Cước vận tải biển neo cao nhờ xung đột

Trong năm 2023, thị trường vận tải biển toàn cầu trầm lắng do nội lực của thương mại toàn cầu còn khá yếu, điều này dẫn đến giá cước vận chuyển container đường biển có chiều hướng đi xuống trong phần lớn thời gian năm 2023. Tuy nhiên, cục diện đã thay đổi nhanh chóng kể từ đầu 2024, chỉ số giá cước container toàn cầu đảo chiều mạnh mẽ từ mức 1661 USD/FEU trong tháng 12/2023 lên 3964 USD/FEU trong tháng 1/2024.

Đến hiện tại, giá cước vẫn neo cao 50,5% so với tháng 4/2024 và tăng 145,5% so với cuối 2023, khi lực lượng Houthi tiếp tục tuyên bố mở rộng vùng tấn công sang khu vực biển Ấn Độ Dương (25/4) và biển Địa Trung Hải (3/5). Đồng thời, tình trạng hạn hán tại kênh đào Panama cũng chưa được cải thiện.

TPS nhận thấy giá cước vận tải sẽ tiếp tục duy trì ở ngưỡng cao trong nửa cuối năm 2024 nhờ ba yếu tố chính. Một là xung đột khu vực biển Đỏ chưa có dấu hiệu hạ nhiệt khi lực lượng Houthi liên tục tuyên bố mở rộng phạm vi tấn công ra khu vực biển Ấn Độ Dương và Địa Trung Hải gây thêm áp lực cho ngành vận tải biển.

Hai là nhu cầu hàng hoá phục hồi, giá cước thường có xu hướng tăng trong mùa cao điểm quý III, quý IV. Ba là đang có dấu hiệu thiếu container tại các cảng xuất lớn, điều này sẽ gây áp lực mạnh lên giá cước khi bước vào mùa cao điểm.

Dù vậy, TPS vẫn nhận thấy các yếu tố giúp hạ nhiệt giá cước trong giai đoạn tới nhờ kỳ vọng mực nước hồ Gatun sẽ cải thiện khi Panama đang bước vào mùa mưa (tháng 5 – tháng 11). Đồng thời hiện tượng La Nina cũng sẽ quay trở lại giúp các tàu hàng tránh đi qua khu vực xung đột, rút ngắn thời gian từ châu Á - EU, tạo điều kiện cho giá cước hạ nhiệt. 

Song các chuyên gia TPS lưu ý về khả năng nhiều tàu hàng cùng chuyển hướng đến kênh đào Panama có thể dẫn đến tình trạng tắc nghẽn và tác động ngược lại khiến giá cước tăng.

Nhìn chung, nhóm phân tích đánh giá triển vọng tích cực cho ngành trong nửa cuối năm 2024. Động lực hỗ trợ đến từ tâm lý tiêu dùng tại Mỹ và EU đang trong xu hướng hồi phục, hỗ trợ cho doanh số bán hàng trong thời gian tới dù vẫn thấp hơn so với mức trước Covid-19.

Bên cạnh đó, chỉ số nhà quản trị mua hàng (PMI) của các nền kinh tế lớn đang có sự phục hồi tích cực trong nửa đầu năm 2024; áp lực lạm phát hạ nhiệt và duy trì ở mức thấp cũng sẽ hỗ trợ cho tiêu dùng. Đặc biệt là nhu cầu vận chuyển hàng hoá cao khi bước vào mùa cao điểm quý III và quý IV.

Nguồn cung tàu mới tăng nhưng chưa quá nghiêm trọng

Theo BIMCO, trong năm 2023, thị trường đã đón nhận thêm tổng cộng 350 tàu container mới đi vào vận hành, tương đương 2,2 triệu TEU, trong khi công suất tàu phá dỡ trong 2023 ở mức thấp, điều này khiến tổng công suất toàn cầu tăng thêm 8% so với cùng kỳ năm ngoái.

Năm 2024, dự báo thị trường vận tải container toàn cầu sẽ đón nhận thêm 478 tàu mới, tương đương 3,1 triệu TEU (tăng 41% so với cùng kỳ năm ngoái). Trong khi đó, công suất tàu phá dỡ dự kiến sẽ chậm lại do nhu cầu vận tải phục hồi và xung đột tại biển Đỏ. Do đó, tổng công suất toàn cầu dự kiến sẽ tăng thêm 10% trong 2024.

Dù trong năm nay thị trường dự kiến sẽ đón lượng cung tàu cao kỷ lục, song TPS cho rằng tình trạng dư cung có thể chưa quá nghiêm trọng cho đến khi tình trạng xung đột tại biển Đỏ được giải quyết. Bởi để đáp ứng nhu cầu vận chuyển hàng hóa được dự kiến tăng cao trong mùa cao điểm, các hãng tàu sẽ phải cần thêm nhiều tàu hàng hơn.

Triển vọng khả quan cho thị trường nội địa

Ở thị trường nội địa, các số liệu vĩ mô như kim ngạch xuất – nhập khẩu hàng hoá 4 tháng đồng loạt tăng trưởng 15% so với cùng kỳ, lần lượt đạt 123,64 tỷ USD và 115,24 tỷ USD. Chỉ số PMI tháng 04/2024 cũng quay lại trên ngưỡng 50 điểm, ở mức 50,3 điểm.

Bên cạnh đó, sản lượng hàng hóa qua cảng Việt Nam tiếp tục ghi nhận tăng trưởng tích cực. Theo Cục Hàng hải Việt Nam, tổng sản lượng sau 4 tháng năm 2024 ước đạt 277 triệu tấn, tăng 20% so với cùng kỳ. Trong đó, hàng xuất khẩu và nhập khẩu đều chứng kiến mức tăng trưởng mạnh so với cùng kỳ, lần lượt tăng 19% và 31% so với cùng kỳ.

Đối với hàng container, sản lượng thông qua 4 tháng đạt 9,3 triệu TEU, tăng 27% so với cùng kỳ năm ngoái; trong đó, hàng nội địa ghi nhận mức tăng mạnh nhất với +38% YoY đạt 3.4 triệu TEU; hàng XK và NK ghi nhận mức tăng lần lượt 22% và 20% YoY.

Những con số này đã củng cố kỳ vọng của TPS về triển vọng cả ngành cảng biển trong quý II/2024.