Nghề này người xưa thường gọi là "vốn ăn mày, lãi quan viên", bởi nó chỉ cần vốn ít, lại cải thiện được thu nhập trong những lúc nông nhàn, giúp cuộc sống của người dân bớt khó khăn. 

Nghề đồng nát chẳng biết có từ bao giờ, nhưng hình ảnh những người phụ nữ đạp xe rong ruổi trên những con phố cổ ở Nam Định đã trở nên quen thuộc trong tâm trí của nhiều người dân nơi đây. Đây là nghề chẳng kén người làm, chỉ cần chăm chỉ, nhẫn nại với một chút vốn liếng ít ỏi là có thể hành nghề khắp các con đường, góc phố.

Mỗi ngày phải di chuyển quãng đường từ 20-30 km, chiếc xe đạp là bạn đồng hành của những người làm nghề đồng nát. Chiếc xe là phương tiện đi lại và vận chuyển hàng về các điểm thu gom tập trung trong thành phố. 

Ở thành phố Nam Định, rất nhiều điểm thu mua phế liệu nằm ngay giữa những con phố sầm uất.  

Bất cứ thứ gì cũng có thể chở trên những chiếc xe đạp, từ giấy bìa, lon bia cho đến sắt thép phế liệu. 

Giấy vụn, lông gia cầm, vỏ lon bia, sắt vụn… Tất cả những gì mà người khác không dùng đến đều có thể trở thành thứ sinh lời cho những người thu mua đồng nát. Đồng có lẽ là thứ giá trị nhất khi thu mua, mỗi kg đồng có thể bán được từ 90.000-140.000 đồng. Còn với giấy bìa thì chỉ trên dưới 5.000 đồng/kg. Thu nhập của nghề đồng nát cũng không ổn định, ngày nhiều có thể được khoảng 100.000 đồng, nhưng cũng có ngày chẳng thu được gì. 

Giờ nghỉ trưa là lúc những người thu mua đồng nát tập trung tại những điểm thu mua phế liệu để bán lại và cũng là lúc nghỉ ngơi. Bữa trưa đạm bạc của những người đồng nát đôi khi chỉ là bún với nước canh dưa hay đơn giản chỉ là bát cơm nguội mang đi từ sáng sớm. 

Đó cũng là lúc tranh thủ chợp mắt để chiều có thể tiếp tục rong ruổi làm việc.

Những bữa trưa gọn nhẹ ngay trên vỉa hè.

Cụ Thành 78 tuổi có lẽ là người cao tuổi nhất làm nghề đồng nát ở thành phố Nam Định. Trước đây cụ làm cửu vạn ở chợ Rồng (một trong những khu chợ lớn nhất thành phố). Khi không thể tiếp tục bê hàng được nữa đành chuyển sang làm nghề này. Không đi được xe đạp, hàng ngày cụ đi bộ loanh quanh mấy khu phố gần nhà để kiếm chút giấy bìa, ni lông.

Mỗi lần ngồi cũng nhau phân loại phế liệu, tiếng nói cười rộn rã làm vơi đi những nhọc nhằn trong công việc. 

Nghề đồng nát nhọc nhằn vất vả, nhiều lúc bắt gặp thái độ khinh thường của người bán cũng khiến cho họ tủi thân. Nhưng giữa cuộc sống bộn bề, họ đều chấp nhận và vượt qua khó khăn để kiếm những đồng tiền chân chính để vun đắp cho gia đình nhỏ bé của mình. 

Nguyễn Mạnh