Có rất nhiều ứng cử viên từng hoạt động trong các lĩnh vực và ngành nghề khác nhau tham gia cuộc đua tìm người kế nhiệm Tổng thống Philippines Duterte khi ông sắp kết thúc nhiệm kỳ 6 năm theo quy định của Hiến pháp nước này.

Tổng thống Philippines Rodrigo Duterte sẽ kết thúc nhiệm kỳ vào tháng 6.2022. Ảnh: Presidential Communications

Sau khi hạn chót đăng ký tranh cử kết thúc vào ngày 8/10 vừa qua, nhiều ứng cử viên nặng ký đã bắt đầu lộ diện, trong số này có cựu thượng nghị sĩ Ferdinand Marcos Jr (64 tuổi), con trai của cố Tổng thống Ferdinand Marcos, thượng nghị sĩ Manny Pacquiao - từng là võ sỹ quyền anh nổi tiếng, Phó Tổng thống Leni Robredo và Isko Moreno – thị trưởng Manila, từng là cựu diễn viên. Richard Heydarian, giáo sư lịch sử và khoa học chính trị tại Đại học Bách khoa Philippines nhận xét rằng, cuộc bầu cử này sẽ mang tính cạnh tranh rất lớn do không có ứng cử viên nào thực sự bật lên dẫn đầu.

Không giống như nhiều quốc gia khác chẳng hạn như Pháp – nơi có 2 cuộc bỏ phiếu để lựa chọn ra 2 ứng cử viên triển vọng nhất, Philippines chỉ có một cuộc bỏ phiếu. Điều này đồng nghĩa với việc bất cứ ai dẫn trước khi cuộc kiểm phiếu kết thúc, cũng sẽ trở thành tổng thống, ngay cả khi chỉ giành dưới 50% số phiếu ủng hộ. Trong một cuộc đua sít sao, cơ hội này có thể thuộc về bất cứ ai.

Con trai của cố Tổng thống Ferdinand Marcos

Ông Marcos Jr., con trai của cố Tổng thống Philippines Marcos, ra ứng cử vào ngày 5/10 với tuyên bố sẽ giúp đất nước đẩy lùi dịch Covid-19. Đây là lần đầu tiên ông Ferdinand Marcos Jr. tranh cử vị trí này. Trong một bài đăng trên trang Facebook, ông đã kêu gọi các cử tri ủng hộ chiến dịch của ông vì “các mục tiêu cao cả nhất”. Tuyên bố bản thân là một ứng cử viên đoàn kết dân tộc, ông cam kết sẽ đưa đất nước đến gần nhau sau sự tàn phá của dịch bệnh Covid-19.

Ông Marcos Jr., con trai độc nhất của cố Tổng thống Philippines Marcos. Ảnh: Straits times

Tuy vậy, tin tức về việc ông Marcos Jr. tranh cử tổng thống đã làm dấy lên nhiều luồng dư luận trái chiều, chủ yếu xuất phát từ sự bất bình dưới thời cha ông - cố Tổng thống Ferdinand Marcos Sr.

Cố Tổng thống Ferdinand Marcos Sr đã nắm quyền tại Philippines trong hai thập kỷ rưỡi với chính sách “bàn tay sắt”, chủ yếu điều hành đất nước bằng chế độ thiết quân luật. Ông đã bị lật đổ sau một cuộc biểu tình rầm rộ vào năm 1986. Trong thời gian nắm quyền, gia đình Marcos bị cáo buộc đã kiếm được những khoản lợi nhuận khổng lồ và một số chuyên gia ước tính thu nhập ròng của họ lên đến hơn 10 tỷ USD. Tuy vậy ông Marcos Jr. đã bác bỏ cáo buộc này.

Nhiều nhóm hoạt động ở Philippines đã lên tiếng phản đối bởi họ không muốn một thành viên của gia đình Marcos tranh cử vào vị trí cao nhất. Là người có năng lực, chính trị gia này được xem như một ứng viên nặng ký, nhưng quá khứ gia đình có thể trở thành rào cản khiến ông khó thực hiện mục tiêu.

Thượng nghị sỹ Manny Pacquiao

Trước khi dấn thân vào con đường chính trị, ông Manny Pacquiao từng là một võ sỹ quyền anh nổi tiếng. Trong 26 năm sự nghiệp, ông được đánh giá là võ sỹ boxing hay nhất mọi thời đại, là vận động viên duy nhất sở hữu danh hiệu thế giới ở 8 hạng cân khác nhau.

Tuy vậy, trên nghị trường ông vẫn được coi là một chính trị gia non trẻ. Để có thể tranh cử tổng thống thành công, Manny Pacquiao chắc chắn sẽ phải nỗ lực hơn rất nhiều. Là người có sức hút và theo thiên Chúa giáo, Pacquiao lần đầu tiên được bầu vào thượng viện Philippines vào năm 2016. Ông cho biết, ông muốn giúp đỡ những người có hoàn cảnh khó khăn. Trước khi thành danh, ông từng sống trong cảnh đói nghèo, phải bán kẹo và thuốc lá để kiếm sống.

Nhưng nhà phân tích Heydarian cho rằng, kể từ khi gia nhập thượng viện, vai trò của ông Manny Pacquiao khá mờ nhạt. “Ông ấy bước vào cuộc đua khi bản lĩnh chính trị của ông vẫn đang bị hoài nghi. Ông cũng không có những hành động gây ấn tượng mạnh mẽ với tư cách là một thượng nghị sỹ”.

