Hệ thống giao dịch trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ tại Sở Giao dịch Chứng khoán Hà Nội chính thức hoạt động từ ngày 19/7. (Ảnh: Vietnam+)

Trao đổi với báo chí, ông Nguyễn Hoàng Dương, Phó Vụ trưởng Vụ Tài chính ngân hàng (Bộ Tài chính) cho biết các số liệu thống kê mới nhất cho thấy thị trường trái phiếu doanh nghiệp đang bước vào giai đoạn với những dấu hiệu phục hồi rõ nét.

Thị trường hồi phục

- Xin ông chia sẻ một số đánh giá về thị trường trái phiếu doanh nghiệp trong năm 2023?

Ông Nguyễn Hoàng Dương: Với việc triển khai đồng bộ các giải pháp để ổn định thị trường theo chỉ đạo của Chính phủ và Lãnh đạo Chính phủ, thị trường trái phiếu doanh nghiệp có dấu hiệu cải thiện, khối lượng phát hành tăng kể từ quý 2. Cụ thể có 70 doanh nghiệp phát hành với khối lượng hơn 180 nghìn tỷ đồng trong 10 tháng qua. Bên cạnh đó, khối lượng mua lại trái phiếu trước hạn là 191 nghìn tỷ đồng (tăng 30% so với cùng kỳ năm ngoái).

Kể từ khi Nghị định 08/2023/NĐ-CP có hiệu lực thi hành, khối lượng phát hành là 179,5 nghìn tỷ đồng. Trong tháng Mười, khối lượng phát hành là 41 nghìn tỷ đồng, tăng 17 nghìn tỷ đồng so với tháng Chín. Riêng trong tháng Mười, các doanh nghiệp đã mua lại trước hạn khoảng 14,2 nghìn tỷ đồng.

Sự hồi phục tích cực của thị trường trái phiếu doanh nghiệp là kết quả của sự cộng hưởng từ các chính sách quyết liệt của Chính phủ và sự chuyển biến tâm lý của các chủ thể tham gia thị trường.

Một số vụ việc vi phạm pháp luật liên quan đến phát hành trái phiếu doanh nghiệp trước đó đã gây ra những bất ổn trên thị trường. Song, lãnh đạo Chính phủ đã có nhiều chỉ đạo để ổn định kinh tế vĩ mô, điều hành linh hoạt giữa chính sách tài khóa và chính sách tiền tệ, hỗ trợ doanh nghiệp phục hồi hoạt động sản xuất, kinh doanh, có dòng tiền để trả nợ nói chung và nợ trái phiếu doanh nghiệp nói riêng.

Trong đó, Bộ Tài chính đã trình Chính phủ ban hành Nghị định số 08/2023/NĐ-CP để tạm hoãn thi hành một số quy định của Nghị định số 65/2022/NĐ-CP. Mục đích nhằm doanh nghiệp có thêm thời gian xử lý các khó khăn trước mắt về trái phiếu, góp phần giảm áp lực thanh khoản và dần khôi phục niềm tin cho thị trường.

Bên cạnh đó, hệ thống giao dịch trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ tại Sở Giao dịch Chứng khoán Hà Nội chính thức hoạt động từ ngày 19/7. Điều này đã góp phần thúc đẩy tính thanh khoản cho thị trường trái phiếu doanh nghiệp và tạo điều kiện cho thị trường sơ cấp phát triển bền vững hơn.

Ông Nguyễn Hoàng Dương, Phó Vụ trưởng Vụ Tài chính Ngân hàng, Bộ Tài chính. (Ảnh: BTC/Vietnam+)

Thêm vào đó, Chính phủ và các bộ, ngành cũng ban hành nhiều chính sách để hỗ trợ doanh nghiệp như đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính cho doanh nghiệp, tháo gỡ vướng mắc pháp lý cho các dự án bất động sản. Cụ thể, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam cho phép ngân hàng thương mại giãn thời gian trả nợ lãi và gốc của các khách hàng đang gặp khó khăn, giảm lãi suất, duy trì thanh khoản trên thị trường tiền tệ để cung ứng vốn cho nền kinh tế…

Về phía các chủ thể khác tham gia thị trường, sau khi các chính sách được ban hành đồng bộ, công tác tuyên truyền về thị trường trái phiếu doanh nghiệp được Bộ Tài chính tiếp tục tăng cường, nhận thức và ý thức chấp hành pháp luật của cả doanh nghiệp phát hành, tổ chức cung cấp dịch vụ có chuyển biến mạnh mẽ, hiểu được trách nhiệm và nghĩa vụ của mình khi tham gia thị trường hơn. Đây cũng yếu tố giúp thị trường minh bạch và phát triển bền vững.

Nhà đầu tư phải đánh giá được rủi ro

- Dưới góc độ cơ quan quản lý, ông có lưu ý gì cho các nhà đầu tư khi tham gia vào thị trường trong thời điểm hiện nay?

Ông Nguyễn Hoàng Dương: Thời gian qua, Bộ Tài chính đã thường xuyên thực hiện công tác tuyên truyền về trái phiếu doanh nghiệp, cảnh báo về các rủi ro của thị trường, khuyến nghị nhà đầu tư phải đánh giá được các rủi ro khi quyết định đầu tư.

