Hội thảo do Phó Trưởng Ban Kinh tế Trung ương Nguyễn Hữu Nghĩa, Phó Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN) Đào Minh Tú và Thứ trưởng Bộ Tài chính Trần Xuân Hà đồng chủ trì. Tham dự Hội thảo có đại diện Lãnh đạo Bộ Tài nguyên và Môi trường, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước, Hiệp hội Bất động sản Việt Nam cùng nhiều doanh nghiệp, tập đoàn tài chính...

Mở đầu Hội thảo, Phó Trưởng Ban Kinh tế Trung ương Nguyễn Hữu Nghĩa đưa dẫn chứng về việc thực hiện Nghị quyết số 10-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XII nhằm đưa kinh tế tư nhân thành động lực phát triển kinh tế thị trường. Trong đó, việc tạo lập môi trường đầu tư, kinh doanh thuận lợi cho phát triển kinh tế tư nhân, nhất là tăng cường khả năng tiếp cận các nguồn lực của kinh tế tư nhân là nhiệm vụ quan trọng.

Ông Nguyễn Hữu Nghĩa - Phó Trưởng ban Kinh tế Trung ương phát biểu khai mạc

Thực hiện Nghị quyết này, Nhà nước cần tạo điều kiện cho kinh tế tư nhân tiếp cận vay vốn ngân hàng, huy động vốn trên thị trường chứng khoán; phát triển đa dạng các định chế tài chính, các quỹ đầu tư mạo hiểm, các quỹ bảo lãnh tín dụng, các tổ chức tài chính vi mô, các tổ chức tư vấn tài chính, dịch vụ kế toán, kiểm toán, thẩm định giá, xếp hạng tín nhiệm... Bên cạnh đó, cần đẩy mạnh cơ cấu lại và phát triển đồng bộ thị trường chứng khoán, thúc đẩy phát triển thị trường trái phiếu doanh nghiệp và các thị trường chứng khoán phái sinh. Đây sẽ là kênh huy động vốn trung và dài hạn quan trọng của các doanh nghiệp tư nhân.

Với thực trạng này, tại phiên hiến kế Tài chính - Tín dụng sáng nay các nhà quản lý, định chế tài chính, doanh nghiệp tư nhân sẽ cùng bàn thảo trong phiên hiến kế để đưa ra giải pháp khơi thông dòng vốn, phát triển thị trường trái phiếu, quỹ hưu trí tự nguyện và quỹ đầu tư bất động sản.

Phát biểu tại Hội thảo, Phó Thống đốc NHNN Đào Minh Tú cho rằng, những năm qua, từ khi thực hiện Nghị quyết Trung ương 5 khóa IX về đổi mới cơ chế chính sách, khuyến khích và tạo điều kiện phát triển kinh tế tư nhân, khu vực tư nhân đã không ngừng phát triển, đóng góp vào sự nghiệp đổi mới và phát triển kinh tế xã hội của đất nước. Nghị quyết số 10-NQ-TW xác định kinh tế tư nhân là động lực quan trọng để phát triển kinh tế. Theo đó, trong những năm qua, NHNN đã và đang triển khai nhiều giải pháp như:

Một là, hoàn thiện khuôn khổ pháp lý tạo điều kiện cho mọi thành phần kinh tế được mở rộng vay vốn theo năng lực tài chính, kinh doanh, đồng thời mở rộng kênh cấp vốn tín dụng khác (bảo lãnh, thuê tài chính...) của tổ chức tín dụng cho nền kinh tế.

Hai là, chủ động, linh hoạt điều hành đồng bộ các công cụ chính sách tiền tệ để đảm bảo thanh khoản cho TCTD, duy trì mặt bằng lãi suất thị trường ổn định nhằm cân đối vốn kịp thời hỗ trợ sản xuất - kinh doanh của doanh nghiệp, người dân.

Phó Thống đốc Đào Minh Tú trao đổi với chuyên gia trong giờ giải lao

Ba là, chỉ đạo các TCTD cân đối năng lực tài chính, tiết giảm chi phí hoạt động, nâng cao hiệu quả kinh doanh, đảm bảo an toàn hoạt động để có điều kiện giảm lãi suất cho vay ở mức hợp lý, phù hợp với mức độ rủi ro khoản vay; chia sẻ khó khăn với khách hàng; cải cách thủ tục hành chính trong hoạt động cấp tín dụng để tạo điều kiện cho doanh nghiệp, người dân tiếp cận tín dụng ngân hàng.

