Mỹ đã đánh thuế tổng cộng 250 tỷ USD các mặt hàng Trung Quốc, thép và nhôm nhập khẩu toàn cầu, máy giặt và pin mặt trời kể từ tháng 1/2018, khi chính quyền Tổng thống Trump áp các mức thuế thương mại đầu tiên.

Một tàu hàng cập bến Yusen tại Cảng Los Angeles, California, hồi tháng 1/2019. (Ảnh: Reuters)

Donald Trump tự nhận mình là "Người đàn ông Thuế quan", khẳng định các mức thuế mà ông tung ra với một loạt mặt hàng và kim loại nhập khẩu đang tăng thu cho kho bạc nhà nước.

Reuters dẫn số liệu từ CBP – Cục Bảo vệ Biên giới và Hải quan Mỹ - cho thấy, tính đến giữa tháng 3, Washington đã thu về 15,6 tỷ USD nhờ các mức thuế áp đặt từ tháng 2/2018. Theo số liệu của Bộ Tài chính Mỹ, các biên lai thuế của Hải quan trong nửa đầu năm tài chính hiện tại – bắt đầu từ ngày 1/10/2018 – tăng tới 89% so với năm trước đó, lên 34,7 tỷ USD.

Ai trả thuế quan?

Tổng thống Trump nói Bắc Kinh phải trả cho các khoản thuế nhằm vào hàng hóa Trung Quốc nhập khẩu. Ông tuyên bố ngày 24/1: "Trong 10 tháng, Trung Quốc đã trả thuế quan cho Mỹ", ông viết trên Twitter hôm 5/5. "Chúng ta có hàng tỷ đôla chảy vào Kho bạc của mình – từ Trung Quốc. Chúng ta chưa bao giờ thu được 10 xu nào vào Kho bạc; giờ chúng ta có hàng tỷ chảy vào".

Trả tại Hải quan

Thuế quan là thuế đánh vào hàng nhập khẩu. CBP thường yêu cầu nhà nhập khẩu phải trả thuế trong vòng 10 ngày kể từ khi các lô hàng của họ làm thủ tục hải quan. Vì vậy, các công ty nhập khẩu phải trả thuế cho chính phủ Mỹ.

Hầu hết các nhà nhập khẩu hàng do Trung Quốc sản xuất là các công ty Mỹ hoặc đơn vị của các công ty nước ngoài đăng ký tại Mỹ chuyên nhập hàng từ Trung Quốc.

Mỗi mặt hàng được nhập vào Mỹ đều có mã hải quan. Các nhà nhập khẩu phải kiểm tra thuế quan cùng các loại thuế và chi phí khác dựa trên hàng hóa họ đưa vào, tính toán những gì họ nợ và chi trả.

CBP rà soát lại tất cả các khoản đã thanh toán. Nếu Cục này phát hiện khoản nào chưa được chi trả, hải quan Mỹ sẽ gửi cho nhà nhập khẩu một hóa đơn mới.

Các nhà nhập khẩu Mỹ sẽ chuyển chi phí thuế quan cho nhà cung cấp ở Trung Quốc?

Một số làm như thế. Vì vậy, các công ty Trung Quốc phải thanh toán một số chi phí. Một hãng nhập khẩu trả thuế có thể kiểm soát chi phí theo nhiều cách: Thanh toán toàn bộ chi phí và chịu lợi nhuận thấp hơn; Cắt giảm chi phí để bù đắp mức thuế cao hơn; Yêu cầu các nhà cung cấp ở Trung Quốc giảm trừ để bù đắp mức thuế tăng; Tìm kiếm nguồn cung từ bên ngoài Trung Quốc (do vậy một số công ty Trung Quốc đang gặp khó khăn kinh doanh); chuyển chi phí thuế quan cho khách hàng bằng cách tăng giá bán lẻ.

Theo Retuers, hầu hết các nhà nhập khẩu có thể sử dụng kết hợp những lựa chọn kể trên để phân bổ chi phí giữa các nguồn cung, giữa họ, người mua hoặc người tiêu dùng.

Cách thức cơ chế hoạt động

Chẳng hạn, các mức thuế nhập khẩu cao hơn đối với kim loại và các sản phẩm của Trung Quốc làm tăng chi phí sản xuất của Caterpillar thêm hơn 100 triệu USD năm ngoái. Đáp lại, nhà chế tạo thiết bị hạng nặng đã tăng giá cho các sản phẩm của mình.

Nhà sản xuất máy kéo Deere & Co ước tính chi phí nguyên liệu thô tăng thêm 100 triệu USD trong năm nay vì thuế quan chính quyền Trump áp lên hàng nhập khẩu Trung Quốc. Deere đã cắt giảm chi phí và tăng giá để đảm bảo lợi nhuận.

Một báo cáo của Cơ quan Dịch vụ Nghiên cứu Quốc hội Mỹ hồi tháng 2 kết luận rằng thuế quan đã dẫn tới mức tăng 12% giá máy giặt ở Mỹ, so với tháng 1/2018 khi chính sách thuế mới chưa có hiệu lực.

Còn theo một nghiên cứu của Viện Kinh tế Quốc tế Peterson, thuế quan thép và nhôm làm tăng giá các sản phẩm thép lên gần 9%, đẩy chi phí cho người sử dụng thép lên tổng cộng 5,6 tỷ USD.

Một nghiên cứu riêng của Ngân hàng Dự trữ liên bang New York, Đại học Princeton và Đại học Columbia, kết luận rằng thuế đánh vào nhôm, thép và hàng Trung Quốc đã ngốn của các công ty và người tiêu dùng 3 tỷ USD mỗi tháng vì các khoản thuế bổ sung và các công ty mất thêm 1,4 tỉ USD trong năm 2018.

Các công ty Trung Quốc trả những gì?

Trung Quốc đáp trả thuế quan của chính quyền Trump bằng cách cũng áp thuế lên hàng nhập khẩu từ Mỹ.

Hầu hết các nhà nhập khẩu ở Trung Quốc là của Trung Quốc. Vì vậy, giống như cách chính phủ Mỹ đang nhận thuế nhập khẩu đánh lên hàng hóa Trung Quốc từ các nhà nhập khẩu Mỹ, chính phủ Trung Quốc cũng nhận thuế đánh lên hàng hóa Mỹ từ các nhà nhập khẩu Trung Quốc.

Tổng hóa đơn?

Chính quyền Trump đã áp mức 25% lên 50 tỷ USD hàng hóa Trung Quốc, và 10% lên thêm lượng hàng 200 tỷ USD nữa. Về lý thuyết, điều đó có nghĩa chính phủ Mỹ sẽ nhận tổng cộng 32,5 tỷ USD mỗi năm trên cơ sở bất kỳ mức thuế nào đang có hiệu lực.

Doanh thu thuế của Mỹ năm 2018 đạt 49,7 tỷ USD. Con số này tăng tới 41,2%, từ mức 35,2 tỷ USD năm 2017 trước khi cuộc chiến thương mại bắt đầu.

Phía Trung Quốc đánh thuế 25% lên 50 tỷ USD hàng nhập khẩu của Mỹ, và cũng áp 5-10% lên thêm lượng hàng trị giá 60 tỷ USD nữa. Con số này tương đương lượng thuế quan 15,5-18,5 tỷ USD.

Doanh thu thuế của Trung Quốc năm 2018 là 284,8 tỷ Nhân dân tệ (42,41 tỷ USD), giảm so với mức 299,8 tỷ Nhân dân tệ (44,65 tỷ USD) trong năm 2017.

Theo VietNamNet