Ngày 13/11/2024, Tổng Thanh tra Chính phủ đã ban hành Kết luận thanh tra số 419/KL-TTCP về việc tái cơ cấu doanh nghiệp Nhà nước (sắp xếp lại, cổ phần hóa, thoái vốn), việc chuyển đổi mục đích sử dụng đất từ đất sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp Nhà nước, doanh nghiệp cổ phần hóa sang kinh doanh đất, xây dựng nhà ở giai đoạn 2011-2021 tại Bộ Giao thông vận tải (GTVT).

Theo kết luận thanh tra, ACV không thuộc diện phải cổ phần hóa theo các quy định tại Quyết định số 14/2011/QĐ-TTg ngày 04/03/2011 và Quyết định số 37/2014/QĐ-TTg ngày 18/06/2014 của Thủ tướng Chính phủ. Lý do là phần lớn các cảng hàng không do ACV quản lý có chức năng lưỡng dụng (vừa phục vụ dân dụng, vừa phục vụ quân sự). Tuy nhiên, Bộ GTVT vẫn tiến hành cổ phần hóa doanh nghiệp này, dẫn đến nhiều khó khăn và vướng mắc trong xử lý tài sản khu bay, đất đai và cơ chế chính sách.

Quá trình cổ phần hóa ACV không đạt được hiệu quả như phương án đã được phê duyệt. Cụ thể, Bộ GTVT đã phê duyệt giá trị doanh nghiệp khi chưa hoàn thiện hồ sơ pháp lý đối với 29 cơ sở nhà đất và chưa có phương án sử dụng đất được UBND các tỉnh, thành phố phê duyệt. Ngoài ra, việc xác định lợi thế kinh doanh sai quy định đã dẫn đến thiếu hụt 581 triệu đồng phải nộp ngân sách Nhà nước. 

Thanh tra nhấn mạnh trách nhiệm thuộc về Bộ GTVT, Ban Chỉ đạo cổ phần hóa, ACV và đơn vị tư vấn xác định giá trị doanh nghiệp.

Đáng chú ý, ACV còn vướng nhiều sai phạm trong quản lý và sử dụng đất đai khi thực hiện cổ phần hóa. Theo kết luận thanh tra, ông lớn ngành hàng không chưa hoàn tất thủ tục pháp lý về đất đai tại 20 cơ sở nhà đất (ngoài khu vực cảng hàng không, sân bay) với tổng diện tích khoảng 35.124m².

ACV cũng bị quy trách nhiệm về vấn đề chuyển đổi đất sang kinh doanh đất, xây dựng nhà ở tại dự án số 108-112B-114 đường Hồng Hà (quận Tân Bình, TP.HCM). Tại đây, Sasco (công ty có phần vốn lớn của ACV) đã hợp tác với một doanh nghiệp bất động sản xây dựng và bán căn hộ khi chưa được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất. Dự án này chưa hoàn thành các thủ tục chuyển đổi mục đích sử dụng đất, xác định giá đất và nộp tiền sử dụng đất theo quy định. 

Căn cứ vào kết luận, trách nhiệm được xác định thuộc về Bộ GTVT, UBND TP. HCM, Sasco và ACV,... 

Kết luận của Thanh tra Chính phủ cho thấy, việc cổ phần hóa và quản lý tài sản tại ACV đã dẫn đến những sai phạm nghiêm trọng, không chỉ ảnh hưởng đến ngân sách Nhà nước mà còn tạo ra nguy cơ mất an ninh, an toàn hàng không. Các cơ quan, đơn vị liên quan cần nhanh chóng khắc phục các tồn tại, hoàn thiện hồ sơ pháp lý và chịu trách nhiệm trước pháp luật.

Ảnh minh họa

ACV được biết là đơn vị đầu tư, quản lý, vận hành hệ thống sân bay tại Việt Nam. Tính đến cuối tháng 9/2024, doanh nghiệp có quy mô hơn 73.000 tỷ đồng tài sản, vốn chủ sở hữu vượt mức 58.000 tỷ đồng.

Quý 3/2024, doanh thu ACV đạt 5.655 tỷ đồng, tăng trưởng 6% so với cùng kỳ. Lợi nhuận gộp đạt 3.631 tỷ đồng, tăng 9,2%, đưa biên lợi nhuận gộp lên mức 64,2%.

Tuy nhiên, lợi nhuận trước thuế giảm 15,7% xuống còn 2.878 tỷ đồng và lợi nhuận sau thuế thuộc về cổ đông công ty mẹ cũng giảm 18,3%, chỉ còn 1.977 tỷ đồng. 

Trong quý, doanh thu tài chính của ACV giảm mạnh 70% xuống còn 294 tỷ đồng, trong khi chi phí tài chính tăng vọt từ 20 tỷ lên 809 tỷ đồng, do lỗ tỷ giá gần 800 tỷ đồng.

Khoản lỗ tỷ giá lớn của ACV trong quý này không hẳn là điều bất ngờ. Trước đó, Chứng khoán Rồng Việt (VDSC) đã nêu lên mối lo ngại đối với lợi nhuận của ACV do xu hướng tăng giá mạnh của đồng Yên.

ACV đang có nợ dài hạn xấp xỉ 63,5 tỷ Yên từ nguồn vốn ODA, do đó, xu hướng tăng giá của đồng Yên sẽ tạo nên những tác động tiêu cực đối với lợi nhuận doanh nghiệp. Đây cũng là thế khó của ACV trong bối cảnh hiện nay, nếu tỷ giá liên tục tăng trong những tháng còn lại của năm 2024 sẽ đẩy doanh nghiệp vào tình trạng lỗ tỷ giá cả năm 2024.

Tính đến 30/9, tổng tài sản của ACV đạt 73.258 tỷ đồng, tăng gần 6.000 tỷ đồng so với đầu năm. Trong đó, công ty đang sở hữu hơn 27.241 tỷ đồng tiền mặt và tiền gửi, chiếm 37% tổng tài sản. Tài sản dài hạn dở dang đạt 14.880 tỷ đồng, phần lớn được đầu tư vào các dự án sân bay, bao gồm 9.500 tỷ đồng cho giai đoạn 1 sân bay Long Thành và 3.700 tỷ đồng cho nhà ga T3 Tân Sơn Nhất.

Ngoài ra, khoản phải thu ngắn hạn của ACV đang ở mức 13.782 tỷ đồng, trong đó có 8.846 tỷ đồng là nợ xấu từ các hãng hàng không như Bamboo Airways, Vietjet và Vietnam Airlines.