Cụ thể, ưu tiên tập trung vốn cho vay các lĩnh vực sản xuất, lĩnh vực ưu tiên theo chỉ đạo của Chính phủ, trong đó có doanh nghiệp tư nhân; cơ cấu lại thời hạn trả nợ, miễn giảm lãi vay trên cơ sở đánh giá các biện pháp khắc phục khó khăn trong sản xuất - kinh doanh và khả năng trả nợ của khách hàng vay; cải cách quy trình và thủ tục hành chính trong cho vay nhằm giảm bớt phiền hà cho khách hàng trên cơ sở tuân thủ quy định pháp luật về cấp tín dụng.

Theo Phó Thống đốc Đào Minh Tú, việc triển khai đồng bộ các giải pháp nêu trên đã góp phần đưa tăng trưởng tín dụng phù hợp với khả năng hấp thụ vốn của nền kinh tế, cơ cấu tín dụng có sự điều chỉnh tích cực, trong đó tín dụng tập trung vào 05 lĩnh vực ưu tiên theo chủ trương của Chính phủ (tỷ trọng tín dụng đối với lĩnh vực nông nghiệp, nông thôn tăng từ 21,6% năm 2016 lên 24,8% trong năm 2018 và 25,2% tháng 3/2019...); tín dụng đối với lĩnh vực tiềm ẩn rủi ro được kiểm soát ở mức hợp lý; qua đó khơi thông nguồn vốn tín dụng, hỗ trợ tích cực cho doanh nghiệp, người dân trong sản xuất - kinh doanh.

Các doanh nghiệp, khách hàng có nhu cầu vay vốn phục vụ sản xuất - kinh doanh, có năng lực tài chính tốt, dự án, phương án sản xuất - kinh doanh hiệu quả, khả thi đã tiếp cận được vốn tín dụng dễ dàng với lãi suất hợp lý. Nhờ đó, hệ thống TCTD đã thu hút nguồn vốn nhàn rỗi từ dân cư, chuyển hóa các nguồn vốn huy động nhỏ, lẻ, ngắn hạn thành các nguồn vốn cho vay trung, dài hạn đối với nền kinh tế.

Phó Thống đốc Đào Minh Tú cho rằng, sự mất cân đối giữa kênh cung ứng vốn ngân hàng và thị trường vốn còn rất bất cập. Trong khi nhu cầu vốn trung, dài hạn của doanh nghiệp để mở rộng và phát triển sản xuất - kinh doanh rất lớn nhưng thị trường vốn chưa phát triển đủ cả về quy mô và chất lượng để có thể đáp ứng được nhu cầu này. Do đó, vốn trung, dài hạn cho nền kinh tế chủ yếu vẫn phải dựa vào hệ thống ngân hàng, tín dụng trung dài hạn chiếm tỷ trọng khá lớn (khoảng 50,6% tổng dư nợ).

Thực trạng này đã và đang tạo sức ép và rủi ro rất lớn cho hệ thống TCTD. Do đó, để đáp ứng nhu cầu vốn trung, dài hạn của các doanh nghiệp nói riêng và nền kinh tế nói chung thì phát triển thị trường chứng khoán là điều kiện tất yếu, giảm dần lệ thuộc vào tín dụng ngân hàng, đặc biệt là các nhu cầu vốn trung, dài hạn.

Trên cơ sở bám sát chỉ đạo của Đảng và Nhà nước, nhằm khơi thông nguồn vốn phục vụ phát triển kinh tế - xã hội nóichung và phát triển kinh tế tư nhân nói riêng, để kinh tế tư nhân trở thành động lực quan trọng của nền kinh tế. Trong thời gian tới, về phía ngành Ngân hàng, NHNN sẽ điều hành chính sách tiền tệ chủ động, linh hoạt; nâng cao chất lượng tín dụng, phù hợp với khả năng hấp thụ vốn của nền kinh tế và tiếp tục tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp tăng khả năng tiếp cận tín dụng.

Bên cạnh đó, NHNN sẽ phối hợp chặt chẽ với Bộ Tài chính và các Bộ, ngành liên quan đẩy mạnh cơ cấu lại và phát triển nhanh, bền vững các phân đoạn thị trường tài chính; tạo điều kiện cho kinh tế tư nhân huy động vốn trên thị trường chứng khoán...

Ông Trần Xuân Hà - Thứ trưởng Bộ Tài chính cho rằng, dưới sự chỉ đạo của Chính phủ, nhiều giải pháp được triển khai để thực hiện Nghị quyết TW 10. Trong đó, nhiệm vụ trọng tâm là hoàn thiện thể chế quản lý tài chính doanh nghiệp và minh bạch hóa thông tin; cổ phần hóa các doanh nghiệp nhà nước, thoái vốn Nhà nước tại doanh nghiệp gắn với niêm yết, đăng ký giao dịch trên thị trường chứng khoán... Những biện pháp này góp phần đẩy phát triển kinh tế, mở rộng đầu tư, nâng cao kim ngạch xuất nhập khẩu, tạo nguồn thu cho ngân sách nhà nước.