Thay vì tranh cử chức phó tổng thống để có thời gian trải nghiệm và rèn giũa bản lĩnh chính trị, ông Pacquiao đã tranh cử vị trí cao nhất. Theo chuyên gia Heydarian, điều này có vẻ hơi vội vàng, tuy nhiên, sức ảnh hưởng của ông với tầng lớp người nghèo ở Philippines có thể giúp mang lại lợi thế cho ông.

Tổng thống Duterte trước đây từng nói rằng, ông coi Pacquiao là người kế nhiệm tiềm năng, một người có thể ứng cử tổng thống và nhận lời chúc phúc của ông vào năm 2022. Nhưng quan hệ giữa hai người đã trở nên xấu đi, khi Pacquiao đã công khai chất vấn chính sách của ông Duterte đối với Trung Quốc. Bên cạnh đó, ông Pacquiao được cho là đã đưa ra nhiều phát ngôn gây tranh cãi liên quan đến người đồng tính và vấn đề phá thai.

Thị trưởng Manila Moreno

Thượng nghị sỹ Moreno – người nộp đơn tranh cử tổng thống tuần trước đã có những bước tiến mạnh như vũ bão về chính trị trong 3 năm qua.

Moreno lớn lên trong khu ổ chuột của thành phố Manila, từng phải kiếm sống bằng nghề thu gom rác. Trong những năm 1990, ông đóng nhiều bộ phim lãng mạn của Philippines và trở thành tên tuổi nổi tiếng. Tên thật của ông là Francisco Domagoso, còn tên Isko Moreno là nghệ danh.

Tận dụng sự nổi tiếng làm bàn đạp, Moreno chuyển sang hoạt động chính trị vào năm 1998 với tư cách là cố vấn thành phố ở Manila trước khi được bầu làm phó thị trưởng vào năm 2007 và tiếp đến là thị trưởng vào năm 2019. Chỉ 2 năm sau chiến thắng của mình, ông đã đặt mục tiêu tranh cử vị trí cao nhất. Nhà phân tích Heydarian nhận xét rằng, giống Tổng thống Duterte, ông Moreno là một người theo chủ nghĩa dân túy nhưng lại có phong thái khác. Moreno là người theo đuổi đường lối trung dung và đôi khi có những chính sách cấp tiến.

Phó Tổng thống đương nhiệm Robredo

Một nhân vật khác cũng thu hút sự chú ý không kém là Phó Tổng thống đương nhiệm Robredo. Tại Philippines, các chức danh tổng thống và phó tổng thống được bầu riêng biệt, và hai nhân vật này thậm chí có thể đến từ 2 đảng phái khác nhau. Là một luật sư về nhân quyền, bà Robredo thường xuyên chỉ trích chính quyền Duterte, thậm chí công khai phản đối cuộc chiến chống ma túy mạnh mẽ tại Philippines mà bà gọi là “vô nghĩa”. Trước đó vào năm 2019, Tổng thống Duterte đã bổ nhiệm bà làm đồng chủ tịch cơ quan phòng chống ma túy, nhưng chỉ 3 tuần sau đó đã cách chức bà.

Robredo cũng là một nhà vận động tích cực cho bình đẳng giới và quyền của phụ nữ. Trong thông điệp đưa ra, bà đã kêu gọi người dân hãy ủng hộ bà nhằm tạo ra “cơ hội bình đẳng cho tất cả mọi người trong tương lai”.

Bất chấp vai trò của mình, Phó Tổng thống Robredo chỉ đứng thứ 5 trong các cuộc thăm dò về tỷ lệ ủng hộ, sau các ứng viên như Marcos, Pacquiao và Moreno. Tuy vậy, bà đã xây dựng được một mạng lưới rộng rãi những người ủng hộ. “Như những gì chúng ta đã chứng kiến trong cuộc bầu cử phó tổng thống năm 2016, bà ấy có thể xoay chuyển tình thế và giành chiến thắng trước các ứng cử viên khác”, giáo sư Heydarian đánh giá.

Con gái Tổng thống Duterte

Theo chuyên gia Heydarian, mặc dù phần lớn sự chú ý của cử tri đang tập trung vào các ứng cử viên đã chính thức tuyên bố tranh cử, nhưng không ai trong số họ dẫn đầu các cuộc thăm dò dư luận thời gian gần đây. Ông cho biết, ứng viên được yêu thích nhất vẫn là Duterte-Carpio – con gái tổng thống Duterte.

Cho đến này 8/10, bà Duterte-Carpio vẫn chưa tuyên bố chạy đua tổng thống thay vì đó cho biết đã hoàn tất các thủ tục để tái tranh cử chức thị trưởng thành phố Davao. Nhưng theo quy định của hệ thống bầu cử Philippines, việc nộp hồ sơ tranh cử thị trưởng giúp bà Duterte-Carpio có thời hạn tới ngày 15/11 để cân nhắc chuyển sang tranh cử tổng thống. Đây là điều mà ông Duterte – cha bà đã làm vào năm 2016.

Chuyên gia Heydarian nhận xét rằng, Duterte-Carpio có nhiều điểm khác biệt so với cha mình. Bà hoan nghênh ý kiến của các chuyên gia và chỉ đưa ra quyết định sau khi xem xét vấn đề kỹ lưỡng, ít khi có những quyết định nhanh chóng như ông Duterte. Nhiều nhà phê bình cho rằng, nếu như bà Duterte-Carpio thắng cử thì điều đó đồng nghĩa với việc tầm ảnh hưởng của ông Duterte sẽ tiếp tục được duy trì cho dù ông tuyên bố từ giã chính trường.

Tác giả: Hồng Anh