Tình trạng báo động khi doanh thu không đủ trả nợ 

Năm 2006, với vốn góp chỉ có 50 tỷ đồng, CTCP Xi măng Công Thanh (XMCT) được thành lập và cung cấp dịch vụ chủ yếu là sản xuất clinker, cho thuê xe trộn bê tông. Sau gần chục năm hoạt động, công ty này đã có 9 công ty thành viên và mở rộng danh sách sản phẩm, dịch vụ chính ra các mảng Xi măng, Nhiệt điện, Phân đạm, Vận tải, Khách sạn, Resort, Sân golf.

Vốn điều lệ theo giấy phép đăng ký kinh doanh của công ty lên đến 2.000 tỷ đồng, nhưng thực tế cho đến nay, vốn góp của chủ sở hữu vẫn là 900 tỷ đồng với 51,5 triệu cổ phần thuộc về Chủ tịch HĐQT Nguyễn Công Lý và 9 triệu cổ phần của CTCP Tấm lợp – VLXD Đồng Nai - công ty do ông Nguyễn Công Lý đồng thời làm Chủ tịch HĐQT.

Theo các tài liệu đã được công bố của XMCT, từ cuối năm 2008, trên BCTC của công ty xuất hiện khoản vốn góp vào công ty liên kết giá trị 2,3 tỷ đồng, được nâng lên 6,2 tỷ đồng vào cuối năm 2009 và giữ nguyên cho đến quý 2/2015. Đây là khoản vốn tài trợ cho đội bóng đá Công Thanh tỉnh Thanh Hóa dưới hình thức thành lập CTCP Bóng đá Công Thanh để quản lý, sử dụng nguồn vốn đầu tư của Công Thanh và nguồn ngân sách tỉnh Thanh Hóa.

Tuy nhiên, mối lương duyên của XMCT với CLB Bóng đá Thanh Hóa đã như thế nào thì người hâm mộ đều biết. Vào ngày 24/06/2009, Thường vụ tỉnh ủy Thanh Hoá và XMCT đã thống nhất đội bóng sẽ được tỉnh lấy về và giao cho Sở Văn hoá Thể thao Du lịch trực tiếp quản lý. XMCT rút tên doanh nghiệp khỏi áo đấu và tên gọi của đội bóng.

Do đó, những khoản nợ lương, thưởng với đội bóng Thanh Hóa cũng báo hiệu phần nào sự khó khăn trong hoạt động kinh doanh chính của XMCT trong thời gian sau đó.

Kể từ năm 2010, lợi nhuận của XMCT bắt đầu lao dốc khi giá vốn chiếm tỷ lệ ngày càng lớn so với doanh thu, bào mòn lợi nhuận gộp của doanh nghiệp. Trong khi đó, chi phí tài chính(chủ yếu là chi phí lãi vay) ngày một tăng cao và thực sự trở thành gánh nặng cho XMCT. Để giữ được sự tăng trưởng về doanh thu, chi phí bán hàng mà doanh nghiệp bỏ ra cũng không nhỏ.

Đỉnh điểm vào năm 2012, doanh thu của XMCT là 1.041 tỷ đồng – giảm 18% so với năm 2011 và lợi nhuận gộp chỉ có 35 tỷ, tương ứng mức lợi nhuận gộp biên vỏn vẹn 3%. Trong năm, XMCT đã lỗ tới 136 tỷ đồng.

Đến ngày 31/12/2016, XMCT đang có 13.763 tỷ đồng nợ phải trả, trong đó riêng vay nợ ngắn hạn là 1.181 tỷ đồng và vay nợ dài hạn là 7.309 tỷ đồng, tập trung tại một ngân hàng lớn. Như vậy, tỷ lệ nợ phải trả/ tổng tài sản của công ty lên tới 98%. Vốn có tỷ lệ nợ cao từ trước đến nay, nhưng XMCT không thể giảm con số này mà càng lúc càng tăng do đầu tư dây chuyền mới.

Báo cáo tài chính năm 2016 của Công Thanh cho thấy, tổng tài sản của Công ty là 14.080 tỷ đồng nhưng số nợ phải trả lên đến 13.763 tỷ đồng. Trong khi nợ ngắn hạn phải trả là 2.333 tỷ đồng thì doanh thu chỉ đạt 2.234 tỷ đồng. Tình hình này là dấu hiệu cho thấy doanh nghiệp này đang mất cân đối tài chính trầm trọng.

