Phương tiện lưu thông trên tuyến đường cao tốc của VEC. (Ảnh: PV/Vietnam+)

Tổng công ty Đầu tư phát triển đường cao tốc Việt Nam (VEC) vừa có văn bản kiến nghị Bộ Giao thông Vận tải chấp thuận chủ trương điều chỉnh mức giá dịch vụ sử dụng đường bộ các tuyến cao tốc do đơn vị quản lý khai thác.

Chưa tăng phí theo lộ trình được duyệt

Hiện nay, VEC đang là chủ đầu tư 5 dự án đường cao tốc gồm Cầu Giẽ-Ninh Bình, Nội Bài-Lào Cai, Đà Nẵng-Quảng Ngãi, Thành phố Hồ Chí Minh-Long Thành-Dầu Giây và Bến Lức-Long Thành. Trong số đó, 4 dự án đường cao tốc đã đưa vào khai thác (riêng Dự án Cao tốc Bến Lức-Long Thành đang trong quá trình triển khai xây dựng).

Về tình hình thực hiện giá dịch vụ sử dụng trên 4 tuyến đường cao tốc, đối với Dự án Cao tốc Cầu Giẽ-Ninh Bình đã khai thác được 12 năm, mức giá hiện tại là 1.500 đồng/km/xe tiêu chuẩn (PCU). Cao tốc Nội Bài-Lào Cai đã khai thác được 9 năm, mức giá hiện tại là 1.500 đồng/km/PCU cho đoạn 4 làn xe (Km0-Km123) và 1.000 đồng/km/PCU đối với đoạn 2 làn xe (Km123-Km245).

Dự án Cao tốc Đà Nẵng-Quảng Ngãi, mức giá hiện tại là 1.500 đồng/km/PCU. Riêng Dự án Cao tốc Thành phố Hồ Chí Minh-Long Thành-Dầu Giây mức giá hiện tại là 2.000 đồng/km/PCU.

Dẫn chứng thực tế năm 2016, Bộ Giao thông Vận tải ban hành Quyết định 3789 ngày 23/11/2016 phê duyệt phương án tài chính 5 dự án đường cao tốc do VEC là chủ đầu tư, ông Phạm Hồng Quang, Tổng Giám đốc VEC cho biết các tuyến đường cao tốc do VEC quản lý khai thác sẽ tăng mức thu theo lộ trình 3 năm/lần, mỗi lần tăng 15%.

Cụ thể, năm 2017, tuyến đường Cao tốc Cầu Giẽ-Ninh Bình sẽ tăng mức thu lần thứ nhất, lần thứ 2 vào năm 2020 và lần 3 vào năm 2023. Tuyến Cao tốc Nội Bài-Lào Cai và Thành phố Hồ Chí Minh-Long Thành-Dầu Giây tăng mức thu lần đầu vào năm 2018, lần 2 vào năm 2021 và lần 3 vào năm 2024.

Tuy nhiên, thực hiện theo Nghị quyết 35 ngày 16/5/2016 của Chính phủ về hỗ trợ và phát triển doanh nghiệp đến năm 2020 và ý kiến chỉ đạo của lãnh đạo Chính phủ, Bộ Giao thông Vận tải về việc chưa tăng phí sử dụng đường bộ hoàn vốn Dự án BOT nên từ năm 2017 đến năm 2023, VEC chưa tăng mức thu theo lộ trình theo quy định tại phương án tài chính.

Năm 2021, Bộ Giao thông Vận tải ban hành Quyết định 2323 ngày 31/12/2021 phê duyệt phương án tài chính 5 dự án đường cao tốc do VEC là chủ đầu tư, phục vụ cho việc thẩm định sử dụng vốn của Hiệp định và ADB lần 2 cho Dự án xây dựng đường Cao tốc Bến Lức-Long Thành.

"Theo đó, các tuyến đường cao tốc do VEC quản lý khai thác sẽ tăng mức thu theo lộ trình 3 năm/lần, mỗi lần tăng 12%, thời điểm tăng lần 1 là năm 2024. Như vậy, tính đến hết năm 2023, VEC chưa thực hiện tăng mức giá dịch vụ sử dụng đường cao tốc do VEC làm chủ đầu tư," ông Quang thông tin thêm.

