Bảng chỉ số chứng khoán tại Tokyo, Nhật Bản. (Ảnh: Kyodo/TTXVN)

Nhật Bản đang trên đà trở thành quốc gia có thị trường chứng khoán hoạt động tốt nhất châu Á trong năm 2023, với chỉ số Nikkei 225 tăng 28% kể từ đầu năm nay, đạt mức cao chưa từng thấy kể từ năm 1989.

Chỉ số Nikkei 225 đạt mức cao kỷ lục vào cuối năm 1989, sau khi xuất hiện bong bóng bất động sản và chứng khoán. Và khi bong bóng này bùng nổ, Nhật Bản rơi vào thời kỳ suy thoái kinh tế, vốn được gọi là “thập kỷ mất mát” của Nhật Bản.

Nhưng diễn biến lần này lại khác. Giá bất động sản trên toàn quốc không tăng vọt như cuối những năm 1980 và Nhật Bản đã chứng kiến những thay đổi về cơ cấu vào năm 2023. Các công ty đã đạt được kết quả kinh doanh tốt hơn, một phần do đồng yen suy yếu, khiến giá sản phẩm trở nên cạnh tranh hơn.

Các doanh nghiệp cũng đang chi tiêu nhiều hơn, giữa bối cảnh báo cáo ngày 23/6 của Nikkei cho biết vốn đầu tư của các công ty Nhật Bản đã đạt mức kỷ lục 31.600 tỷ yen (221,03 tỷ USD) trong năm tài khóa 2023 (bắt đầu từ ngày 1/4/2023).

Báo cáo cũng cho biết các khoản đầu tư vào quốc gia này, chiếm khoảng 2/3 tổng vốn đầu tư của các công ty Nhật Bản, dự kiến sẽ đạt mức tăng trưởng hai chữ số năm thứ hai liên tiếp trong năm tài khóa hiện tại. Đầu tư ra nước ngoài của họ cũng có thể tăng 22,6%, đánh dấu năm thứ ba liên tiếp đạt mức tăng trưởng hai chữ số.

Sự quan tâm của nước ngoài cũng đóng một vai trò trong thành tích vượt trội của chỉ số Nikkei, được củng cố bởi triển vọng lạc quan của nhà đầu tư tỷ phú Warren Buffet đối với chứng khoán Nhật Bản. Các nhà đầu tư nước ngoài đã tìm thấy cơ hội ở Nhật Bản nhờ đồng yen yếu hơn và tiềm năng tăng giá cổ phiếu cao hơn.

Trước đó, hồi tháng 6/2023, ông Dong Chen - người đứng đầu bộ phận nghiên cứu kinh tế vĩ mô tại Ngân hàng Tư nhân Pictet, cho biết các công ty toàn cầu đang đa dạng hóa chuỗi cung ứng để giảm sự phụ thuộc vào Trung Quốc và điều này có thể mang lại lợi ích cho Nhật Bản, đặc biệt là trong các lĩnh vực cao cấp, chuyên về công nghệ như chất bán dẫn.

Theo ông Peggy Mak, Giám đốc Nghiên cứu tại Phillip Securities Research, đồng yen dự kiến sẽ hoạt động tốt hơn vào năm 2024.

Đồng yen Nhật Bản đã suy yếu đáng kể kể từ đầu năm nay, chạm mức 151,67 yen đổi 1 USD vào ngày 31/10/2023, đây là mức thấp nhất so với đồng USD kể từ năm 1990. Tính đến thời điểm hiện tại, đồng yen đã suy giảm 7,8%.

Ông Mak hiện dự đoán đồng tiền này có thể mạnh lên so với "đồng bạc xanh" khi lãi suất trên toàn cầu bắt đầu giảm, do du lịch trong nước sôi động trở lại, lương thực tế tăng và tỷ lệ tiết kiệm cao hỗ trợ đồng nội tệ Nhật Bản.

Trong khi đó, ông Yue Bamba, người đứng đầu bộ phận đầu tư tích cực tại Nhật Bản của Blackrock Investments cho rằng đồng yen đang bị định giá thấp và “có khả năng tăng giá” trong khoảng năm tới. Ông Bamba nói: “Điều đó không gây bất lợi cho thị trường chứng khoán."

Trong thời gian tới, Ngân hàng Trung ương Nhật Bản (BoJ) dự kiến sẽ chuyển từ chính sách tiền tệ siêu nới lỏng và giãn bớt các biện pháp kiểm soát đường cong lợi suất.

Dưới thời ông Kazuo Ueda, người được bổ nhiệm làm Thống đốc BoJ vào tháng 2/2023, ngân hàng này đã nới lỏng giới hạn chính sách kiểm soát đường cong lợi suất, dẫn đến lợi suất trái phiếu Chính phủ Nhật Bản chạm mức cao nhất trong 11 năm. Lợi suất trái phiếu Nhật Bản kỳ hạn 10 năm đạt mức 0,956% vào ngày 1/11, mức cao nhất kể từ tháng 4/2012.

Tuy nhiên, ông Ueda đã tái khẳng định lập trường của mình rằng BoJ sẽ duy trì chính sách lãi suất âm cho đến khi mục tiêu lạm phát 2% có thể “đạt được một cách bền vững." Lãi suất chuẩn của BoJ hiện ở mức -0,1%.

Lạm phát của Nhật Bản đã tăng lên trên 2% trong 19 tháng liên tiếp. Trong khi đó, lạm phát cốt lõi (không tính giá thực phẩm tươi sống và năng lượng) ở mức 4% trong tháng 10/2023, cao hơn mục tiêu 2% trong tháng thứ 13 liên tiếp.

Ông Ronald Temple, chiến lược gia trưởng tại công ty đầu tư Lazard Asset Management, cho biết trong báo cáo triển vọng năm 2024 rằng, với lịch sử giảm phát của Nhật Bản, lạm phát là điều đáng hoan nghênh và cho đến nay, tình hình vẫn có vẻ diễn biến tốt.

Ông Temple cho biết, thị trường sẽ theo dõi thời điểm “kết thúc chính thức” quá trình kiểm soát đường cong lợi suất, và sau đó trọng tâm sẽ chuyển sang việc khi nào BoJ sẽ kết thúc chính sách lãi suất âm.

Chiến lược gia vĩ mô cấp cao Homin Lee tại Lombard Odier cho rằng năm 2024 sẽ là một năm “vững chắc” cho tăng trưởng tiền lương của Nhật Bản, đồng thời cho rằng nhu cầu lao động trong lĩnh vực dịch vụ rất mạnh và niềm tin của người lao động vào công đoàn của họ đang được củng cố.

Ông Lee nhấn mạnh rằng Liên đoàn Công đoàn Nhật Bản ước tính các cuộc đàm phán lương vào mùa Xuân năm 2024 sẽ ghi nhận mức tăng lương cơ bản 5%. Tăng trưởng tiền lương tại Nhật Bản cũng sẽ hỗ trợ tiêu dùng và đầu tư kinh doanh, khiến ông Lee kỳ vọng nền kinh tế lớn thứ ba thế giới sẽ tăng trưởng 1,2% vào năm 2024./.

Tác giả: Minh Trang