Mới đây, Trung tâm Bảo tồn di sản Thành Nhà Hồ và Viện Khảo cổ học Việt Nam đã công bố sơ bộ kết quả khai quật di tích Thành Nhà Hồ năm 2020.

Theo đó, công tác khai quật khảo cổ di tích Thành Nhà Hồ năm 2020 được triển khai với 2 hố khai quật mang ký hiệu 20.TNH.H1 (4.500m2) và 20.TNH.H2 (3.500m2), với tổng diện tích khai quật 8.000m2. Kết quả nghiên cứu bước đầu cho thấy, về cơ bản địa tầng và tầng văn hóa của các hố khai quật năm 2020 tương tự như các hố khai quật từ năm 2004 và 2010, với sự xuất hiện các dấu tích kiến trúc, các lớp đất đắp gia cố thời Hồ và Lê Sơ.

Di sản văn hóa thế giới Thành nhà Hồ

Về di tích, các nhà khoa học đã xác định được 4 dấu tích kiến trúc thời Hồ, 2 lớp kiến trúc thời Lê Sơ và Lê Trung Hưng, với các di tích móng cột gia cố, bó nền, nền kiến trúc…

Về di vật, tìm thấy nhiều loại hình vật liệu kiến trúc, như gạch trang trí hoa cúc, hoa sen, hoa đồng tiền thời Lý - Trần, hoa dây thời Lê sản xuất tại Thăng Long và nhiều loại hình gạch vuông, gạch chữ nhật, gạch có in chữ Hán được sản xuất tại Thành Nhà Hồ. Đồng thời, tại các hố khai quật còn tìm thấy khá nhiều mảnh gốm men thời Trần - Hồ và thời Lê Sơ.

Đợt khai quật Thành Nhà Hồ năm 2020 có quy mô khá lớn, qua đó lần đầu tiên các nhà khoa học, khảo cổ học đã nhận diện khá rõ các di tích kiến trúc thuộc nhiều loại hình kiến trúc khác nhau của vương triều Hồ.

Các đợt khai quật cũng phát hiện thêm một số dấu tích kiến trúc thời Lê sơ (Thế kỷ XV), thời Lê Trung Hưng (Thế kỷ XVI - XVII), từ đó minh chứng cho quá trình sử dụng lâu dài Thành Nhà Hồ trong lịch sử.

Căn cứ vào thư tịch cổ và vị trí các hố khai quật, đặc biệt là khu vực Nền Vua (hố 20.TNH.H1), đã làm xuất lộ một tổ hợp kiến trúc tương đối hoàn chỉnh, bao gồm kiến trúc chính ở trung tâm, phía trước có 2 kiến trúc cổng và dấu tích hệ thống hành lang bao quanh.

Các nhà khảo cổ nhận định, từ tên gọi Nền Vua và vị trí, quy mô, bố cục kiến trúc, có thể đây là một dấu tích kiến trúc quan trọng bậc nhất ở khu trung tâm của kinh đô nhà Hồ.

Với hố khai quật phía Đông (hố 20.TNH.H2), dấu tích kiến trúc của Vương triều Hồ được nối tiếp thêm vào thời Lê Sơ và Lê Trung Hưng. Qua đó, bước đầu nhận diện được 5 đơn nguyên kiến trúc thời Hồ, được kết cấu khá chặt chẽ bao gồm 1 kiến trúc chính ở trung tâm có 9 gian, kết hợp với một số kiến trúc có quy mô nhỏ hơn và hệ thống dấu tích hành lang bao quanh, được xây cất hết sức quy chuẩn và cẩn thận.

Các vị trí khai quật tìm thấy nhiều dấu tích

Các nhà khoa học, khảo cổ học đều thống nhất kết quả khảo cổ năm 2020 là nguồn tư liệu mới, có giá trị lịch sử, văn hóa rất cao, góp phần tìm hiểu kiến trúc Thành Nhà Hồ qua các thời kỳ lịch sử tại khu vực Chính điện và phía Đông thành. Đây cũng là cơ sở để phục vụ các dự án nghiên cứu, khôi phục dấu tích kiến trúc Thành Nhà Hồ trong những năm tới.

Thứ trưởng Bộ VHTT&DL Hoàng Đạo Cương khẳng định tầm quan trọng của kết quả khai quật, khảo cổ học, qua đó chứng minh giá trị to lớn của Di sản văn hóa thế giới Thành Nhà Hồ.

Thứ trưởng cũng lưu ý Thanh Hóa chú trọng khắc phục tình trạng sạt lở các đoạn tường thành; tiếp tục triển khai công tác khai quật khảo cổ; tiến hành đền bù, giải phóng mặt bằng phần diện tích đất canh tác trong lòng di sản…

Về phía địa phương, ông Đầu Thanh Tùng, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Thanh Hóa cho rằng, qua 10 năm Thành Nhà Hồ được công nhận là Di sản văn hóa thế giới, tỉnh đã nỗ lực thực hiện các cam kết với UNESCO trong bảo tồn di sản. Song, do khó khăn về nguồn lực, nên việc bố trí kinh phí cho công tác bảo tồn di sản vẫn còn hạn chế.

Trong định hướng phát triển tỉnh Thanh Hóa theo tinh thần Nghị quyết số 58-NQ/TW của Bộ Chính trị, tỉnh đã đặt công tác bảo tồn và phát huy các giá trị di sản là một nhiệm vụ trọng tâm.

Ông Tùng nhấn mạnh, Thanh Hóa sẽ chỉ đạo các cơ quan chuyên môn đề xuất các giải pháp phù hợp để công tác bảo tồn, phát huy giá trị di sản ngày càng hiệu quả.

 Lương Diễn