Tái cấu trúc hệ thống ngân hàng là trụ cột quan trọng nhất trong tái cấu trúc nền kinh tế

Tái cấu trúc ngân hàng và xử lý nợ xấu đang là những vấn đề mà nền kinh tế nói chung và ngành Ngân hàng nói riêng đang rốt ráo đẩy nhanh tiến độ. Thực tế cho thấy, đây không phải là vấn đề mới nhưng những phương cách của các nước áp dụng trước đây vẫn có thể xem là kinh nghiệm và bài học mà chúng ta có thể linh hoạt vận dụng hôm nay.

Với mỗi nước, do đặc thù hệ thống tài chính khác nhau nên các cách thức để giải quyết bài toán tái cấu trúc, xử lý nợ ngân hàng, thứ tự ưu tiên xử lý các công việc và mức độ thành công cũng khác nhau. Việc áp dụng biện pháp nào tùy thuộc vào sự lựa chọn, căn cứ vào đặc điểm kinh tế, chính trị, môi trường pháp lý của từng quốc gia. Nhưng kinh nghiệm quốc tế cho thấy, phương pháp thay đổi sở hữu, tư nhân hóa, đóng cửa, sáp nhập ngân hàng làm hệ thống ngân hàng thay đổi rõ rệt sau tái cấu trúc.

Trong bối cảnh đó, các nước buộc phải đặt ra kế hoạch tái cấu trúc hệ thống tài chính, nhằm vượt qua khủng hoảng và đưa nền kinh tế tăng trưởng lành mạnh trở lại. Tuy nhiên, chi phí tài chính để xử lý nợ và tái cấu trúc là rất lớn. Ước tính chi phí tái cơ cấu của Thái-Lan, Indonesia và Hàn Quốc lần lượt là 43,8%, 56,8% và 31,2% trên tổng sản phẩm quốc nội (GDP).

Đứng trước tình huống đó, giải pháp để xử lý khủng hoảng, xử lý nợ xấu và tiến hành tái cấu trúc hệ thống ngân hàng trong giai đoạn này tại khu vực châu Á được chia thành hai nhóm chính: giải pháp ngắn hạn và giải pháp dài hạn.

NHTW tại các quốc gia khủng hoảng đã sử dụng các công cụ khác nhau với vai trò người cho vay cuối cùng hỗ trợ thanh khoản cho các tổ chức tài chính để bù đắp lại lượng tiền gửi và cho vay bị rút ra ở một số tổ chức, chủ yếu thực hiện với đồng nội tệ. Một số quốc gia thực hiện chính sách cho phép NHTW quay vòng thanh khoản từ các ngân hàng có lãi sang các ngân hàng thua lỗ từ hoạt động cho vay, giúp các ngân hàng duy trì hoạt động trong giai đoạn bắt đầu khủng hoảng và xảy ra hiện tượng rút tiền hàng loạt. Chính sách này phát huy hiệu quả ở Hàn Quốc và Thái Lan.

Đối với nhóm giải pháp dài hạn, để giải quyết triệt để những hậu quả của khủng hoảng tài chính, yêu cầu đối với các quốc gia là phải tái cấu trúc toàn bộ nền kinh tế và đặc biệt là tái cấu trúc hệ thống ngân hàng.

Bước thứ hai trong việc thực hiện chiến lược dài hạn để giải quyết khủng hoảng là thực hiện xử lý các tổ chức có vấn đề, có thể kể tới như đóng cửa, sáp nhập, mua lại các tổ chức. Khi áp dụng các giải pháp này cần phải xem xét đến lợi ích của các bên liên quan như chủ sở hữu, các nhà đầu tư trong nước và nước ngoài, Chính phủ, người gửi tiền… cũng như hành lang và các quy định pháp lý.

Trong vòng 4 năm (từ 1997 đến 2001), với những đối sách và bước đi hợp lý, các nước bị ảnh hưởng nặng nề của cuộc khủng hoảng 1997 – 1998 đã vượt qua cơn bão và đạt được sự phát triển ổn định hơn một thập kỷ qua. Sau khi tái cơ cấu, hệ thống tài chính của các nước này cũng hoạt động hiệu quả, an toàn và minh bạch hơn.

Bởi, dù tái cơ cấu chủ động hay bị động, thì nguồn lực tài chính để tiến hành tái cơ cấu là rất lớn. Ví như ở Nhật Bản, mặc dù đã áp dụng giải pháp tái cơ cấu chủ động nhưng chi phí cũng đã chiếm tới 19,87% GDP. Nguồn chủ yếu để tái cơ cấu, đặc biệt trong trường hợp bị động, là đi vay các tổ chức quốc tế và các khoản vay này thường kèm theo các điều kiện ràng buộc khắc nghiệt.

Thông thường, nó được áp dụng thông qua 4 nhóm giải pháp chính: Tăng cường niềm tin; Thiết lập cơ sở pháp lý cho việc tham gia của Chính phủ trong xử lý ngân hàng đổ vỡ; Thiết lập cơ chế can thiệp vào ngân hàng gặp vấn đề; Thiết lập cơ chế tối đa hóa giá trị thu hồi của các tài sản xấu. Việc kết hợp các nhóm giải pháp có ý nghĩa quan trọng quyết định sự thành công của quá trình tái cấu trúc hệ thống ngân hàng và xử lý nợ xấu.