Theo Bloomberg Economics, gánh nặng nợ công so với GDP ở Nhật Bản sẽ tăng lên tới 268% trong năm nay. Dù tân Thủ tướng Yoshihide Suga tuyên bố sẽ tiếp tục chính sách Abenomics, nhưng các nhà kinh tế cho rằng ngân hàng Trung ương Nhật Bản sẽ không chi thêm khoản tiền lớn nào nữa. Họ cũng ngờ rằng chẳng còn lại gì nhiều trong ngân sách công vốn đã phụ thuộc vào các khoản vay nợ của Nhật Bản.

Bởi vậy ông Abe quyết định chọn trụ cột thứ ba của Abenomics, cải cách cơ cấu, để định hình lại chính sách kinh tế. Ông tự nhận mình là một nhà cải cách muốn đưa bộ máy quan liêu của Nhật Bản đến thời đại kỹ thuật số và giải quyết các vấn đề như cải cách quy định và bộ máy hành chính kém hiệu quả.

Tân Thủ tướng Yoshihide Suga. (Ảnh: Bloomberg)

Tân chính sách của tân Thủ tướng

“Tôi cảm thấy lạc quan dưới thời Abenomics, và ông Suga là một trong những kiến trúc sư chính tạo nên nó, họ đã làm tất cả những gì có thể để cải thiện chính sách”, Robert Feldman, cố vấn cấp cao của Morgan Stanley MUFG, cho biết. “Abenomics đã bớt quyết liệt trong cải cách cơ cấu, đây là lĩnh vực mà ông Suga rất mong được thúc đẩy”.

Cụ thể, chính sách của tân Thủ tướng Yoshihide Suga bao gồm 8 điểm:

Về chi tiêu tài khóa: Cần lập thêm ngân sách thứ 3, mở rộng các biện pháp hỗ trợ xử lý đại dịch COVID-19.

Về nới lỏng tiền tệ: Không có thay đổi lớn, chỉ kêu gọi hành động nhiều hơn khi cần để tăng số việc làm.

Thay đổi cơ cấu: Có thể cải cách hành chính trước khi sửa đổi quy định cũ. Chú trọng cải tạo nhân lực.

Thúc đẩy nền công nghiệp: Đẩy mạnh cạnh tranh trong ngành điện thoại, đề xuất hợp nhất các ngân hàng địa phương.

Lạm phát: Có thể giữ nguyên mục tiêu 2%.

Thuế: Ông Suga cho biết không cần thiết tăng thuế trong thập kỷ tới, dù việc tăng thuế là không thể tránh khỏi trong thời gian dài hạn.

Cân đối ngân sách: Cần ưu tiên tăng trưởng kinh tế. Phát hành trái phiếu tiềm năng “không giới hạn”.

Về Womenomics: Tăng cường tuyển dụng lao động nữ và cải thiện dịch vụ chăm sóc trẻ em.

Ông Suga cũng kêu gọi các nhà cung cấp gói cước điện thoại cạnh tranh giảm phí và ám chỉ cần phải loại bỏ các ngân hàng yếu kém. Tuy vậy, chưa rõ liệu ông sẽ tiếp tục định hướng các ngành công nghiệp theo hướng kinh doanh nhỏ lẻ hay mở rộng theo lối bán buôn.

“Tôi muốn có cái nhìn đúng đắn về những điều sai trái và đưa Nhật Bản tiến lên bằng cách phá bỏ sự phân tầng ở cấp bộ, phân chia lợi ích và xu hướng hành động theo lối mòn”, tân Thủ tướng Suga cho biết.

Một trong những thành tích đáng chú ý của Yoshihide Suga là củng cố trách nhiệm và sự thanh bạch của các quan chức, cho thấy ông là người có năng lực cải cách hành chính.

Ông cũng từng làm việc trong chính quyền chủ trương bãi bỏ quy định cũ của Cựu Thủ tướng Junichiro Koizumi, nơi khuyến khích công dân kiếm việc làm ngoài các công việc công nhân viên chức truyền thống ở Nhật Bản.