Nguyên nhân chính của khoản lỗ trong năm 2016 là do Công ty đã đưa dây chuyền 2 Nhà máy Xi măng Công Thanh vào hoạt động. Dây chuyền mới đi vào hoạt động giúp doanh thu của Công ty tăng vọt nhưng đồng thời cũng tạo áp lực lớn lên chi phí khấu hao và chi phí lãi vay. Bình quân mỗi năm, Công Thanh phải trích khấu hao hơn 440 tỷ đồng cho riêng dây chuyền mới này. Chi phí lãi vay phải trả trong năm lên đến 624 tỷ đồng, cũng là mức chi phí lãi vay “kỷ lục” trong các doanh nghiệp xi măng. 

Cũng cần lưu ý, tổng tài sản 14.080 tỷ đồng của Xi măng Công Thanh tính đến ngày 31/12/2016 là số ghi nhận trên sổ sách, còn tài sản thực tế có đạt con số đó hay không lại là câu chuyện khác.

Chưa bao giờ kinh doanh xi măng tại Việt Nam khó khăn như hiện nay, do nguồn cung dư thừa hơn chục triệu tấn mỗi năm và vẫn tiếp tục gia tăng. Khó hơn nữa khi sản lượng xi măng tăng quá mạnh, tập trung ở một số vùng miền càng khiến hoạt động kinh doanh chật vật hơn và việc xảy ra những cái kết không có hậu của doanh nghiệp xi măng là điều không hiếm. 

Câu chuyện các nhà máy xi măng đổ nợ, như Xi măng Hạ Long, Sông Thao, Đồng Bành… đã từng là lời cảnh báo cho không ít nhà sản xuất. Để cứu các doanh nghiệp thua lỗ, nhiều vụ M&A trong ngành xi măng đã diễn ra, điển hình là Vicem nhận tái cơ cấu Xi măng Hạ Long và Sông Thao, Vissai mua lại Đồng Bành và Đô Lương…

Như thông tin trên báo Đầu tư, bản thân ban lãnh đạo Xi măng Công Thanh cũng thừa nhận, do chi phí tài chính (chủ yếu là lãi vay) ngày một tăng cao đã thực sự trở thành gánh nặng. Để giữ được sự tăng trưởng về doanh thu, thì chi phí bán hàng mà doanh nghiệp bỏ ra cũng không nhỏ. Riêng đầu ra từ xuất khẩu cũng không mang về doanh thu và lợi nhuận như kỳ vọng, bởi chính sách áp dụng mức thuế xuất khẩu 5% và thuế VAT đối với mặt hàng xi măng clinker xuất khẩu từ năm 2016 đang khiến vị thế của xi măng Việt Nam yếu đi so với Thái Lan, Trung Quốc.

Trong bối cảnh đó, ngay cả thương hiệu có tiếng tại miền Bắc là Vicem Bỉm Sơn chỉ dám đặt mục tiêu đi ngang khi dự kiến doanh thu năm 2017 là 4.233 tỷ đồng, giảm hơn 1% so với năm 2016 và mức lợi nhuận đề ra 261 tỷ đồng, chỉ tăng gần 3 tỷ đồng so với năm 2016.

Nếu Vicem Bỉm Sơn có địa bàn tiêu thụ lớn tại Thanh Hóa, rất gần với Xi măng Công Thanh, đặt kế hoạch doanh thu thận trọng, thì việc Xi măng Công Thanh đặt kế hoạch kinh doanh “khủng” liệu có khả quan?

Theo đại diện Xi măng Công Thanh, ngoài các thị trường tiêu thụ truyền thống, năm 2017, Công Thanh sẽ tích cực mở rộng thị trường để gia tăng độ phủ tại miền Nam, nhằm giải quyết đầu ra và giảm hàng tồn kho. Thêm đó, việc tiếp tục cung cấp xi măng cho chương trình xây dựng nông thôn mới tại Thái Bình, Thanh Hóa và hợp đồng cung cấp xi măng cho công trình chống ngập của Công ty Xây dựng Trung Nam, hay Tập đoàn Tuần Châu sẽ góp phần gia tăng tiêu thụ tại phía Nam.

Mai An (T/h)