Theo đó, dự án đập dâng hạ lưu sông Trà Khúc được UBND Quảng Ngãi phê duyệt vào tháng 4/2004, tổng mức đầu tư ban đầu 60,7 tỷ. Dự án nhằm ngăn xâm nhập mặn cho con sông... Tuy nhiên, trãi qua thời gian dài, dự án không được xúc tiến triển khai.

Đến năm 2009, dự án được điều chỉnh, bổ sung quy mô thân đập bằng bê tông, tổng vốn đầu tư tăng lên 225,3 tỷ.Năm 2010, dự án khởi công. Và cũng lúc này, tổng mức đầu tư được điều chỉnh tăng lên 325 tỷ rồi 424 tỷ đồng. Nhưng kỳ lạ là, sau khi tăng vốn dự án đột ngột dừng thi công.

Mãi 7 năm sau, năm 2017, UBND Quảng Ngãi phê duyệt, nâng tiếp tổng mức vốn dự án lên đến 955 tỷ đồng.Và một năm sau, năm 2018, UBND Quảng Ngãi cho thực hiện dự án với tổng mức đầu tư được nâng lên gần 1.500 tỷ. Dự án sẽ xây dựng đập dâng cách cầu Trà Khúc 2 khoảng 3,2km về phía hạ lưu. Dự án được thuyết trình kết hợp giao thông gồm phần đập dâng với phần chính là cổng ngăn sông có cửa van điều tiết và tràn. Ngoài ra còn có âu thuyền, cầu và đường giao thông… Thời gian thực hiện dự kiến từ năm 2018 - 2021. 

Đập dâng Trà Khúc dự kiến sẽ được xây dựng

Qua cả chục năm trời chỉ nằm im và đội vốn, đến nay, dự án mới bắt đầu cho thấy nổ lực triển khai. Thậm chí theo kế hoạch, Quảng Ngãi sẽ đưa dự án khởi công đúng dịp kỷ niệm 30 năm tái lập tỉnh vào tháng 7/2019.

Theo tìm hiểu của PV, Dự án do Ban quản lý dự án đầu tư xây dựng các công trình giao thông Quảng Ngãi làm chủ đầu tư; đơn vị tư vấn đánh giá tác động môi trường là Công ty TNHH dịch vụ và công nghệ Môi trường xanh.

Tuy nhiên cũng từ đây, nhiều vấn đề "bất thường" xuất hiện tại dự án này. Đầu tiên đó là Báo cáo đánh giá tác động môi trường (ĐTM) của dự án này vừa được phê duyệt với sự “thần tốc”. Cụ thể, ngày 21/9/2018, Sở TNMT Quảng Ngãi tổ chức họp thẩm định ĐTM dự án. Tại báo cáo lần này, vì chưa làm rõ các vấn đề môi trường nên Hội đồng thẩm định trả hồ sơ, không thông qua. Đến ngày 11/4/2019, Hội đồng thẩm định họp lần 2 và thông qua có chỉnh sửa ĐTM này.Ngày 19/4/2019, Cơ quan thường trực Hội đồng ĐTM ra thông báo thẩm định và yêu cầu chủ đầu tư, đơn vị tư vấn chỉnh sửa một số nội dung ĐTM. Ngày 15/5/2019, trên cơ sở yêu cầu của cơ quan thường trực Hội đồng ĐTM, chủ đầu tư có văn bản giải trình.Một ngày sau, ngày 16/5/2019, Chủ tịch UBND Quảng Ngãi ký quyết định phê duyệt thay đổi thiết kế kỹ thuật đập dâng hạ lưu sông Trà Khúc có mực nước dâng từ 3,65m xuống còn 3,5m. Cùng ngày, Sở TNMT lập tờ trình trình UBND tỉnh phê duyệt ĐTM. Ngày 17/5/2019, Chủ tịch UBND Quảng Ngãi ký quyết định phê duyệt ĐTM dự án.