Trong đó, các khuyến nghị đều nhấn mạnh nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp mới được mua trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ. Qua trọng hơn, các nhà đầu tư cần phải có hiểu biết đầy đủ về quy định của pháp luật, tiếp cận đầy đủ thông tin về doanh nghiệp, từ đó có những đánh giá kỹ tình hình tài chính của đơn vị phát hành. Các nhà đầu tư cũng cần thận trọng đối với các dịch vụ tư vấn và phân biệt rõ sản phẩm trái phiếu doanh nghiệp với tiền gửi ngân hàng, từ đó đánh giá mức độ rủi ro tương xứng với lợi nhuận khi đầu tư trái phiếu và chịu trách nhiệm về quyết định đầu tư của mình.

Mặt khác, nhà đầu tư cũng cần lưu ý khi mua trái phiếu, rủi ro gắn với doanh nghiệp phát hành trái phiếu chứ không phải là rủi ro liên quan đến tổ chức phân phối (trong đó có các ngân hàng thương mại).

Nhằm hỗ trợ thanh khoản của thị trường trái phiếu doanh nghiệp đồng thời tăng cường tính minh bạch thị trường thứ cấp, hệ thống giao dịch trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ tại Sở Giao dịch Chứng khoán Hà Nội đã được vận hành. Tuy nhiên, các nhà đầu tư lưu ý trước khi mua trái phiếu, nhà đầu tư phải ký bản cam kết đã tiếp cận đầy đủ thông tin về trái phiếu, các tổ chức cung cấp dịch vụ hoặc bên bán trái phiếu cũng phải xác nhận đã cung cấp toàn bộ tài liệu cần thiết cho nhà đầu tư.

Trách nhiệm thanh toán tới hạn

- Xin ông chia sẻ những giải pháp Bộ Tài chính sẽ triển khai trong thời gian tới nhằm hỗ trợ thị trường trái phiếu doanh nghiệp phát triển thực sự trở thành kênh dẫn vốn hiệu quả trong nền kinh tế

Ông Nguyễn Hoàng Dương: Tới đây, Bộ Tài chính sẽ phối hợp các bộ, ngành liên quan tiếp tục triển khai một số giải pháp để ổn định và phát triển thị trường trái phiếu doanh nghiệp công khai, minh bạch, an toàn, bền vững nhằm khơi thông nguồn vốn trung và dài hạn cho đầu tư và phát triển.

Cụ thể, Bộ Tài chính sẽ tiếp tục phối hợp chặt chẽ với Ngân hàng Nhà nước, Bộ Kế hoạch và Đầu tư cùng các bộ, ngành thực hiện chính sách tài khóa, chính sách tiền tệ và các chính sách khác nhằm giữ vững ổn định kinh tế vĩ mô, bảo đảm các cân đối lớn của nền kinh tế, ổn định môi trường đầu tư cùng với sự nhất quán, ổn định chính sách để nhà đầu tư yên tâm tham gia hoạt động trên thị trường.

Các doanh nghiệp trường hợp có khó khăn trong thanh toán phải làm việc, đàm phán với các nhà đầu tư để thống nhất phương án cơ cấu lại trái phiếu. (Ảnh: Vietnam+)

Bộ Tài chính tiếp tục hoàn thiện chính sách theo hướng tăng cường quản lý giám sát thị trường trái phiếu doanh nghiệp, nâng cao chất lượng hàng hóa, cải thiện chất lượng của các tổ chức cung cấp dịch vụ. Các giải pháp triển khai thúc đẩy việc phát hành trái phiếu doanh nghiệp ra công chúng đối với các doanh nghiệp đủ điều kiện bên cạnh kênh phát hành riêng lẻ để đa dạng hóa nhà đầu tư.

Bên cạnh đó là phát triển cơ sở nhà đầu tư thông qua việc rà soát, hoàn thiện cơ chế chính sách phát triển các nhà đầu tư chuyên nghiệp, nhà đầu tư dài hạn (quỹ đầu tư) để tạo cầu đầu tư bền vững cho thị trường.

Ngoài ra, Bộ Tài chính tiếp tục theo dõi và yêu cầu các doanh nghiệp phải bố trí mọi nguồn lực để thanh toán gốc và lãi trái phiếu đến hạn theo đúng quy định của pháp luật, bảo vệ quyền lợi của nhà đầu tư. Cụ thể yêu cầu các doanh nghiệp trường hợp có khó khăn trong thanh toán thì phải làm việc, đàm phán với các nhà đầu tư để thống nhất phương án cơ cấu lại trái phiếu.

Đối với hoạt động kiểm tra-giám sát, Bộ Tài chính sẽ tiếp tục chỉ đạo Ủy ban Chứng khoán Nhà nước và các đơn vị chức năng tổ chức các đợt thanh tra, kiểm tra có trọng tâm, trọng điểm tại các doanh nghiệp phát hành, các công ty cung cấp dịch vụ để nâng cao chất lượng phát hành của doanh nghiệp phát hành, chất lượng cung cấp dịch vụ trên thị trường trái phiếu doanh nghiệp, củng cố niềm tin nhà đầu tư. Sau kiểm tra sẽ có công bố công khai rộng rãi ra thị trường về các sai phạm (nếu có).

Tuy nhiên, sự phát triển bền vững của thị trường trái phiếu doanh nghiệp cần sự chung tay góp sức không chỉ từ phía chính sách quyết liệt của các cơ quan quản lý Nhà nước mà còn phụ thuộc vào nhận thức và ý thức tuân thủ pháp luật của các chủ thể tham gia thị trường.

- Xin cảm ơn ông!

Tác giả: Hạnh Nguyễn