Tân Thủ tướng Suga có cái nhìn sâu sắc về cải cách cơ cấu để xóa nợ ở Nhật Bản. (Ảnh: Reuters)

Việc phá bỏ sự phân biệt chế độ làm việc và tiền lương giữa lao động chính thức và lao động theo hợp đồng về có thể gây ấn tượng với các nhà kinh tế, nhất là nếu thay đổi này có thể cải thiện năng suất. Nhưng ông Suga vẫn giữ im lặng về chủ đề cải cách thị trường lao động, dẫn đến một số nghi ngờ về khả năng chấn chỉnh đất nước của ông.

Những thách thức để đảm bảo một nhiệm kỳ dài lâu

Nhưng cũng khó cho ông Suga để noi theo người tiền nhiệm. Thủ tướng Abe từng vẽ ra một bức tranh lớn với kỳ vọng thay đổi cả trong và ngoài nước khi ông lên nắm quyền, hứa hẹn khôi phục sức mạnh, uy tín kinh tế của Nhật Bản, xóa sổ giảm phát. Chỉ sau vài năm ngắn ngủi, Abe đã thành công xây dựng niềm tin vào hướng đổi mới đất nước của ông.

Chỉ còn hơn một năm nữa là tới cuộc bầu cử, ông Suga cần phải nhanh chóng khẳng định bản thân để giữ được lòng tin của cử tri. Bắt đầu với công cuộc khôi phục nền kinh tế Nhật Bản sau đại dịch COVID-19, trong khi vẫn kiểm soát được các đợt lây nhiễm mới.

Có khả năng ông Suga cần một cuộc bầu cử sớm hơn, trước khi ông vướng phải bất kỳ khó khăn nào, để chính quyền mới có nhiệm vụ rõ ràng hơn và đảm bảo một nhiệm kỳ lâu dài hơn.

Theo cựu Bộ trưởng Kinh tế Heizo Takenaka, việc giảm cước phí điện thoại đã nhanh chóng giúp ông Suga ghi điểm, và việc giải phóng thu nhập hộ gia đình có thể tương đương với việc giảm một nửa thuế bán hàng.

"Ông ấy cần một thành công nhỏ trước để chứng tỏ rằng Nội các của ông có năng lực", ông Takenaka nhận xét.

Tới nay, thị trường tài chính đã có sự cải thiện nhờ ông Suga. Chỉ số Nikkei 225 không còn thua lỗ và đồng yên cũng không lên giá kể từ khi cựu Thủ tướng Abe từ chức.

Suga nói rằng việc đồng yên hạ giá và cổ phiếu tăng là thành quả của Abenomics, nếu xu hướng phát triển vẫn khả quan, ông sẽ tiếp tục chính sách này.

“Chúng tôi gọi nó là Suganomics vì Suga nói rằng ông ấy sẽ duy trì chính sách kinh tế của ông Abe, nhưng tôi không rõ liệu Suga có thực sự kết hợp chính sách cụ thể nào của Abenomics như một phần trong chiến lược của mình hay không”, Hideo Kumano, nhà kinh tế trưởng tại viện nghiên cứu Dai-Ichi Life, cho biết. “Có lẽ không có nhiều lý thuyết kinh tế học trong Suganomics. Việc bàn về các chủ đề cụ thể không thực sự làm nên một chính sách".

Tuần trước, khi đề xuất tăng thuế buôn bán, dù đây là một quyết định không thể tránh được nhưng ông Suga vẫn bị nhận xét là thất bại trong trong việc hài hòa với lập trường của cựu Thủ tướng Abe. Ông Suga cho rằng cần phải tăng trưởng kinh tế trước khi cân bằng sổ sách của quốc gia.

“Hơi quá lời khi nói chính sách của Suga quá theo hướng nhỏ lẻ, nhưng quả thực nó vẫn thiếu thu hút với các nhà đầu tư nước ngoài”, Hiroshi Matsumoto, người đứng đầu bộ phận đầu tư Nhật Bản tại tập đoàn Pictet Asset Management, cho biết.

Trong các cuộc phỏng vấn, tân Thủ tướng không giải thích nhiều về các chính sách cá nhân, ông cũng chưa lựa chọn được các cố vấn kinh tế quan trọng như 2 nhà cải cách Koichi Hamada và Etsuro Honda dưới thời người tiền nhiệm Abe.

Tác giả: Tư Liệu