Tại phiên họp, trình bày quan điểm của Chính phủ về sự cần thiết lập TP Thủ Đức, Bộ trưởng Nội vụ Lê Vĩnh Tân nói khu vực quận 2, quận 9 và quận Thủ Đức hiện nay có vị trí quan trọng trong vùng kinh tế trọng điểm phía Nam, là đầu mối của các tuyến giao thông huyết mạch giữa TP HCM và các tỉnh Đông Nam Bộ như: cao tốc TP HCM - Long Thành - Dầu Giây, xa lộ Hà Nội, quốc lộ 1A, đường Phạm Văn Đồng - quốc lộ 1K, quốc lộ 52...

Năm 2019, cả 3 quận phát triển với tốc độ cao, đóng góp 1/3 tổng sản phẩm trên địa bàn (GRDP) của TP HCM, tương đương khoảng 7% tổng sản phẩm nội địa (GDP) cả nước; xét về quy mô, chỉ sau GRDP của Hà Nội, lớn hơn GRDP của tỉnh Bình Dương và tỉnh Đồng Nai. Giai đoạn 2016 - 2019, 3 quận này thu ngân sách đạt 37.158 tỷ đồng, chi ngân sách đạt 11.174 tỷ đồng.

Chính phủ cho rằng, sự phát triển mạnh mẽ về tài chính ngân hàng, công nghiệp, thương mại, dịch vụ, du lịch và tốc độ đô thị hóa đã dẫn tới dân cư tập trung với mật độ cao; cần tập trung quản lý Nhà nước thống nhất trên địa bàn 3 quận... "Điều đó đòi hỏi phải tổ chức lại, thông qua việc sáp nhập 3 quận thành một đơn vị hành chính, xây dựng chính quyền đô thị đủ mạnh, phù hợp", ông Tân nói.

Các tuyến giao thông kết nối thành phố Thủ Đức với các vùng lân cận. Ảnh: Hữu Khoa

Chính phủ khẳng định với việc thành lập TP Thủ Đức, TP HCM có thể đóng góp nhiều hơn nữa cho cả nước và có điều kiện hỗ trợ phát triển vùng kinh tế trọng điểm phía Nam, xứng tầm là một thành phố lớn trong khu vực và quốc tế.

Thảo luận nội dung trên, ông Phan Thanh Bình - Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa Giáo dục Thanh niên Thiếu niên Nhi đồng của Quốc hội, nêu ý kiến ủng hộ đề xuất lập thành phố Thủ Đức và cho rằng đây sẽ là đơn vị hành chính động lực của TP HCM.

"Phải giao quyền cho TP Thủ Đức, không thể coi đây đơn vị tương đương cấp huyện. Chủ tịch của TP Thủ Đức phải nắm quyền không kém Phó chủ tịch TP HCM. Chúng ta xây dựng thành phố là động lực phát triển, chứ không chỉ là thành phố trực thuộc TP HCM", ông Bình nói.

Ông Nguyễn Văn Giàu, Chủ nhiệm Ủy ban Đối ngoại của Quốc hội, lưu ý việc phát sinh nguồn kinh phí để đảm bảo cơ sở vật chất cho thành phố mới, vấn đề cán bộ dôi dư và "nếu dôi dư cán bộ thì cần làm rõ xử lý trong bao lâu".

Ông Nguyễn Hòa Bình, Chánh án Tòa án nhân dân tối cao, nêu hiện trạng, số vụ án phải xử lý của hai quận, huyện Thủ Đức là trên 6.000 vụ mỗi năm, nhiều hơn một số tỉnh như Bắc Kạn. Một tỉnh có 6.000 vụ thì ngoài tòa án tỉnh, còn có 5-6 tòa án quận huyện, song Thủ Đức hiện nay chỉ có một trụ sở, mỗi tháng phải xử lý hơn 500 vụ, mỗi ngày xử hơn 20 vụ là số lượng rất lớn. Ông Bình đề xuất thêm 180 cán bộ tòa án cho Thủ Đức, có thể tăng biên chế cho ngành.

Bà Tòng Thị Phóng, Phó chủ tịch Quốc hội, cho rằng "hôm nay Thường vụ Quốc hội thống nhất chủ trương", sau khi có nghị quyết thì địa phương sẽ bàn nhân sự, cơ cấu bộ máy tổ chức.

Theo Chủ tịch UBND TP HCM Nguyễn Thành Phong, việc thành lập TP Thủ Đức sẽ góp phần tinh gọn bộ máy, phát huy nguồn lực để phát triển kinh tế xã hội của địa phương. TP Thủ Đức không chỉ là động lực phát triển kinh tế mà còn là đòn bẩy nâng cao đời sống người dân; dự kiến đóng góp 30% GDP TP HCM và 7% GDP cả nước.

Lãnh đạo thành phố HCM cũng cho biết dự kiến 644 cán bộ dôi dư sau khi sắp xếp, có phương án giảm cán bộ theo lộ trình 5 năm song sẽ cố gắng sắp xếp đến năm 2022 sẽ xong.

"Chúng tôi tha thiết mong Ủy ban Thường vụ Quốc hội thông qua đề xuất của Chính phủ", ông Nguyễn Thành Phong phát biểu.

Sau khi sắp xếp, TP HCM có 22 đơn vị hành chính cấp huyện, gồm 1 thành phố, 16 quận, 5 huyện. Đơn vị hành chính cấp xã là 312, gồm 58 xã, 249 phường, 5 thị trấn. Thành phố Thủ Đức rộng hơn 211 km2, với hơn 1 triệu dân; có 34 phường trực thuộc.

Vùng đất Thủ Đức có truyền thống lịch sử lâu đời, với nhiều tên gọi khác nhau qua các thời kỳ lịch sử. Năm 1911, quận Thủ Đức thuộc tỉnh Gia Định; năm 1975 đổi thành huyện Thủ Đức thuộc TP Sài Gòn - Gia Định; năm 1976 là huyện trực thuộc TP HCM. Năm 1997, ba quận mới được thành lập trên cơ sở tách ra từ huyện Thủ Đức gồm quận 2, quận 9, quận Thủ Đức. Ba quận này có vị trí quan trọng trong vùng kinh tế trọng điểm phía nam, là đầu mối của các tuyến giao thông huyết mạch giữa TP HCM và các tỉnh đông nam bộ.

Sau hơn 20 năm phát triển, 3 quận trên đạt được những kết quả quan trọng với nhiều thành tựu vượt bậc, đời sống vật chất, tinh thần của người dân không ngừng được nâng cao, hạ tầng cơ sở có nhiều phát triển. Nhiều cơ sở kinh tế, giáo dục đào tạo, hạ tầng mới được hình thành. Năm 2019, 3 quận phát triển với tốc độ cao, đóng góp 1/3 tổng sản phẩm (GRDP) của TP HCM, tương đương khoảng 7% tổng sản phẩm nội địa (GDP) cả nước (chỉ sau GRDP của Hà Nội, lớn hơn GRDP của tỉnh Bình Dương và tỉnh Đồng Nai). Giai đoạn 2016 - 2019, thu ngân sách đạt 37.158 tỷ đồng, chi ngân sách đạt 11.174 tỷ đồng.

Tác giả: Đoàn Loan - Hoàng Thùy