Trong phiên thảo luận tại hội trường về tình hình kinh tế - xã hội năm 2020, giai đoạn 2016 - 2021 ngày 3/11, đại biểu Hoàng Văn Hùng (đoàn Thái Nguyên) đã đề cập tới vấn đề quản lý Nhà nước đối với doanh nghiệp có vốn đầu tư trực tiếp từ nước ngoài (FDI).

Ông Hùng cho rằng, những năm qua khu vực đầu tư nước ngoài là một động lực quan trọng cho tăng trưởng kinh tế, góp phần quan trọng vào phát triển thị trường quốc tế và hội nhập. Song, quản lý nhà nước đối với doanh nghiệp FDI còn bộc lộ những hạn chế cần được xem xét, đánh giá rõ ràng. Kết quả tiến hành thanh, kiểm tra các đơn vị FDI và có phát sinh liên kết. 

Đại biểu Hoàng Văn Hùng - đoàn Thái Nguyên

Trong năm 2017, ngành thuế đã tiến hành thanh tra, kiểm tra được 546 doanh nghiệp FDI, truy thu, truy hoàn và phạt 2.020 tỷ đồng, giảm lỗ trên 9.000 tỷ đồng, giảm khấu trừ 74 tỷ đồng và điều chỉnh tăng thu nhập chịu thuế 4.046 tỷ đồng. Trong đó, thanh tra, kiểm tra xác định lại giá thị trường đã truy thu trên 650 tỷ đồng, giảm lỗ 7.392 tỷ đồng và điều chỉnh tăng thu nhập chịu thuế trên 3.825 tỷ đồng.

Năm 2018 tiến hành thanh tra, kiểm tra 526 doanh nghiệp, truy thu, truy hoàn và phạt trên 1.541 tỷ đồng, giảm lỗ 7.035 tỷ, giảm khấu trừ 24 tỷ đồng, điều chỉnh tăng thu nhập chịu thuế 9.626 tỷ đồng. Trong đó, thanh tra, kiểm tra xác định lại giá thị trường đã truy thu 633 tỷ đồng và giảm lỗ 5.918 tỷ đồng, điều chỉnh tăng thu nhập chịu thuế 7.388 tỷ đồng.

Năm 2019 và 6 tháng đầu năm 2020 đã thanh, kiểm tra 647 doanh nghiệp truy thu, truy hoàn và phạt trên 2.475 tỷ đồng, giảm lỗ 7.685 tỷ đồng, điều chỉnh tăng thu nhập chịu thuế 9.000 tỷ đồng. Trong đó thanh, kiểm tra xác định lại thị trường, giá thị trường đã truy thu trên 793 tỷ đồng, giảm lỗ 4.139 tỷ đồng, điều chỉnh tăng thu nhập chịu thuế là 7.793 tỷ đồng.

Đối với Kiểm toán Nhà nước trong những năm qua cũng đã kiến nghị tăng thu ngân sách 1.180 tỷ đồng, riêng tăng thu thuế thu nhập đối với doanh nghiệp FDI là 657 tỷ đồng. 

Như vậy chỉ hơn 3 năm qua, kiểm toán ngành thuế đã huy động nguồn lực tích cực triển khai, song cũng trừ thanh, kiểm tra được khoảng 10% tổng số doanh nghiệp FDI nhưng cũng đã truy thu, truy hoàn và phạt trên 6.036 tỷ đồng, giảm lỗ trên 23.722 tỷ đồng, giảm khấu trừ 188 tỷ đồng và điều chỉnh tăng thu nhập chịu thuế trên 22.675 tỷ đồng. Trong đó thanh tra, kiểm tra xác định lại giá thị trường đã truy thu 2.078 tỷ đồng và giảm lỗ 17.451 tỷ đồng. Điều chỉnh tăng thu nhập chịu thuế trên 19.000 tỷ đồng.

“Qua con số thống kê nêu trên có thể nói đây là những con số rất đáng lo ngại, cần được đặc biệt quan tâm để có những giải pháp hữu hiệu, quản lý chặt chẽ, ngăn chặn những sai phạm này” - ông Hùng cho biết.

Tình trạng chuyển giá, trốn thuế của doanh nghiệp FDI đã đến hồi cảnh báo.

Đại biểu đoàn Thái Nguyên đề nghị Kiểm toán Nhà nước thực hiện việc, kiểm toán trực tiếp việc chống chuyển giá đối với các cơ quan làm nhiệm vụ quản lý thu thuế và các doanh nghiệp tham gia trực tiếp hoặc gián tiếp vào việc điều hành, kiểm soát, góp vốn hoặc đầu tư FDI; đánh giá các chính sách ưu đãi, khuyến khích đầu tư thu hút của Việt Nam đối với các doanh nghiệp FDI trong thời gian vừa qua.

Ông Hùng kiến nghị Chính phủ chỉ đạo hệ thống ngân hàng, kho bạc phối hợp chặt chẽ với các cơ quan chức năng rà soát các giao dịch bất thường có dấu hiệu vi phạm để làm cơ sở cho việc tiến hành thanh tra, kiểm tra; chỉ đạo các tổ chức tín dụng trong việc kết nối, cung cấp thông tin với cơ quan quản lý thuế liên quan đến giao dịch qua ngân hàng của tổ chức, cá nhân và phối hợp với cơ quan quản lý thuế thực hiện biện pháp cưỡng chế theo quy định của pháp luật.

“Hoạt động chuyển giá, trốn thuế của doanh nghiệp nói chung và doanh nghiệp FDI nói riêng đã đến hồi cảnh báo” - ông Hùng nêu rõ và cho biết tình trạng chuyển nhượng vốn góp với giá trị cao hoặc kê khai giá trị đầu vào cao dẫn đến lỗ và không phải đóng thuế.

Theo ông Hùng, doanh nghiệp lợi dụng sự thông thoáng của Luật Doanh nghiệp, đăng ký thành lập doanh nghiệp nhưng không hoạt động sản xuất, kinh doanh mà mua, bán hóa đơn giá trị gia tăng trái phép để phục vụ mục đích trốn thuế hay hợp thức hóa hàng hóa không có nguồn gốc, xuất xứ, lợi dụng kẽ hở trong khai báo hải quan, nâng khống giá trị hàng hóa lên nhiều lần để chiếm đoạt tiền thuế giá trị gia tăng.

Ngoài ra, ông Hùng đề nghị công khai kết quả phát hiện hành vi chuyển giá, trốn thuế để tạo áp lực xã hội đối với các doanh nghiệp có hành vi này, có biện pháp xử lý mạnh hơn để răn đe khi phát hiện có dấu hiệu tội phạm cần xử lý ngay, chuyển đến cơ quan điều tra xử lý theo quy định của pháp luật, từng bước chặn đứng tình trạng này.

Tác giả: Châu Như Quỳnh