Nhà đầu tư theo dõi diễn biến thị trường chứng khoán tại Sở Giao dịch Chứng khoán Thành phố Hồ Chí Minh (HOSE). (Ảnh: Hứa Chung/TTXVN)

Ngày 18/9, Bộ Tài chính ban hành Thông tư 68/2024/TT-BTC của Bộ trưởng Bộ Tài chính về sửa đổi, bổ sung một số điều của các Thông tư quy định về giao dịch chứng khoán trên hệ thống giao dịch chứng khoán, Bù trừ và thanh toán giao dịch chứng khoán, Hoạt động của công ty chứng khoán và công bố thông tin trên thị trường chứng khoán, có hiệu lực thi hành từ ngày 2/11.

Mua cổ phiếu không yêu cầu đủ tiền

Nội dung Thông tư nêu rõ nhà đầu tư nước ngoài là tổ chức được đặt lệnh mua cổ phiếu không yêu cầu đủ tiền. Trên cơ sở, công ty chứng khoán thực hiện đánh giá rủi ro thanh toán của nhà đầu tư tổ chức nước ngoài để xác định mức tiền phải có khi đặt lệnh mua cổ phiếu (nếu có) theo thỏa thuận giữa hai bên.

Theo đó, trường hợp nhà đầu tư tổ chức nước ngoài không thanh toán đủ tiền cho giao dịch mua cổ phiếu, nghĩa vụ thanh toán giao dịch thiếu tiền được chuyển cho công ty chứng khoán (nơi nhà đầu tư tổ chức nước ngoài đặt lệnh) thông qua tài khoản tự doanh. Thông tư cũng quy định rõ, công ty chứng khoán được chuyển quyền sở hữu ngoài hệ thống giao dịch hoặc bán thỏa thuận trên hệ thống giao dịch đối với số cổ phiếu đã chuyển về tài khoản tự doanh của mình cho nhà đầu tư tổ chức nước ngoài thiếu tiền thanh toán, chậm nhất vào ngày giao dịch liền kề. Trường hợp không chuyển quyền sở hữu số chứng khoán nêu trên cho nhà đầu tư tổ chức nước ngoài (do hết room hoặc do nhà đầu tư tổ chức nước ngoài không thực hiện mua lại…), công ty chứng khoán bán số cổ phiếu đó trên thị trường chứng khoán. Các khoản lỗ, lãi và chi phí khác phát sinh khi thực hiện giao dịch được thực hiện theo thỏa thuận giữa hai bên.

Thông tư 68/2024/TT-BTC cũng quy định ngân hàng lưu ký (nơi nhà đầu tư tổ chức nước ngoài mở tài khoản lưu ký chứng khoán) chịu trách nhiệm thanh toán giao dịch thiếu tiền và các chi phí phát sinh (nếu có) trong trường hợp xác nhận sai số dư tiền gửi của nhà đầu tư tổ chức nước ngoài với công ty chứng khoán dẫn tới thiếu tiền thanh toán giao dịch mua cổ phiếu.

Đảm bảo thanh toán cho giao dịch

Bên cạnh đó, Thông tư mới cũng quy định nhà đầu tư tổ chức nước ngoài đặt lệnh mua cổ phiếu phải có đủ tiền trên tài khoản trước thời điểm thành viên lưu ký phải chuyển tiền vào tài khoản tiền gửi của thành viên lưu ký tại ngân hàng thanh toán để thực hiện thanh toán giao dịch chứng khoán. Việc bù trừ, thanh toán giao dịch mua cổ phiếu được thực hiện theo quy định pháp luật và quy chế của Tổng công ty Lưu ký và Bù trừ chứng khoán Việt Nam (VSDC).

Nhà đầu tư tổ chức nước ngoài đặt lệnh mua cổ phiếu thiếu tiền thanh toán, VSDC sẽ chuyển nghĩa vụ thanh toán sang công ty chứng khoán nơi nhà đầu tư tổ chức nước ngoài đặt lệnh mua cổ phiếu (qua tài khoản tự doanh của công ty chứng khoán) tại ngày thanh toán.

Trong đó, công ty chứng khoán đảm bảo an toàn thanh toán cho hoạt động thanh toán của nhà đầu tư tổ chức nước ngoài.

Cụ thể, hạn mức nhận lệnh mua cổ phiếu bằng tổng các khoản có khả năng chuyển đổi thành tiền nhưng không vượt quá hiệu số giữa hai lần vốn chủ sở hữu của công ty chứng khoán và dư nợ cho vay giao dịch ký quỹ chứng khoán. Các khoản có khả năng chuyển đổi thành tiền bao gồm tiền mặt tại quỹ, tiền gửi ngân hàng, công cụ nợ của Chính phủ, chứng chỉ tiền gửi…

Ngoài ra, vốn chủ sở hữu của công ty chứng khoán được xác định căn cứ theo báo cáo tài chính quý được lập tại kỳ gần nhất trước thời điểm tính toán. Trường hợp công ty chứng khoán là công ty mẹ, vốn chủ sở hữu được xác định căn cứ theo báo cáo tài chính quý hợp nhất sau khi đã loại trừ lợi ích của cổ đông không kiểm soát.

Để tuân thủ quy định về sở hữu chéo tại Luật Doanh nghiệp, Thông tư cũng quy định công ty chứng khoán không nhận lệnh mua cổ phiếu của chính mình và công ty mẹ, các công ty con của cùng một công ty mẹ.

Ngoài ra, quy định có nêu rõ hạn mức đầu tư khi công ty chứng khoán thực hiện theo quy định song dẫn đến vượt quá hạn mức đầu tư, sẽ không được tiếp tục nhận lệnh mua cổ phiếu không yêu cầu có đủ tiền của nhà đầu tư nước ngoài là tổ chức cho đến khi đáp ứng hạn mức đầu tư và phải áp dụng các biện pháp cần thiết trong thời hạn tối đa 1 năm để tuân thủ hạn mức đầu tư.

Đáng chú ý, Thông tư mới cũng yêu cầu công ty chứng khoán công bố thông tin về việc nhà đầu tư tổ chức nước ngoài không thực hiện mua lại cổ phiếu trên phương tiện công bố thông tin trong thời hạn 24 giờ. Thêm vào đó, Thông tư 68 quy định ngôn ngữ công bố thông tin trên thị trường chứng khoán là tiếng Việt đồng thời bằng tiếng Anh./.

Tác giả: Hạnh Nguyễn