Khu vực dự kiến xây dựng đập dâng hạ lưu Trà Khúc

Chính việc Quảng Ngãi hối hả cho khởi động lại dự án mà công tác đánh giá tác động môi trường còn cần nhiều phân tích, đã dấy lên nhiều ý kiến lo ngại. Đặc biệt là những ngư dân địa phương, người am hiểu nhất về con sông Trà khúc.

Họ cho rằng, lâu nay có quy luật cá từ biển vào vùng nước ngọt đến tận chân đập Thạch Nham đẻ, người dân dựa vào đây để đánh bắt. Bây giờ làm đập dâng (không có cửa xả đáy), lại không có đường cá đi khiến cá không thể vào sinh sản được nữa, sẽ di cư đến vùng khác. Khi ấy nguồn lợi thủy sản bị mất đi, những hộ dân cư sinh sống bằng nghề đánh bắt thủy sản không có việc làm. Họ sẽ sống bằng gì.

Trước những lo lắng ấy, Hội Nghề cá Quảng Ngãi cũng đã có văn bản gửi lên UBND Quảng Ngãi kiến nghị xem lại một số nội dung tác động của dự án với môi trường sống. Theo Hội Nghề cá, qua đánh giá vị trí, quy mô của dự án sẽ có tác động lớn đến môi trường, nguồn lợi thủy sản và đời sống hàng trăm cư dân hành nghề thủy sản trên đoạn sông Trà Khúc từ hạ lưu chân đập Thạch Nham đến cửa Đại, trong đó có loài thủy sản đặc hữu, mang lại giá trị kinh tế, thương hiệu sản phẩm truyền thống như cá bống sông Trà, don Quảng Ngãi…

Hội nghề cá Quảng Ngãi đề xuất nhiều vấn đề liên quan đến dự án

Ngoài ra, việc chỉ thực hiện nội dung nghiên cứu, đánh giá hiện trạng vi sinh vật của Chủ đầu tư chưa đầy đủ, chưa đánh giá được tác động, ảnh hưởng của dự án đến toàn bộ môi trường sinh sản, sinh trưởng tự nhiên, đến quá trình đánh bắt, nuôi trồng, chế biến, kinh doanh các giống loài thủy đặc sản nước ngọt, nước lợ từ hạ lưu chân đập Thạch Nham đến vùng nước cửa Đại của nhân dân địa phương…

Một chuyên gia thủy lợi tại Quảng Ngãi lên tiếng cảnh báo, đây là vấn đề đặc biệt quan trọng. Theo phân tích, dự án này làm đập dâng kết hợp đường giao thông mà địa chất ở hạ lưu sông Trà Khúc toàn là cát. Điểm này khác với đập Thạch Nham ở phía trên cầu Trà Khúc, dựa trên khối đá rất lớn. Do đó, nếu làm sẽ phải đóng cừ thép để làm trụ đỡ. Thế nhưng nếu mai này dưới tác động của dòng chảy lên xuống của thủy triều, sự tiến lùi của biển, liệu khối cát ở đập dâng có bị xói mòn?

Ngoài ra, chuyên gia này cũng lưu ý đây là cửa biển, thông suốt từ sông Trà Khúc chảy ra biển. Ở phía trên đã có đập Thạch Nham đứng trên khối đá nên không xói được vào đập nữa mà chỉ xói vào bờ phải. Giờ dưới hạ lưu làm đập dâng, nếu như dự định ban đầu làm đập cao su, ông cho rằng phù hợp bởi đập cao su có nghĩa không có giao thông, chỉ có mục đích dâng nước, như công trình tạm, sau này không dùng có thể bỏ đi. Còn làm đập bê tông, công trình vĩnh cửu, tuổi thọ phải tính hàng trăm năm, trên có đường giao thông, thì lại khác. 

Chúng tôi sẽ tiếp tục thông tin!

Nhâm Thân