Giá gói thầu cao hơn giá thị trường nhiều tỷ đồng?

Tại Kỳ họp thứ 4 Quốc hội khoá XV mới đây, ĐBQH Nguyễn Thị Thuỷ (đoàn ĐBQH tỉnh Bắc Kạn) đã nêu ra nhiều tồn tại về tình trạng “bắt tay” giữa các bên nhằm vi phạm trong công tác đấu thầu. Trong đó, tình trạng móc ngoặc với thẩm định giá để nâng khống sản phẩm, thiết bị trong đấu thầu vẫn tồn tại phổ biến.

“Từ các vụ án vừa qua cho thấy, nếu chỉ nhìn vào hồ sơ thì tất cả đều đúng quy trình, chỉ khi đi sâu phá án mới phát hiện cách móc ngoặc tinh vi giữa chủ đầu tư với đơn vị tư vấn, đơn vị thẩm định giá và đơn vị trúng thầu đã thổi giá thiết bị gấp nhiều lần”, bà Thuỷ phát biểu.

Thực trạng này không hiếm gặp trong hoạt động đấu thầu ở một số địa phương thời gian qua. Đơn cử, gói thầu Kinh phí hỗ trợ thuộc dự án: Triển khai thực hiện Quyết định của UBND Thành phố về việc bổ sung có mục tiêu kinh phí hỗ trợ các huyện. Đây là gói thầu duy nhất của bên mời thầu ban Quản lý dự án.

Gói thầu được phê duyệt theo Quyết định của chủ đầu tư. Đơn vị trúng thầu là liên danh với giá trúng thầu: 10.567.167.123 đồng. So với giá dự toán, tiền tiết kiệm sau đấu thầu là 100.098.567 đồng, đạt tỉ lệ 2,00 %.

Hàng hóa được mua sắm tại gói thầu này là 5 giống cá. Trong đó, cá có giá dự thầu là 15.000 đồng/con (loại bằng hoặc lớn hơn – theo yêu cầu kỹ thuật tại chương V, E-Hồ sơ mời thầu).

Tuy nhiên, qua khảo sát trên thị trường, PV nhận được báo giá từ các trung tâm cá giống lớn và uy tín cho loại cá này dao động từ 9.000 - 10.000 đồng/con. Nếu so sánh với số lượng mua sắm tại gói thầu, tiền chênh lệch thấp hơn tới nhiều tỷ đồng.

Cần nói rõ thêm rằng, đơn vị cung cấp đảm bảo về chất lượng cá giống: khỏe mạnh, hoạt động nhanh nhẹn, ngoại hình cân đối, không dị hình, vây vẩy hoàn chỉnh không mất nhớt, không có dấu hiệu bệnh lý, tỉ lệ nuôi sống trên 80%. Nếu cá không đạt chất lượng, nhà cung cấp sẵn sàng bồi hoàn. Mặt khác, đại diện đơn vị cung cấp khẳng định: “Trong vài năm gần đây, giá cá giống hay cá thịt đều ổn định, không có nhiều biến động”.

Để có thông tin khách quan, đa chiều, đồng thời giúp cơ quan quản lý Nhà nước sử dụng hiệu quả vốn đầu tư công, PV đã liên hệ tới UBND để đặt lịch phỏng vấn.

Cần xác định rõ trách nhiệm chủ đầu tư

Trao đổi với PV về vấn đề trên, luật sư Nguyễn Ngọc Hùng (Trưởng văn phòng luật sư Kết Nối) nêu quan điểm, nếu có căn cứ xác định giá đấu thầu cao hơn thực tế thì cần xem xét lại đơn vị thẩm định giá có làm đúng hay không? Việc thẩm định giá cũng cần có tài liệu so sánh như: giá các gói thầu tương tự, giá các đơn vị cung cấp, giá thị trường…

Luật sư Nguyễn Ngọc Hùng cho rằng, nếu có căn cứ xác định giá đấu thầu cao hơn thực tế thì cần xem xét lại đơn vị thẩm định giá có làm đúng hay không?

Nếu có căn cứ cho rằng, giá đấu thầu cao hơn thực tế, trong trường hợp này cần mời bên kiểm toán, đơn vị thẩm định giá khác thẩm định lại để đảm bảo tính khách quan. Nếu hành vi xác định giá thầu quá cao so với giá thị trường, gây thiệt hại cho nhà nước từ 100 triệu đồng trở lên thì có thể khởi tố hình sự về tội Vi phạm quy định về đấu thầu gây hậu quả nghiêm trọng (Điều 222, Bộ luật Hình sự 2015, sửa đổi bổ sung năm 2017).

Tuỳ theo mức độ vi phạm, người phạm tội có có thể đối diện với các mức án khác nhau, mức phạt cao nhất (gây thiệt hại từ 1 tỷ đồng trở lên) có thể đối diện án phạt tù đến 20 năm.

Đánh giá về những bất cập còn tồn tại trong công tác đấu thầu, luật sư Diệp Năng Bình (Trưởng văn phòng luật sư Tinh Thông luật, đoàn luật sư TP.Hồ Chí Minh) cho rằng, hành vi vi phạm trong đấu thầu diễn ra rất phức tạp, ở khắp các lĩnh vực với các thủ đoạn như thông thầu, gian lận trong đấu thầu, chuyển nhượng thầu trái phép, hiện tượng lợi ích nhóm, bao che cho hành vi tiêu cực, cản trở nhà thầu lạ, thông thầu…vẫn tồn tại gây thất thoát ngân sách Nhà nước.

Để bảo đảm môi trường đấu thầu thật sự minh bạch, cạnh tranh, công bằng và hiệu quả kinh tế, đòi hỏi phải triển khai đồng bộ nhiều giải pháp như: tăng cường và thực hiện nghiêm trách nhiệm quản lý công tác đấu thầu tại cơ quan, đơn vị theo quy định của pháp luật.

Đặc biệt, xác định rõ trách nhiệm của người đứng đầu là chủ đầu tư, bên mời thầu đối với hiệu quả công tác đấu thầu và kiên quyết xử lý nghiêm đối với các hành vi gian lận.

P.V