm 2023 ở mức 8,5 triệu tấn do nước này khó có thể tận dụng lệnh cấm xuất khẩu gạo của Ấn Độ./.

Tác giả: H.Thủy