Điển hình có thể kể ra đây như: Bức tranh kinh doanh xổ số của các công ty có kết quả trái ngược nhau. Có nơi doanh thu nghìn tỷ, nơi lợi nhuận chỉ vài tỷ đồng mỗi năm. Trước những diễn biến lạ này, Bộ Tài chính cho biết sẽ giám sát chặt, xử lý bất cập kinh doanh xổ số.

Nơi lãi nghìn tỷ, chỗ vài tỷ đồng

Bộ Tài chính vừa công bố kế hoạch kiểm tra hoạt động kinh doanh xổ số năm 2024. Nội dung kiểm tra hoạt động phát hành xổ số và chấp hành quy định chế độ quản lý tài chính của doanh nghiệp. Các doanh nghiệp kiểm tra gồm 4 công ty ở miền Bắc, 4 công ty ở miền Trung và 2 công ty ở miền Nam. Dù cùng kinh doanh xổ số nhưng kết quả kinh doanh ở các địa phương khác nhau, điều này mang đến chính bất ngờ cho Bộ.

Với công ty xổ số ở miền Bắc, kết quả kinh doanh hàng năm khiêm tốn, doanh thu 120-150 tỷ đồng/năm, lợi nhuận 2-6 tỷ đồng. Tiêu biểu như năm 2023, Cty TNHH MTV xổ số kiến thiết Lào Cai doanh thu 123 tỷ đồng. Doanh thu cả trăm tỷ đồng nhưng lợi nhuận sau thuế chỉ đạt 3,48 tỷ đồng, thấp hơn nhiều so với lợi nhuận năm 2022 (ở mức 5,14 tỷ đồng). Năm 2024, Cty xổ số Lào Cai đặt chỉ tiêu doanh thu 144,1 tỷ đồng. Trong đó, chỉ tiêu phát hành 460.000 vé xổ số truyền thống, phát hành 2,5 triệu vé xổ số bóc và 13,3 triệu vé xổ số lô tô.

Tương tự, Cty TNHH MTV xổ số kiến thiết Yên Bái doanh thu 108,7 tỷ đồng. Cty xổ số Yên Bái có lợi nhuận sau thuế thu nhập doanh nghiệp năm 2023 ở mức 3,47 tỷ đồng.

Cty xổ số Bắc Giang có doanh thu năm 2022 là 106 tỷ đồng, lợi nhuận sau thuế 3,29 tỷ đồng với 80 người lao động. Kết quả hoạt động kinh doanh năm 2023, công ty chưa công bố.

Loại hình sản phẩm của mỗi công ty xổ số ở các miền khác nhau. Công ty xổ số miền Bắc nguồn doanh thu lớn từ loại hình xổ số lô tô, xổ số truyền thống doanh thu thấp. Trái ngược, công ty ở miền Trung và miền Nam chủ yếu doanh thu từ xổ số truyền thống.

Một đại lý bán vé xổ số tại Hà Nội Ảnh: QN

Bức tranh kinh doanh xổ số dần tươi sáng tại khu vực miền Trung. Năm 2023, Cty xổ số Đà Nẵng có doanh thu 676 tỷ đồng, lợi nhuận sau thuế 33 tỷ đồng.

Vào đến miền Nam, công ty xổ số ăn nên làm ra với doanh thu hơn 5.000 tỷ đồng, lợi nhuận 500-600 tỷ đồng mỗi năm. Cụ thể, năm 2022, Cty xổ số Bến Tre có doanh thu 5.135 tỷ đồng, lợi nhuận sau thuế 543 tỷ đồng. Quỹ lương chi cho người quản lý và kiểm soát viên 2,86 tỷ đồng và lương dành cho người lao động 18,2 tỷ đồng.

Hiện nay, cả nước có 63 công ty xổ số tại các địa phương và Công ty TNHH MTV Xổ số điện toán Việt Nam. Năm 2023, tổng doanh thu ngành xổ số hơn 153.000 tỷ đồng, tăng 11% so với năm 2022. Trong đó, khoảng 50% doanh thu dùng để trả thưởng.

Cùng chung lợi nhuận lớn, năm 2023, Cty xổ số Bình Thuận có doanh thu 5.776 tỷ đồng, lợi nhuận sau thuế 584 tỷ đồng. Năm 2024, Cty xổ số Bình Thuận đặt mục tiêu phát hành 632 triệu vé, doanh thu 6.373 tỷ đồng, lợi nhuận trước thuế 747 tỷ đồng.

Trao đổi với Tiền Phong, đại diện Vụ Tài chính và tổ chức tài chính (Bộ Tài chính) cho biết, đây là hoạt động kiểm tra định kỳ. Hàng năm, Bộ Tài chính đều có đoàn kiểm tra về việc chấp hành quy định của các đơn vị này. Thành phần đoàn kiểm tra hoạt động kinh doanh xổ số gồm đại diện Bộ Tài chính, Sở Tài chính và cục thuế các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương.

Tăng cường giám sát, xử lý sai phạm

Dù kinh doanh tăng trưởng nhưng ngành xổ số cũng tồn tại nhiều bất cập. Tại phiên họp tháng 3/2024 của Ủy ban thường vụ Quốc hội, ông Lê Thanh Hoàn - đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Thanh Hóa phản ánh, chi phí phát hành xổ số tương đối cao. Ông Hoàn đề nghị, Bộ Tài chính có giải pháp giảm chi phí phát hành xổ số để tăng thu cho ngân sách nhà nước.

Theo tìm hiểu của Tiền Phong, chi phí phát hành của công ty xổ số tùy thuộc kết quả của từng đơn vị. Chi phí phát hành của Cty xổ số Bình Thuận 1.043 tỷ đồng, Cty xổ số Bến Tre 969 tỷ đồng, Cty xổ số Lào Cai 18,3 tỷ đồng.

Là bộ chuyên ngành quản lý hoạt động kinh doanh xổ số, Bộ Tài chính đã nhìn thẳng vào bức tranh tồn tại, hạn chế của thị trường xổ số này. Theo phân tích của Bộ, sản phẩm xổ số thủ công vẫn chiếm tỷ trọng lớn, phát triển không đồng đều giữa các khu vực. Có tình trạng một số tổ chức, cá nhân lợi dụng pháp luật dân sự để kinh doanh, phân phối vé xổ số qua ứng dụng điện tử, internet, các trung gian thanh toán. Một số đại lý xổ số ép không cho người bán vé dạo trả lại vé ế. Những tồn tại hạn chế này chủ yếu do thị hiếu của người tiêu dùng, tập quán vùng miền và xổ số điện toán mới đưa vào hoạt động thị phần còn nhỏ.

Bộ Tài chính tiếp tục phối hợp với các bộ, ngành để tăng cường quản lý giám sát, xử lý vi phạm trong hoạt động kinh doanh xổ số. Thường xuyên kiểm tra trực tiếp hoạt động kinh doanh xổ số (5-11 doanh nghiệp/năm) và giám sát từ xa thông qua cơ chế báo cáo. Chúng tôi quyết liệt, chỉ đạo công ty xổ số xử lý nghiêm đại lý không cho phép người bán dạo trả lại vé, cắt giảm hoa hồng đại lý để đảm bảo quyền lợi của người bán vé dạo, đại diện Bộ Tài chính cho biết.

Tác giả: Ngọc Linh