Tính đến hết năm 2023, VEC chưa thực hiện tăng mức giá dịch vụ sử dụng đường cao tốc do VEC làm chủ đầu tư. (Ảnh: PV/Vietnam+)

Đưa ra sự cần thiết phải điều chỉnh giá sử dụng đường bộ cao tốc, Tổng Giám đốc VEC cho biết theo kế hoạch trả nợ các dự án từ năm 2024, chi phí trả nợ của VEC sẽ tăng liên tục, ngoài ra các dự án sau thời gian đưa vào khai thác đã đến thời hạn phải sửa chữa trung tu, đại tu.

“Do đó, việc tiếp tục giữ chính sách nêu trên không phù hợp với phương án tài chính được duyệt tại Quyết định 3789 ngày 23/11/2016 và Quyết định 2323 ngày 31/12/2021 của Bộ Giao thông Vận tải,” ông Quang chỉ ra thực tế.

Ngoài ra, trong 2 năm 2020-2021, tình hình dịch bệnh COVID-19 đã ảnh hưởng lớn đến kết quả khai thác các dự án do VEC làm chủ đầu tư. Lưu lượng sụt giảm đã ảnh hưởng đến doanh thu và dòng tiền hòa chung 5 dự án do VEC làm chủ đầu tư trong phương án tài chính.

Xây dựng 3 kịch bản, đề xuất tăng phí từ đầu năm 2024

Sau khi cập nhật các thông số, VEC đã tính toán lại phương án tài chính, xây dựng 3 kịch bản tăng phí.

Kịch bản 1: VEC tăng giá dịch vụ sử dụng đường bộ cao tốc từ năm 2024 với lộ trình tăng phí 3 năm/lần, mỗi lần 12%. Tổng doanh thu thu phí 5 dự án giai đoạn 2024-2030 (bao gồm VAT) đạt 50.798 tỷ đồng. Lũy kế dòng tiền hòa chung 5 dự án luôn dương, VEC đảm bảo khả năng trả nợ, có đủ nguồn lực đầu tư đưa Dự án đường Cao tốc Bến Lức-Long Thành vào khai thác đúng tiến độ.

Kịch bản 2: VEC tăng giá dịch vụ sử dụng đường cao tốc từ năm 2025 với lộ trình tăng phí 3 năm/lần với tỷ lệ tăng là 12%. Khi đó, tổng doanh thu thu phí 5 dự án giai đoạn 2024-2030 đạt 48.428 tỷ đồng (bao gồm VAT), giảm 2.371 tỷ đồng so với kịch bản 1. Lũy kế dòng tiền hòa chung 5 dự án thiếu hụt giai đoạn 2026-2034, với mức thiếu hụt lớn nhất 1.261 tỷ đồng vào năm 2033, phương án tài chính bị phá vỡ.

Phương tiện lưu thông trên tuyến cao tốc Nội Bài-Lào Cai. (Ảnh: Việt Hùng/Vietnam+)

Kịch bản 3: VEC tăng giá dịch vụ sử dụng đường bộ cao tốc từ năm 2027 với lộ trình tăng phí 3 năm/lần với tỷ lệ tăng là 12%. Khi đó, tổng doanh thu thu phí 5 dự án giai đoạn 2024-2030 đạt 46.750 tỷ đồng (bao gồm VAT), giảm 4.048 tỷ đồng so với kịch bản 1, với mức thiếu hụt lớn nhất 2.301 tỷ đồng vào năm 2034, phương án tài chính 5 dự án bị phá vỡ.

Trên cơ sở đó, VEC kiến nghị Bộ Giao thông Vận tải chấp thuận phương án tăng giá dịch vụ sử dụng đường cao tốc các dự án do VEC làm chủ đầu tư với thời gian tăng thực hiện điều chỉnh từ tháng 1/2024./.

Tác giả: Việt Hùng