"Thị trường chứng khoán với vai trò là kênh huy động vốn trung - dài hạn cho đầu tư phát triển đã có sự phát triển đáng ghi nhận", ông Hà nhấn mạnh.

Hội thảo chuyên đề diễn ra trong hơn 3 giờ đồng hồ với 3 phiên thảo luận gồm: Khơi thông tín dụng trung – dài hạn và thúc đẩy phát triển thị trường trái phiếu doanh nghiệp tại Việt Nam; Tăng cường tính hấp dẫn của mô hình quỹ hưu trí tự nguyện; Thúc đẩy phát triển quỹ đầu tư bất động sản tại Việt Nam.

Trả lời câu hỏi từ người điều phối về sự mất cân bằng thị trường tín dụng và thị trường vốn, ông Nguyễn Quốc Hùng - Vụ trưởng Vụ Tín dụng các ngành kinh tế, NHNN cho rằng thực trạng của nền kinh tế hiện nay tạo áp lực quá lớn đến hệ thống các TCTD.

Ông Hùng dẫn ra một số nguyên nhân chính dẫn đến sự mất cân bằng gồm: Phía doanh nghiệp chưa có báo cáo kế hoạch kinh doanh dài hạn, việc quen thói quen sử dụng vốn dài hạn và xây dựng các kế hoạch phát triển dài hạn. Doanh nghiệp chưa có kế hoạch dẫn đến ảnh hưởng lâu dài; Doanh nghiệp còn ngại công bố thông tin, báo cáo thông tin tài chính chưa được rõ ràng, gây khó khăn cho các tổ chức tín dụng; Chưa đáp ứng được điều kiện phát hành trái phiếu, thiếu vắng các nhà đầu tư chuyên nghiệp mang tính lâu dài, tính thanh khoản của trái phiếu chưa cao, chưa có các tổ chức xếp hạng tín dụng tạo điều kiện cho doanh nghiệp và các nhà đầu tư...

Theo ông Hùng, giải pháp để giải quyết các nguyên nhân trên là rà soát, khuyến khích, tạo điều kiện cho doanh nghiệp, hiện đại hóa công nghệ thông tin, sớm hình thành công ty xếp hạng tín nghiệm đủ năng lực. Về phía doanh nghiệp cần nâng cao năng lực tài chính, quản trị điều hành, có kế hoạch sản xuất kinh doanh dài hạn, có lộ trình đủ lớn, tập trung vào phát triển vốn thông qua phát hành trái phiếu...

Còn theo ông Phạm Thanh Hà - Vụ trưởng Vụ Chính sách tiền tệ NHNN, đa số nguồn vốn là ngắn hạn, dự nợ tín dụng vẫn chiếm tỷ trọng lớn. Sự chuyển dịch từ tiền tệ sang thị trường vốn là tất yếu. Hiện, thị trường trái phiếu chính phủ phát triển mạnh mẽ, kiểm soát lạm phát. Hai năm trở lại đây, trái phiếu doanh nghiệp chuyển dịch tích cực. Đối với TCTD, NHNN sẽ đưa ra quy định rõ ràng. Về lãi suất ưu tiên là 6,5%, thị trường tín dụng ngân hàng khác với thị trường vốn, nhất là khi phát hành trái phiếu. Số liệu thông kê, 18% số vốn dành cho doanh nghiệp vừa và nhỏ.

Các đại biểu đã cùng nhau thảo luận tìm kiếm nhiều giải pháp về tăng cường tính hấp dẫn của Quỹ hưu trí tự nguyện - Một trong số kênh dẫn vốn được đánh giá là hiệu quả cho nền kinh tế.

Bà Phan Thị Thanh Hiền - Vụ Tài chính Ngân hàng, Bộ Tài chính cho biết, việc phát triển hưu trí tự nguyện đang có 2 sản phẩm là bảo hiểm và quỹ hưu trí tự nguyện. Hai mục tiêu quan trọng là phát triển xã hội và tạo nguồn vốn cho doanh nghiệp. Với sản phẩm bảo hiểm hưu trí, cả nước có 6 trên 18 doanh nghiệp có sản phẩm này, tổng tài sản đạt 2.677 tỷ đồng. Trung bình, khoảng 500 tỷ đồng một năm đầu tư cho sản phẩm bảo hiểm hưu trí. Về quỹ hưu trí tự nguyện, từ năm 2016 mới có một doanh nghiệp đề xuất cấp phép đủ hoạt động kinh doanh và dự kiến sẽ được cấp phép trong vài tháng tới.

