Ông Dương Văn Phong, trú tại xóm 4, tổ dân phố Minh Lợi, phường Quảng Thọ, thị xã Ba Đồn, tỉnh Quảng Bình cho hay, trước đó ông có nhờ người bạn tên là Nguyễn Anh Tuấn - người có khả năng phát hiện hài cốt đến nhà xem giúp. Khi anh Tuấn chỉ vị trí nào thì lúc đào xuống đất đều phát hiện hài cốt vùi sâu trong lòng đất.

Gia đình ông Phong đã đào được 5 hầm mộ tập thể ở trong sân, quanh vườn.

Kể từ ngày 19/5 đến chiều tối 27/5, gia đình ông Phong đã đào được 5 hầm mộ tập thể ở trong sân, quanh vườn và đã cất bốc được hơn 150 bộ hài cốt. Hầu hết ở các bộ xương đã vỡ vụn. Cụ thể ở hầm thứ nhất phát hiện 41 bộ hài cốt, hầm thứ 2 thấy 19 bộ, hầm thứ 3 có 27 bộ, hầm thứ 4 phát hiện 37 bộ và hầm thứ 5 thấy có 63 bộ. Hơn 1 tuần nay, gia đình ông đã huy động hàng chục người thân và phương tiện để cất bốc, an táng hàng trăm bộ hài cốt được vùi sâu trong lòng đất.

Mẫu xương đã phân hủy cách đây hơn 150 năm nên không thể tiến hành các xét nghiệm cần thiết.

Để xác định rõ thời gian an táng của các bộ hài cốt để biết về lịch sử, văn hóa của vùng đất, gia đình đã lấy mẫu xương gửi tới Trung tâm Giám định Sinh học Pháp y - Viện Khoa học Hình sự của Bộ Công an để xét nghiệm ADN. Thông tin bước đầu cho hay, mẫu xương đã phân hủy cách đây hơn 150 năm nên không thể tiến hành các xét nghiệm cần thiết.

Tuy nhiên, theo các cụ cao tuổi ở làng Thổ Ngọa (phường Quảng Thuận) kể lại, vùng đất xóm 4, Minh Lợi này trước đây là nơi an táng các nghĩa quân chống Pháp. Vào những năm 1858, khi Kinh đô Huế thất thủ, chiến tranh lan đến Quảng Bình và tại đây dấy lên phong trào Cần Vương chống Pháp với nhiều nghĩa quân được chiêu mộ.
 
Trong quá trình quân Pháp tiến hành càn quét, sùng lục, đánh phá đến tận các sơn phòng, có thể anh em nghĩa sỹ bị chém giết nên đưa về an táng tập thể tại vùng đất này, bởi đây là vùng đồi cát cao ráo.

Gia đình ông Dương Văn Phong  vẫn tiếp tục thuê người, phương tiện cất bốc các hài cốt.

Hiện, gia đình ông Dương Văn Phong vẫn tiếp tục thuê người, phương tiện cất bốc các hài cốt nằm sâu dưới nền nhà, quanh vườn, đồng thời đã an táng các hài cốt phát hiện được ở nghĩa địa phường Quảng Thuận.

Xuân Hương