"Quỹ hưu trí tự nguyện chưa được triển khai như mong muốn bởi đây là sản phẩm có sự tham gia của người lao động và người sử dụng lao động. Mọi người chỉ có thể tham gia nếu doanh nghiệp có chính sách cho người lao động, trong khi người dân cũng có nguồn lực tài chính nhất định". "Việc phát triển quỹ hưu trí tốn nhiều thời gian, nhiều nước mất 30-50 năm. Điều này cần có sự đồng hành từ doanh nghiệp, người dân, cơ chế chính sách phù hợp", bà nhấn mạnh.

Ông Nguyễn Trung Thực - Giám đốc một doanh nghiệp, đại diện Hội Doanh nghiệp nhỏ và vừa Việt Đức chia sẻ, kinh tế hộ gia đình có những dự án kinh doanh rất tốt, trong khi khó có thể minh bạch thông tin đáp ứng nhu cầu của ngân hàng, bày tỏ mong muốn có giải pháp giúp doanh nghiệp tiếp cận vốn thuận lợi hơn.

Ông Nguyễn Quốc Hùng - Vụ trưởng Vụ Tín dụng các ngành kinh tế, NHNN cho biết, thời gian qua, cơ quan quản lý có nhiều chính sách quan tâm đến doanh nghiệp. Ngành Ngân hàng cũng chỉ đạo quyết liệt, hỗ trợ doanh nghiệp vay vốn. Tuy nhiên, ông Hùng cho rằng bên cạnh cơ chế chính sách, bản thân doanh nghiệp cũng cần công khai thông tin, minh mạch để tăng độ uy tín.

Theo ông Lê Hoàng Châu - Chủ tịch Hiệp hội Bất động sản TP HCM, bên cạnh sự điều chỉnh từ phía nhà nước, các doanh nghiệp bất động sản cũng cần nâng uy tín doanh nghiệp để đủ điều kiện vay vốn. Đối với thị trường trái phiếu doanh nghiệp, hiện nay có nhiều điểm mới mở ra khả năng huy động vốn nhưng thông tin cần hết sức minh bạch.

Cũng tại Hội thảo, các đại biểu đã cùng nhau trao đổi về chủ đề "Thúc đẩy phát triển qũy đầu tư bất động sản tại Việt Nam".

Cảm ơn những ý kiến thiết thực của các chuyên gia, nhà quản lý, thay mặt Ban tổ chức, ông Cấn Văn Lực - Chuyên gia kinh tế trưởng, Giám đốc Viện đào tạo và nghiên cứu BIDV tóm tắt lại những hiến kế của doanh nghiệp qua 3 phiên thảo luận.

Về thị trường tài chính, các chuyên gia đưa ra 8 hiến kế gồm: tiếp tục hoàn thiện thể chế; tái cơ cấu thị trường tài chính và thị trường vốn; tăng cường minh bạch thông tin; xây dựng văn hóa minh bạch thông tin và văn hóa xếp hạng tín nhiệm; thúc đẩy xây dựng hạ tầng về tài chính, cổng thông tin, cơ quan xếp hạng tín nhiệm; đưa ra giải pháp thanh khoản thị trường.

Bên cạnh đó, việc giáo dục tài chính cũng đóng vai trò quan trọng, cần phải tuyên truyền cho người dân, nhà đầu tư hiểu các vấn đề của thị trường. Với các nhà quản lý, việc thực thi, phối hợp chính sách phải tốt hơn.

Với quỹ hưu trí tự nguyện, các chuyên gia đưa ra nhiều hiến kế quan trọng như: chính sách thuế phải phù hợp hơn; quy định linh hoạt hoạt động của quỹ, cho phép rút trước hạn... Quỹ hưu trí cũng cần đa dạng hóa danh mục đầu tư, đa dạng hóa kênh phân phối, tăng tính thanh khoản.

Trong thị trường bất động sản, Chính phủ cần hoàn thiện khung pháp lý, giải đáp các vướng mắc về chuyển ngượng bất động sản; tăng tính thanh khoảng, nhất là chứng chỉ quỹ, sửa đổi luật chứng khoán. Bên cạnh đó, cần có chính sách thuế phù hợp hơn mà vẫn quản lý được rủi ro đi kèm.

Ông Nguyễn Hữu Nghĩa - Phó Trưởng Ban Kinh tế Trung ương đánh giá cao nhiều kiến nghị được đề cập tại phiên hiến kế. Nhiều vấn đề đáng lưu ý như hệ thống tài chính đang dựa nhiều vào hệ thống ngân hàng; các quỹ đầu tư bất động sản, quỹ hưu trí tự nguyện sau 8- 9 năm vẫn chưa được vận hành, đối tượng thực hiện chưa nhiều. Tuy nhiên, nhiều vấn đề còn phức tạp, cần đánh giá dưới góc độ đa chiều để tiến hành giải quyết.

Ngân hàng Nhà nước